التهاب مزمن چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

از کجا بفهمیم دچار التهاب مزمن شده‌ایم؟

التهاب پاسخ طبیعی بدن برای التیام بافت آسیب‌دیده یا آلوده به باکتری، ویروس یا قارچ است. زمانی که التهاب تحت کنترل باشد، یک فرآیند سالم است. اما زمانی که برای مدت طولانی ادامه داشته باشد می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلف شود. در چنین مواردی بهترین کار مراجعه به پزشک و تشخیص منشا علائم است. برای مشورت با پزشک می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.

به‌طور کلی دو نوع التهاب وجود دارد، التهاب حاد و التهاب مزمن. نوع حاد، التهاب کوتاه‌مدتی است که به سرعت شروع می‌شود و طی چند روز تا چند هفته برطرف می‌گردد. این نوع التهاب معمولاً در اثر ضربه، عفونت یا مواد سمی ایجاد می‌شود.

علائم التهاب حاد عبارتند از:

• قرمزی
• گرمی
• تورم
• درد
• از دست دادن عملکرد

اگر التهاب حاد برطرف نشود، می‌تواند به التهاب مزمن تبدیل شود. التهاب مزمن خفیف‌تر بوده و ماه‌ها تا سال‌ها طول می‌کشد.

علائم التهاب مزمن عبارتند از:

• درد
• خستگی و بی‌خوابی
• افسردگی، اضطراب و اختلالات خلقی
• یبوست، اسهال و بازگشت اسید معده
• افزایش وزن

تحقیقات نشان می‌دهد که التهاب مزمن نقش کلیدی در اکثر بیماری‌های مزمن ایفا می‌کند، از جمله:

• بیماری‌های قلبی
• دیابت
• بیماری‌های خودایمنی
• آرتروز
• آلرژی
• بیماری آلزایمر
• بیماری‌های التهابی روده
• سرطان‌ها

چه مواردی در آزمایش خون، التهاب مزمن را نشان می‌دهند؟

• پروتئین واکنشی C

پروتئین واکنشی C (CRP) پروتئینی است که در صورت وجود التهاب و عفونت در بدن افزایش می‌یابد. این پروتئین در پاسخ به مولکول‌های التهابی به نام سیتوکایین‌ها در کبد ساخته می‌شود. CRP به بافت یا میکروب‌های آسیب‌دیده متصل می‌شود و آن‌ها را علامت‌گذاری می‌کند تا سیستم ایمنی بتواند آن‌ها را از بین ببرد.

لازم به ذکر است اغلب ESR نیز همراه با CRP درخواست می‌شود. با این حال ESR یک واکنشگر فاز حاد التهابی است و در مورد التهاب مزمن چندان کمک‌کننده نخواهد بود.

• IL-6

سیتوکین‌ها پروتئین‌های کوچکی هستند که به سلول‌های ایمنی کمک می‌کنند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. آن‌ها به بدن کمک می‌کنند تا پاسخ ایمنی را با عفونت و آسیب هماهنگ کند. اینترلوکین ۶ (IL-6) سیتوکینی دارای خواص پیش‌التهابی و نیز ضدالتهابی است.

این پروتئین برای عملکرد سیستم ایمنی مهم است و کمبود آن می‌تواند منجر به افزایش حساسیت به عفونت‌ها شود. IL-6 نقش کلیدی در تبدیل التهاب حاد به مزمن دارد. همچنین باعث آزاد شدن CRP از سلول‌های کبدی می‌شود و چرخه التهاب را بیشتر تشدید می‌کند.

آزمایش IL-6 اغلب درخواست نمی‌شود. CRP متداول‌ترین آزمایش درخواستی برای بررسی التهاب است. با این حال، در صورت داشتن بیماری مرتبط با التهاب، مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید و عفونت‌ها مانند سپسیس، پزشک ممکن است IL-6 را همراه با آزمایش CRP درخواست کند. پزشک شما همچنین می‌تواند از این آزمایش برای ارزیابی خطر ابتلا به دیابت، سکته مغزی یا بیماری قلبی استفاده کند.

• فریتین

فریتین پروتئین ذخیره‌کننده آهن است. این فاکتور برای حفظ سطح مناسب آهن و اطمینان از در دسترس بودن آهن برای استفاده بدن مهم است. در واقع فریتین میزان ذخیره آهن در بدن را نشان می‌دهد و اغلب برای تعیین اینکه آیا فردی دچار کمبود آهن است یا خیر، درخواست می‌شود.

آهن برای ساخت گلبول‌های قرمز خون مورد نیاز است و به تولید انرژی کمک می‌کند. با این حال، هنگامی که عفونت وجود دارد، سطح فریتین اغلب برای جلوگیری از مصرف آهن توسط  پاتوژن‌هایی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و … افزایش می‌یابد.

هنگامی که سلول‌ها آسیب می‌بینند، فریتین به جریان خون نشت می‌کند و سطح آن در خون افزایش می‌یابد. سطح فریتین همچنین با CRP ارتباط نزدیکی دارد و در بسیاری از بیماری‌های التهابی مزمن از جمله بیماری کبد غیرالکلی (NAFLD)، چاقی و بسیاری از انواع سرطان‌ها افزایش می‌یابد. بنابراین سطوح بالای فریتین بدون شواهد عفونت و سایر مشکلات حاد، می‌تواند مطرح‌کننده التهاب مزمن باشد.

• فیبرینوژن

فیبرینوژن پروتئینی در خون است که توسط آنزیم ترومبین فعال می‌شود تا به تشکیل لخته در خون کمک کند. این پروتئین برای توسعه عروق خونی جدید و بهبود بافت آسیب‌دیده مهم است. مانند CRP، فیبرینوژن پروتئینی است که در پاسخ به التهاب (واکنش‌گر فاز حاد التهاب) افزایش می‌یابد.

فیبرینوژن و محصولات جانبی آن همچنین قادر به فعال کردن بسیاری از سلول‌های ایمنی مختلف هستند. فیبرینوژن در طول عفونت‌های مزمن افزایش می‌یابد و نقش کلیدی در بسیاری از بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، کولیت اولسراتیو و بسیاری از انواع سرطان دارد.

پزشک ممکن است آزمایش فیبرینوژن را برای کمک به تشخیص یا رد خونریزی یا مشکلات لخته شدن خون درخواست کند. در برخی موارد، فیبرینوژن زمانی که پزشک بخواهد اطلاعات بیشتری برای ارزیابی خطر بیماری قلبی داشته باشد، درخواست می‌شود. سطح بالای آن برای بررسی التهاب مزمن استفاده نمی‌شود، اما می‌تواند کمک‌کننده باشد.

• فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF- α)

TNF-α یک سایتوکین پیش‌التهابی است، به این معنی که پاسخ ایمنی را تحریک می‌کند.  این سایتوکین یکی از اولین پاسخ دهنده‌ها در واکنش ایمنی است و به سرعت پس از عفونت، ضربه یا قرار گرفتن در معرض سموم باکتریایی آزاد می‌شود. در فرآیند از بین بردن میکروب‌ها، TNF-α همچنین می‌تواند به سلول‌های مجاور آسیب برساند. تست TNF-α در حال حاضر در حال توسعه است. این تست در آزمایشگاه‌های خاصی در دسترس است، اما در حال حاضر فقط برای اهداف تحقیقاتی استفاده می‌شود.

التهاب مزمن به چه علت اتفاق می‌افتد و چه عواملی از آن جلوگیری می‌کنند؟

علل زیر با التهاب مزمن مرتبط است. برای تشخیص دقیق و حل هرگونه مشکل اساسی سلامتی، با پزشک خود مشورت کنید.

• عفونت‌های طولانی‌مدت

اگر سیستم ایمنی نتواند عفونت (قارچی، باکتری، انگلی و …) را در مرحله التهاب حاد خنثی کند، عفونت باعث التهاب مزمن خفیف می‌شود. به عنوان مثال، عفونت مداوم بافت لثه (بیماری پریودنتال) می‌تواند منجر به التهاب مزمن سیستمیک و افزایش سطح CRP و فیبرینوژن شود.

• سموم محیطی

فلزات سنگین مانند آرسنیک، سرب و جیوه می‌توانند در بدن تجمع کنند و باعث آسیب بافتی و التهاب مزمن شوند. آفت‌کش‌ها و آلودگی هوا به شدت با شرایط التهابی مزمن مانند آسم و آلرژی مرتبط هستند. دود سیگار یکی دیگر از مواد سمی است که باعث التهاب در غشاهای مخاطی ریه‌ها، گلو، سینوس‌ها و دهان می‌شود.

• رژیم غذایی

مطالعات نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی مدرن سرشار از مقادیر بالای امگا ۶ نسبت به چربی‌های امگا ۳، باعث التهاب مزمن می‌شوند. خوردن غذاهای حاوی چربی‌های ترانس با افزایش سطح CRP و IL-6 مرتبط است. رژیم‌های غذایی سرشار از نشاسته و قندهای تصفیه شده باعث افزایش سطح قند خون و افزایش سطح IL-6 و TNF-α می‌شوند.

• سبک زندگی غیرفعال

ورزش یک عامل قوی ضد‌التهابی است. سبک زندگی غیرفعال با افزایش سطح CRP و IL-6 مرتبط است. مطالعات نشان می‌دهد که جایگزینی زمان بی‌تحرکی با ورزش متوسط ​​یا شدید می‌تواند به کاهش مولکول‌های التهابی کمک کند.

• چاقی و اضافه وزن

بافت چربی، قسمتی از بدن است که مولکول‌های التهابی مانند TNF-α و IL-6 را آزاد می‌کند. چاقی و چربی اضافی بدن با سطوح بالاتر CRP، TNF-α و IL-6 مرتبط است و مطالعات نشان داده‌اند که کاهش وزن، میزان این نشانگرها را کاهش می‌دهد.

• استرس

استرس سطوح IL-6 و CRP را افزایش می‌دهد و تحقیقات نشان می‌دهد که استرس مزمن می‌تواند این نشانگرها را به طور مداوم بالا نگه دارد.

دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل

تلاش ما در دکترنکست همواره در جهت تسهیل خدمات مرتبط با سلامت بوده است. در این راستا، دکترنکست امکان نمونه‌گیری در محل، بدون نیاز به مراجعه حضوری به آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها را فراهم کرده است. نمونه‌گیری و آزمایشات درخواستی با کیفیتی مطلوب انجام خواهد شد و تفسیر آزمایشات به صورت رایگان در اختیار شما قرار می‌گیرد.

در ضمن شما برای انجام آزمایشات به نسخه پزشک نیاز نخواهید داشت. برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان دکترنکست شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.