روز جهانی اهدای خون
همه ساله کشورهای سراسر جهان روز جهانی اهدای خون (WBDD) را در تاریخ ۱۴ ژوئن جشن می‌گیرند. این رویداد به منظور افزایش آگاهی در مورد نیاز به خون و فرآورده‌های خونی ایمن و قدردانی از داوطلبان اهدا خون است. خدمات خونی که به بیماران امکان دسترسی کافی به خون و فرآورده‌های خونی ایمن را می‌دهد، جزء کلیدی یک سیستم سلامت موثر است. موضوع جهانی روز جهانی اهدای خون هر سال به دلیل قدردانی از افراد فداکاری که خون خود را برای افرادی ناشناخته اهدا می‌کنند تغییر می‌کند. میزبان رویداد روز جهانی اهدای خون در سال ۲۰۲۲، کشور ایتالیا است. این کشور از طریق مرکز ملی خون خود میزبان روز جهانی اهدای خون در سال ۲۰۲۲ خواهد بود. این رویداد جهانی در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۲ در رم برگزار می‌شود.
شعار منتخب روز جهانی اهدا خون در سال ۲۰۲۲ چیست؟
“خون اهدا کنید و قلب جهان را در حال تپش نگه دارید”
اهداف خاص کمپین اهدا خون در سال ۲۰۲۲ عبارتند از:
- قدردانی از اهداکنندگان در سراسر جهان
- افزایش آگاهی عمومی در مورد نیاز به اهدای خون منظم و بدون دستمزد
- ترویج فرهنگ اهدا خون و تقویت همبستگی جامعه
فرآورده خونی چیست؟
فرآورده خونی هر ماده درمانی مشتق شده از خون انسان است که شامل خون کامل و سایر اجزای خون و فرآورده‌های درمانی مشتق شده از پلاسما می‌باشد. محصولات درمانی که از اهدای خون و پلاسما به دست می‌آیند، نقش مهمی در مراقبت‌های بهداشتی دارند. فرآورده‌های خونی ایمن هر ساله به بهبود و نجات جان میلیون‌ها نفر کمک می‌کنند. از جمله موارد کاربرد این فرآورده‌ها عبارتند از:
- رسیدگی به مرگ‌و‌میر کودکان و سلامت مادران
- بهبود چشمگیر امید به زندگی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلالات ارثی تهدید کننده زندگی مانند هموفیلی، تالاسمی و نقص ایمنی و شرایط اکتسابی مانند سرطان و خونریزی ناشی از آسیب
- پشتیبانی از روش‌های پیچیده پزشکی و جراحی از جمله پیوند
چرا فرآورده‌های خونی باید ایمن باشند؟
یک منبع خون ناایمن تأثیر منفی بر اثربخشی خدمات و برنامه‌های بهداشتی کلیدی برای ارائه مراقبت مناسب در بسیاری از شرایط حاد و مزمن دارد. اطمینان از دسترسی همه بیماران نیازمند تزریق خون به فرآورده‌های خونی ایمن و با کیفیت، جزء کلیدی یک سیستم بهداشتی موثر بوده و برای بیمار حیاتی است.
نقش فرآورده‌های خونی در جهان امروز
در کشورهای با درآمد بالا، فرآورده‌های خونی بیشتر برای حمایت از روش‌های پیشرفته پزشکی و جراحی، از جمله درمان سرطان و بیماری‌های خونی، احیای تروما، جراحی قلب‌وعروق و پیوند استفاده می‌شود. در کشورهای کم‌درآمد که گزینه‌های تشخیص و درمان محدود است، بخش بیشتری از خون برای درمان زنان مبتلا به اورژانس‌های زایمان و کودکانی که از کم‌خونی شدید رنج می‌برند، که اغلب ناشی از مالاریا و سوء تغذیه است، استفاده می‌شود.
بحران حاضر در بسیاری ازکشورها
امروزه در بسیاری از کشورها، تقاضا از عرضه پیشی گرفته است. خدمات خونی در سراسر جهان با چالش دلهره‌آور دسترسی به ذخایر کافی فرآورده‌های خونی و همچنین تضمین کیفیت و ایمنی این فرآورده‌ها در مواجهه با تهدیدات شناخته شده و در حال ظهور برای سلامت عمومی مواجه است.
اهداف توسعه پایدار مرتبط با سلامت در کاهش مرگ‌و‌میر کودکان، بهبود سلامت مادران و مبارزه با اچ آی وی/ایدز، مالاریا و سایر بیماری‌ها قابل دستیابی نیستند مگر اینکه به در دسترس بودن، ایمنی و کیفیت فرآورده‌های خونی توجه کافی شود.
سالانه نزدیک به ۱۲۰ میلیون واحد خون اهدا می‌شود. با این حال، این مقدار برای رفع نیاز جهانی کافی نیست. چرا؟
- بسیاری از بیمارانی که نیاز به تزریق خون دارند، دسترسی به موقع به خون ایمن ندارند
- خون را نمی‌توان به طور نامحدود ذخیره کرد
- کمک‌های مالی منظم لازم است تا اطمینان حاصل شود که همیشه برای افراد نیازمند منابع کافی وجود دارد
- علی‌رغم نیاز جهانی، نرخ اهدا در سراسر جهان متفاوت است و برخی از کشورهای با درآمد بالا تا هفت برابر بیشتر از کشورهای کم‌درآمد، خون اهدا می‌شود
فرآیند انتقال خون چگونه است؟
حفظ روش‌های ایمن و موثر در جمع آوری، ذخیره و استفاده از خون اهدایی ضروری است. این روش‌ها که مجموعاً همووژیلانس نامیده می‌شوند، کل زنجیره انتقال خون را پوشش می‌دهند و جهت استاندارد کردن خون اهدایی برای استفاده در مراقبت‌های بهداشتی انجام می‌شوند.
بهره‌برداری از خون اهدایی چگونه است؟
خون اهدایی به طرق مختلف و فراتر از انتقال خون کامل مورد استفاده قرار می‌گیرد. با پردازش خون کامل، پلاسما، کنسانتره گلبول‌های قرمز، کنسانتره پلاکتی و موارد دیگر را از آن استخراج می‌کنند که هر کدام برای موارد خاصی در ارائه مراقبت‌های بهداشتی استفاده می‌شود. در برخی موارد، یک واحد خون اهدایی نیازهای بیش از یک بیمار را برآورده می‌کند. با این حال، همه کشورها امکاناتی برای پردازش خون به این روش ندارند. طبق گزارشات تنها ۵۰ کشور، فرآورده‌های خونی مشتق شده از پلاسما را در داخل کشور تولید می‌کنند.
اهدا خون توسط سه نوع دهنده انجام می‌شود:
- داوطلبان بدون دستمزد
- اعضای خانواده بیماران
- اهداکنندگان با دستمزد
سازمان جهانی بهداشت از توسعه سیستم‌های خون ملی مبتنی بر داوطلبان بدون مزد حمایت می‌کند. چرا که این گروه از دهندگان آلودگی‌های خونی کمتری دارند. با وجود این، بسیاری از کشورها همچنان کمتر از نیمی از خون اهدایی را از داوطلبان بدون دستمزد دریافت می‌کنند، در حالی که بخش عمده خون آن‌ها به اهدای خانواده و اهداکنندگان با دستمزد وابسته است. در دسترس نبودن انتقال خون به موقع و ایمن منجر به بسیاری از مرگ‌و‌میرهای غیرقابل اجتناب شده است. عرضه مداوم خون سنگ بنای هر سیستم مراقبت بهداشتی است. اما این امر به اهدای منظم و زیرساخت‌های مراقبت بهداشتی موثر متکی می‌باشد.
کشورها از نظر میزان اهدا برابر نیستند
همان طور که گفته شد، شکاف‌های زیادی بین کشورهای با درآمد کم، متوسط و بالا در زمینه اهدای خون وجود دارد. از حدود ۱۲۰ میلیون واحد خون جمع‌آوری شده سالانه در سراسر جهان، ۴۲ درصد آن در کشورهای پردرآمد است. با این حال تنها ۱۶درصد از جمعیت جهان در آن زندگی می‌کنند.
امکانات لازم برای غرباگری خون جمع‌آوری شده حیاتی است
ناتوانی بسیاری از سیستم‌های مراقبت بهداشتی در غربالگری مناسب خون جمع‌آوری شده از نظر بیماری‌هایی مانند HIV، هپاتیت B، هپاتیت C و سیفلیس از مشکلات مهم کشورهای کم‌درآمد است. ناتوانی در آزمایش خون می‌تواند تا حدی به دلیل عرضه نامنظم کیت‌های آزمایش به ویژه در مناطق کم‌درآمد باشد. آزمایش ناکافی به گسترش عفونت‌های قابل انتقال از طریق انتقال خون کمک می‌کند که می‌تواند سلامتی بیمار را به خطر بیندازد و سیستم‌های مراقبت بهداشتی را تحت فشار قرار دهد.
