نشانه‌های فشار خون بالا چیست؟ آیا بیماری فشار خون، همواره با علائم و نشانه‌های مشخصی همراه است؟ علائم خطر فشار خون بالا چیست و چه نشانه‌هایی را باید جدی گرفت؟ در ادامه این مقاله علائم و نشانه‌های مختلف مرتبط با بیماری فشار خون بالا را بررسی کرده و به چرایی بروز هر علامت، مکانیسم‌های اساسی آن‌ها و پیامدهای احتمالی ناشی از آن می‌پردازیم.
علائم فشار خون بالا، آنچه می‌دانیم
نشانه فشار خون بالا چیست؟ فشار خون بالا یک بیماری شایع است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. به طور میانگین، بیش از ۳۰ درصد بزرگسالان سراسر جهان به فشار خون مبتلا هستند. این بیماری در صورت عدم کنترل می‌تواند عواقب شدید و جدی را به‌دنبال داشته باشد. علی‌رغم شیوع بالای آن، بسیاری از افراد مبتلا به فشار خون بالا تا زمانی که این بیماری شروع به آسیب رساندن به اندام‌های حیاتی مانند قلب، مغز و کلیه‌ها نکرده باشد، علائم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند.
به این ترتیب بسیاری از افراد حتی از ابتلا به این بیماری بی‌اطلاع هستند. به همین دلیل است که به بیماری فشار خون بالا، لقب قاتل خاموش را نسبت می‌دهند. چرا که عدم درمان فشار خون بالا با عوارض جدی و مهمی همراه است. عوارض فشار خون بالا و آسیب‌هایی که اندام‌ها به دنبال بالا بودن فشار خون، به آن دچار می‌شوند، طی سال‌ها و اغلب بدون ایجاد علائم فشار بالا یا نشانه‌ای خاص رخ می‌دهد.
نشانه‌ها و علائم فشار خون بالا
همانطور که بالاتر به آن اشاره کردیم، فشار خون بالا معمولاً هیچ علامت یا نشانه هشدار‌دهنده‌ای ندارد و بسیاری از مردم نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. اندازهگیری فشار خون تنها راه برای تشخیص قطعی فشار خون بالا است. علائمی وجود دارند که ممکن است در زمان بالا رفتن میزان فشار خون، تظاهر یابند. با این حال این علائم و نشانه‌ها برای فشار خون بالا اختصاصی نبوده و همچنین، مبنایی برای تشخیص بیماری فشار خون نیستند. در ادامه به بررسی این علائم و مکانیسم ایجاد آن‌ها به‌دنبال فشار بالای خون می‌پردازیم.
سردرد ناشی از فشار خون
از علائم فشار خون بالا می‌توان به سردرد اشاره کرد. ارتباط دقیق بین ایجاد سردرد و فشار خون بالا به‌طور کامل مشخص نشده است. با این حال، این نظریه وجود دارد که فشار خون بسیار بالا می‌تواند با ایجاد فشار بر رگ‌های خونی مغز باعث سردرد شود. این فشار می‌تواند منجر به کشش عروق شده که توسط گیرنده‌های درد اطراف مغز احساس می‌شود. سردرد یافته‌ای غیر اختصاصی و بسیار شایع است. این علامت می‌تواند توسط عوامل زیادی ایجاد شود. با این حال سردردهای مداوم یا شدید، به ویژه همراه با علائم دیگر یا در افرادی که فشار خون بالا دارند، می‌تواند نشانه بالا رفتن شدید و ناگهانی میزان فشار خون باشد.
علائم سردرد ناشی از فشار خون بالا چیست؟ سردرد ناشی از فشار خون معمولاً در هر دو طرف سر احساس شده و اغلب با هر فعالیتی تشدید می‌شود. این سردردها بیشتر اوقات حالت ضربانی دارند. شدت این سردردها می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. برخی از افراد دردی مبهم را در پشت چشم خود تجربه می‌کنند. سردردهای ناشی از فشار خون می‌تواند با حالت تهوع، سرگیجه، تاری دید و حساسیت به نور همراه باشد.
همانطور که گفتیم سردرد و بسیاری از علائم دیگری که ممکن است در فشار خون بالا تظاهر یابند، برای این بیماری اختصاصی نیستند. تفاوت علائم فشار خون بالا و پايين چیست؟ از علائم فشار پایین نیز سردرد است. اگر چه سردرد در فشار پایین نیز ممکن است رخ دهد، اما تفاوت‌هایی با سردرد ناشی از فشار خون بالا دارد. این نوع سردرد اغلب زمانی که ایستاده یا نشسته‌اید تشدید شده و اگر دراز بکشید بهتر می‌شود. درد می‌تواند از پشت سر شروع شود، گاهی اوقات با گردن درد همراه است، اگرچه درد ممکن است در سراسر سر احساس شود. همچنین اغلب با سرفه، عطسه و فعالیت بدتر می‌گردد.
سردردهای صبحگاهی از علائم فشار خون بالا
آیا فشار خون بالا عامل سردرد صبحگاهی است؟ افزایش فشار خون صبحگاهی یا پرفشاری خون صبحگاهی ممکن است نتیجه فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک پس از بیدار شدن، به‌ویژه پس از بلند شدن از رخت‌خواب باشد. به‌طور کلی نوسانات فشاری می‌تواند باعث سردرد شود. با این حال باید توجه داشت سردرد میگرنی و سردردهای فشاری از عوامل اصلی سردرد صبحگاهی بوده و به‌عنوان عامل سردرد، باید مورد توجه بیشتری قرار گیرند.
تنگی‌نفس
وقتی فشار خون بالا است، قلب برای پمپاژ خون باید سخت‌تر کار کند، که به طور بالقوه منجر به ضخیم شدن ماهیچه قلب (هیپرتروفی) و در نهایت نارسایی قلبی می‌شود. وقتی توانایی قلب برای پمپاژ موثر خون به خطر بیفتد، مایعات در ریه‌ها جمع می‌شوند و باعث تنگی نفس می‌شوند. این علامت در طولانی‌مدت و در موارد مزمن و کنترل‌نشده فشار خون ممکن است رخ دهد. تنگی‌نفس می‌تواند علل بسیار متنوع دیگری داشته باشد که حتما لازم است بررسی شوند. تنگی‌نفس به‌دنبال نارسایی قلبی ناشی از فشار خون مزمن، می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد و نشان‌دهنده پیشرفت مشکلات قلبی مرتبط با فشار خون طولانی‌مدت است.
خونریزی از بینی
خون دماغ شدن (اپیستاکسی) می‌تواند یکی از نشانه‌های فشار خون بالا باشد. چرا فشار بالای خون می‌تواند به خون دماغ شدن منجر شود؟ خونریزی از بینی نشانه قطعی فشار خون بالا نیست، اما خونریزی شدید یا مکرر بینی ممکن است زمانی رخ دهد که فشار خون بالا منجر به پارگی عروق خونی کوچک در بینی شود. در حالی که خونریزی بینی بیشتر با سایر مسائل بهداشتی مانند هوای خشک، آلرژی یا آسیب به بینی همراه است، اما گاهی اوقات می‌تواند با دوره‌های شدید فشار خون بالا مرتبط باشد. بنابراین، از علائم فشار خون بالا ناگهانی و شدید، باید خونریزی از بینی را در نظر داشت.
گرگرفتگی
آیا فشار خون بالا می‌تواند باعث گرگرفتگی شود؟ گرگرفتگی یا flushing زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی صورت منبسط می‌شوند. گرگرفتگی می‌تواند از علائم فشار خون بالا در مردان و زنان باشد. این وضعیت با ظاهر قرمز فرد مشخص شده و می‌تواند پاسخی به استرس عاطفی، غذاهای تند، تغییرات دما یا به‌عنوان یک واکنش فیزیکی به فشار خون بالا باشد. گرگرفتگی معمولاً عارضه‌ای به همراه ندارد، اما می‌تواند ناراحت‌کننده بوده و باعث خجالت فرد شود.
سرگیجه
فشار خون بالا می‌تواند تنظیم جریان خون و اکسیژن به مغز را مختل کند. این اختلال ایجاد‌شده باعث احساس سبکی سر یا سرگیجه می‌شود. علاوه بر این، برخی از داروهای مورد استفاده برای کاهش فشار خون نیز می‌توانند به‌عنوان یک عارضه جانبی باعث سرگیجه شوند. سرگیجه، به‌ویژه در افراد مسن، به دلیل افزایش خطر سقوط حائز اهمیت بوده و می‌تواند خطرناک باشد. اگر به دنبال مصرف داروهای فشار خون خود دچار سرگیجه و سبکی سر می‌شوید، حتما این علائم را با پزشک خود در میان بگذارید.
درد قفسه‌سینه
درد قفسه‌سینه علامتی مهم است. اگرچه علل متعددی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، همواره لازم است که علل قلبی‌عروقی رد شود. درد قفسه‌سینه همراه با فشار خون بالا ممکن است از افزایش بار کاری قلبی ناشی شود. در چنین حالتی افزایش فشار بر قلب منجر به اکسیژن‌رسانی ناکافی به عضله آن (ایسکمی) می‌شود. درد قفسه‌سینه یک علامت جدی است که ممکن است نشان‌دهنده ایجاد بیماری عروق کرونر یا حمله قلبی قریب‌الوقوع باشد و همیشه باید فورا مورد ارزیابی قرار گیرد.
مشکلات بینایی
فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی ظریف شبکیه آسیب برساند و منجر به تاری دید یا اختلالات بینایی شود. این وضعیت به عنوان رتینوپاتی (شبکیه آسیب‌دیده) ناشی از فشار خون بالا شناخته می‌شود. موارد مزمن فشار خون بالا می‌تواند منجر به اختلال بینایی دائمی شود. این امر بر نیاز به معاینه منظم چشم در افراد مبتلا به فشار خون بالا تاکید می‌کند.
لکههای خونی در چشم
لکههای خونی در چشم می‌توانند یکی از نشانه‌های فشار خون بالا باشند. این لکه‌ها در واقع خونریزی از عروق بسیار ظریف واقع در ملتحمه چشم است که در اثر ترکیدن رگ‌های خونی به دلیل فشار بالا ایجاد می‌شود. این یافته اگرچه به‌طور کلی بی‌ضرر است و به خودی خود برطرف می‌شوند، اما می‌توانند هشداردهنده باشند و به‌عنوان یک شاخص بصری فشار خون کنترل‌نشده در نظر گرفته شود.
متخصصان بیماری‌های قلب و عروق در دکترنکست
خستگی یا سردرگمی
این علائم می‌تواند ناشی از کاهش اکسیژن‌رسانی به مغز و سایر اندام‌های حیاتی به دلیل اختلال در گردش خون باشد که اغلب با فشار خون بالا تشدید می‌شود. خستگی و گیجی می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر عملکرد روزانه تأثیر بگذارد و ممکن است نشان‌دهنده بیماری زمینه‌ای جدی بوده که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. لازم به ذکر است که این علامت بسیار غیراختصاصی بوده و در بسیاری از شرایط مختلف سلامت ممکن است رخ دهد.
علائم فشار خون بالا عصبی
آیا استرس و اضطراب می‌تواند به بالا رفتن فشار خون و تظاهر علائم آن منجر شود؟ بله. استرس می‌تواند از طریق افزایش مکرر فشار خون و همچنین، تحریک سیستم عصبی برای تولید مقادیر زیادی از هورمون‌های منقبض‌کننده عروق که باعث افزایش فشار خون می‌شود، به بالا رفتن فشار خون بینجامد. بنابراین ممکن است علائم فشار خون بالا را در شرایط تشدید استرس و اضطراب تجربه کنید.
علائم فشار خون در زنان باردار
فشار خون در زنان باردار امری بسیار مهم است و نیاز به توجه ویژه‌ای دارد. انواع مختلفی از فشار خون بالا در دوران بارداری رخ می‌دهد. در صورت عدم درمان، برخی از انواع آن ممکن است منجر به عوارض جدی شوند. پیش از پرداختن به علائم فشار خون بالا در زنان باردار، مختصری به انواع فشار خون در این دوران می‌پردازیم.
- فشار خون مزمن: قبل از باردار شدن فرد (قبل از هفته ۲۰ بارداری) وجود داشته است.
- فشار خون بارداری: زمانی که یک فرد باردار در نیمه دوم بارداری خود (پس از ۲۰ هفته) دچار فشار خون بالا می‌شود.
- پره اکلامپسی: زمانی که فشار خون بالا بعد از هفته ۲۰ بارداری ایجاد می‌شود. یکی از علائم شایع پره‌اکلامپسی، یافتن پروتئین در ادرار مادر است. پره اکلامپسی به قلب و سایر اندام‌ها فشار وارد کرده و می‌تواند به عوارض جدی مانند محدود کردن خون‌رسانی به جفت، آسیب به کبد و کلیه، یا تجمع مایع در ریه‌ها منجر شود. وجود پروتئین در ادرار نشانه اختلال عملکرد کلیه است.
- اکلامپسی: زمانی رخ می دهد که یک زن باردار به دلیل پره اکلامپسی درمان‌نشده تشنج می‌کند.
- سندرم HELLP (پره اکلامپسی همراه با همولیز، افزایش سطح آنزیم‌های کبدی و سطوح پایین پلاکت): یک نوع بسیار نادر از پره‌اکلامپسی است. این سندرم یک وضعیت جدی بوده که باعث آسیب کبدی شده و گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را از بین می‌برد. اکثر زنان مبتلا به سندرم HELLP باید زودتر از حد انتظار نوزاد خود را به دنیا بیاورند.
نکته قابل توجه این است که فشار خون در زنان باردار ممکن است تا ۶ هفته بعد از زایمان نیز رخ دهد. بنابراین پیگیری فشار خون و بررسی علائم فشار خون بالا بعد از زایمان نیز مهم است.
بسیاری از افراد باردار مبتلا به فشار خون بالا علائمی را تجربه نمی‌کنند. با این حال، برخی از علائم هشداردهنده ممکن است در پره‌اکلامپسی وجود داشته باشد:
- سردردهای دردناک که برطرف نمی‌شوند
- تورم در پاها و مچ پا
- تورم دست و یا صورت
- تاری دید
- نابینایی موقت
- حساسیت به نور
- درد در سمت راست بالای شکم، زیر قفسه‌سینه
- خون در ادرار
- معده درد شدید
- مشکلات تنفسی که معمولاً به دلیل وجود مایع در ریه‌ها ایجاد می‌شود
زنان باردار مبتلا به پره اکلامپسی یا اکلامپسی ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنند:
- تشنج
- سکته
- کما
زنان باردار مبتلا به سندرم HELLP ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:
- احساس کسالت یا ناخوشی
- درد در قسمت بالای سمت راست شکم، زیر قفسه‌سینه (در اثر تورم کبد یا خونریزی در کبد)
- استفراغ
جمع‌بندی
فشار خون بالا یک بیماری شایع است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. حدودا، بیش از ۳۰ درصد بزرگسالان سراسر جهان به فشار خون مبتلا هستند. در صورت عدم کنترل، این بیماری می‌تواند عواقب شدید و جدی را به دنبال داشته باشد. علی‌رغم شیوع بالای آن، بسیاری از افراد مبتلا به فشار خون بالا تا زمانی که این بیماری شروع به آسیب رساندن به اندام‌های حیاتی مانند قلب، مغز و کلیه‌ها نکرده باشد، علائم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند. فشار خون بالا معمولاً هیچ علامت یا نشانه هشدار‌دهنده‌ای ندارد و بسیاری از مردم نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. علائم فشار خون بالا در تشخیص این بیماری ارزشی نداشته و اندازهگیری فشار خون تنها راه برای تشخیص قطعی آن است.
با این حال علائمی وجود دارند که ممکن است در زمان بالا رفتن میزان فشار خون، تظاهر یابند. این علائم و نشانه‌ها برای فشار خون بالا اختصاصی نبوده و مبنایی برای تشخیص این بیماری نیستند. از جمله علائم رایجی که ممکن است در همراهی با فشار خون بالا رخ دهند عبارتند از سردرد و سرگیجه، گرگرفتگی، تاری دید، خونریزی از بینی و لکههای کوچک خونی در چشم. بیماری فشار خون به عنوان قاتل خاموش شناخته می‌شود، چرا که در درازمدت و بدون ایجاد هیچ علامت مشخصی، می‌تواند اندام‌های بدن را با آسیب‌های جدی روبرو سازد. برای دریافت نوبت متخصص بیماری‌های قلب و عروق کلیک کنید.
منابع:
