آیا با عارضه افتادگی مثانه آشنایی دارید؟ مشکلات و عفونت‌های دستگاه ادراری می‌تواند در اثر این بیماری بروز پیدا کند. در نتیجه در این مقاله قصد داریم نشانه‌های این بیماری را بررسی کنیم و چند روش درمانی رایج آن را به شما معرفی کنیم.
افتادگی مثانه چیست؟
«افتادگی مثانه» به وضعیتی گفته می‌شود که رباط‌ها و ماهیچه‌های حمایت‌کننده مثانه کشیده یا ضعیف می‌شوند. در نتیجه این وضعیت باعث تغییر موقعیت مثانه و افتادگی آن می‌شود. در اصطلاح پزشکی به این وضعیت سیستوسل (Cystocele) گفته می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم نگاهی به «عکس افتادگی مثانه» بیندازید تا آشنایی بیشتری با این بیماری داشته باشید.
از نظر شیوع این بیماری پزشکان و متخصصان تخمین می‌زنند که تقریبا نیمی از زنان به درجه‌ای از این عارضه مبتلا هستند. افتادگی مثانه از نظر شدت به سه درجه تقسیم‌بندی می‌شود:
- درجه 1 (خفیف)؛ مثانه فقط برای مدت کوتاهی به داخل واژن می‌افتد.
- درجه 2 (متوسط)؛ مثانه به سمت دهانه و کمی خارج از واژن می‌افتد.
- درجه 3 (شدید)؛ مثانه از دهانه واژن به شدت برآمده می‌شود.
علت بروز افتادگی مثانه چیست؟
به طور کلی ضعف ماهیچه‌های اطراف مثانه و دیواره‌ی واژن باعث تغییر موقعیت مثانه و افتادگی آن می‌شود. اما چه دلایلی باعث کشیدگی یا ضعف این ماهیچه‌ها می‌شود؟ از دلایل بروز آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بارداری و زایمان طبیعی
- چاقی (داشتن شاخص توده بدنی یا BMI بیشتر از 30).
- بلند کردن مکرر بار سنگین
- سرفه مزمن یا برونشیت
- سابقه خانوادگی
- هیسترکتومی
- کاهش تولید استروژن؛ هورمون استروژن به حفظ قدرت عضلات کمک می‌کند. در خانم‌ها با افزایش سن و ورود به یائسگی میزان ترشح این هورمون کاهش می‌یابد و ضعف عضلات را تشدید می‌کند.
افتادگی مثانه (سیستوسل) چه علائمی دارد؟
سیستوسل لزوما در همه موارد با علائم همراه نیست و در موارد خفیف می‌تواند بدون علامت ظاهر شود. با شدت‌گرفتن وضعیت بیماری علائم متعدد ظاهر می‌شوند و به تدریج شدت پیدا می‌کنند. علائم افتادگی مثانه و رحم شامل موارد زیر است:
- احساس پر بودن یا فشار در لگن و واژن
- برآمدگی بافتی در واژن؛ در بعضی از موارد اتفاق می‌افتد و بیمار می‌تواند آن را احساس کند.
- افزایش فشار لگن در هنگام زور زدن، سرفه کردن و بلندکردن اجسام سنگین
- مشکلات ادرار؛ مثل مشکل در شروع جریان ادرار، احساس کامل تخلیه‌نشدن مثانه، احساس نیاز مکرر به ادرار کردن یا نشت ادرار (بی اختیاری ادرار). جراحی ابدومینوپلاستی برای بهبود مشکل بی‌اختیاری ادرار می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- بروز مشکل و سختی هنگام جای‌گذاری وسایلی مثل تامپون و کاپ قاعدگی
معمولا این علائم و نشانه‌ها زمانی که در طولانی مدت می‌ایستید بیشتر می‌شود و زمانی که دراز می‌کشید از بین می‌روند. همچنین بروز این علائم می‌توانند منشا دیگری غیر از افتادگی مثانه داشته باشند. برای مثال بی‌اختیاری ادرار می‌تواند از علائم ابتلا به سرطان پروستات هم باشد. در نتیجه توصیه می‌کنیم برای تشخیص دقیق‌تر حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
افتادگی مثانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یک متخصص اورولوژی یا پزشک زنان می‌تواند سیتوسل (افتادگی مثانه) را تشخیص بدهد. فرد متخصص علاوه بر بررسی تاریخچه‌ی پزشکی شما معاینات لازم را انجام می‌دهد و علائم را بررسی می‌کند تا از بروز بیماری مطمئن شود. همچنین آزمایشات زیر به تشخیص دقیق‌تر بیماری و بررسی شدت آن کمک می‌کند. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- تست یورودینامیک؛ این تست توانایی مثانه شما را برای نگه‌داشتن و تخلیه ادرار اندازه گیری می‌کند.
- سیستوسکوپی؛ یک لوله نورانی به اندازه مداد با یک دوربین در انتهای آن (سیستوسکوپ) از طریق مجرای ادرار به مثانه فرستاده می‌شود. در جریان این تست وجود ناهنجاری، انسداد، تومور یا سنگ در دستگاه ادراری بررسی خواهد شد.
- معاینه لگن؛ ممکن است به صورت درازکش یا ایستاده معاینه انجام شود. در طول این معاینه فرد متخصص وجود برآمدگی بافتی در واژن را بررسی می‌کند. احتمالاً از شما خواسته می‌شود که مشابه حالت اجابت مزاج کمی زور بزنید تا ببینند که این عمل چقدر بر درجه افتادگی تأثیر می‌گذارد. علاوه بر آن برای بررسی قدرت عضلات کف لگن، از شما خواسته می‌شود مشابه حالتی که ادرار خود را متوقف می‌کنید عضلاتتان را منقبض کنید.
- آزمایش مثانه و ادرار؛ اگر پرولاپس (افتادگی) قابل توجهی دارید، ممکن است آزمایش شوید تا پزشک ببیند که تا چه اندازه مثانه شما از ادرار تخلیه می‌شود. اگر به نظر می‌رسد که پس از ادرارکردن، میزان ادرار باقی‌مانده بیشتر از حالت عادی است؛ ممکن است پزشک شما آزمایشی را بر روی نمونه ادرار انجام دهد تا نشانه‌های عفونت مثانه را جستجو کند.
- سونوگرافی ابدومینال/ واژینال؛ تشخیص افتادگی مثانه با سونوگرافی هم انجام می‌گیرد. البته توجه داشته باشید که سونوگرافی واژینال با مثانه خالی انجام می‌شود. پزشک با ورود یک مبدل باریک و بلند به مجرای واژن وضعیت مثانه را بررسی می‌کند.
متخصصان جراحی کلیه و مجاری اداراری در دکترنکست
درمان سیتوسل (افتادگی مثانه) چیست؟
تجویز دارو برای افتادگی مثانه یا انتخاب روش درمانی مناسب بستگی به وضعیت بیماری و شدت آن دارد. در نتیجه بر این اساس هر بیمار با توجه به شرایط خاص خود می‌تواند روش درمانی متفاوتی با بیمار دیگر داشته باشد. انواع درمان‌های رایج افتادگی مثانه به شرح زیر است:
- در موارد خفیف معمولا بیماری نیاز به درمان خاصی ندارد؛ مگر اینکه پزشک متخصص با توجه به شرایط یا وجود علائم خاص تجویز دیگری داشته باشد.
- تمرینات عضلات کف لگن؛ این تمرینات که اغلب تمرینات کگل (Kegel) نامیده می شوند، به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کنند و می‌توانند از مثانه و سایر اندام‌های لگنی شما حمایت کنند. تمرینات توسط فیزیوتراپیست به بیمار آموزش داده می‌شود و با بیوفیدبک تقویت می‌شود. بیوفیدبک شامل استفاده از دستگاه‌های نظارتی است که به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که عضلات را با شدت و در مدت زمان مناسبی منقبض می‌کنید.
- پساری؛ پساری واژن یک حلقه پلاستیکی است که برای حمایت مثانه در واژن شما قرار می‌گیرد. پساری افتادگی مثانه را درمان نمی‌کند؛ اما می‌تواند به کاهش شدت علائم کمک کند. خیلی از خانم‌ها از این ابزار به عنوان جایگزین موقت برای جراحی استفاده می‌کنند.
- درمان دارویی حاوی استروژن (که باید توسط پزشک تجویز شود)
- جراحی
درمان خانگی افتادگی مثانه
درمان‌های خانگی به تنهایی برای بهبود افتادگی مثانه کافی نیستند؛ ولی رعایت بعضی از موارد و تغییر در سبک زندگی می‌تواند به کاهش شدت علائم بیماری کمک کند. راه‌های درمان خانگی افتادگی مثانه شامل موارد زیر است:
- درمان و پیشگیری از ابتلا به یبوست؛ مصرف غذاهای فیبردار را جدی بگیرید.
- از بلند کردن وسایل سنگین بپرهیزید؛ سعی کنید هنگام بلندکردن، به جای کمر از پاهای خود استفاده کنید.
- اگر از سرفه مزمن یا برونشیت رنج می‌برید، درمان آن را جدی بگیرید و سیگار نکشید.
- وزن خود را مدیریت و به طور منظم ورزش کنید.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی سیتوسل (افتادگی مثانه) پرداختیم و نشانه‌های این بیماری و روش درمان آن را معرفی کردیم. به یاد داشته باشید که در صورت قصد بارداری، باید با متخصص زنان و زایمان در این باره مشورت کنید. چون به دلیل ارتباط بین افتادگی مثانه و بارداری مجدد ممکن است با مشکلاتی مثل زایمان زودتر از موعد یا سقط جنین دست و پنجه نرم کنید.
منابع:
