دیدروژسترون که با نام تجاری دوفاستون به بازار عرضه میشود، یک هورمون ساختگی بوده که خواصی شبیه به هورمون جنسی زنانه پروژسترون دارد. قرص دوفاستون به طور گسترده در مشکلات مرتبط با قاعدگی و بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به تشریح این دارو و نکات مرتبط با آن می‌پردازیم.
مکانیسم عمل قرص دوفاستون
قرص دوفاستون در واقع فرم صناعی هورمون پروژسترون بوده و عملکردی مشابه با این هورمون دارد. این دارو با شباهت خود به هورمون پروژسترون که یکی از هورمون‌های جنسی زنانه است، به گیرنده‌های پروژسترون داخل بدن متصل شده و اعمال اثر می‌کند. هورمون پروژسترون به طور طبیعی در بدن زنان وجود دارد و عملکرد‌های مختلفی را ایفا می‌کند. این هورمون به طور عمده در نیمه دوم چرخه قاعدگی ترشح شده، محیط رحم را برای لانه‌گزینی آماده کرده و از رحم حمایت می‌کند. این هورمون باروری را تثبیت می‌کند و برای ادامه روند باروری موفق لازم است. با نگاهی به عملکرد طبیعی هورمون پروژسترون، می‌توان حدس زد داروی دوفاستون در چه زمینه‌هایی میتواند کمک‌کننده باشد. فراموش نکنید که قرص دوفاستون تنها با دستور پزشک قابل تهیه و مصرف است و مصرف خودسرانه این دارو توصیه نمی‌شود.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
اشکال دارویی و نام تجاری قرص دوفاستون
دیدروژسترون فقط به شکل قرص ۱۰ میلی‌گرمی در دسترس است. قرص دوفاستون نام تجاری معروف دیدروژسترون است. همچنین قرص دوفاستون ایرانی با نام‌های تجاری دوفامد و دروژکس-آی اچ نیز در دسترس است.
موارد تجویز قرص دوفاستون
اختلالات قاعدگی
اختلالات قاعدگی از جمله مشکلات رایج زنان جوان است. عوامل مختلفی میتواند به اختلالات قاعدگی منجر شود. قرص دوفاستون از شب چندم برای اختلالات قاعدگی تجویز میشود اما قبل از هر چیز برای مشخص کردن علت این مشکل، پزشک ابتدا تمامی علل محتمل را بررسی می‌کند. احتمالا نام قرص دوفاستون و پریود نامنظم به گوشتان خورده است. یکی از مهم‌ترین موارد تجویز این دارو مدیریت و برطرف کردن مشکلات مرتبط با قاعدگی است. قرص دوفاستون اغلب برای مدیریت سیکلهای قاعدگی نامنظم و خونریزی غیرطبیعی رحم تجویز میشود. توانایی ویژه این دارو در تنظیم چرخه قاعدگی آن را به یک گزینه درمانی ارزشمند تبدیل کرده است. پزشک پس از گذاشتن تشخیص و تجویز دارو، طریقه مصرف قرص دوفاستون برای تنظیم قاعدگی را به شما آموزش می‌دهد. گاهی اوقات قرص دوفاستون برای تنبلی تخمدان جهت کنترل بعضی علائم مثل قاعدگی نامنظم تجویز میشود.
ناباروری
امروزه روش‌های نوین و جدیدی برای کمک به باروری زوج‌ها ایجاد شده است. قرص دوفاستون از آن دسته داروهایی است که نامش در فرایند باروری‌های کمکی ممکن است به گوش بخورد. در فناوری‌های تسهیل باروری، دوفاستون در حمایت از مرحله لانه‌گزینی در چرخه‌های لقاح آزمایشگاهی (IVF) نقش دارد. این دارو به ایجاد یک محیط مساعد در رحم مادر، برای لانه‌گزینی جنین کمک می‌کند. پزشک پس از تجویز این دارو نحوه مصرف قرص دوفاستون برای باردار شدن و موفقیت IVF را به شما آموزش می‌دهد.
آندومتریوز
آندومتریوز یکی از بیماری‌های زنان بوده که با رشد غیرطبیعی بافت اندومتر در نواحی خارج از رحم مشخص میشود. این بیماری به مداخله تخصصی پزشک متخصص زنان و روش‌های درمانی مختلف نیاز دارد. دوفاستون ممکن است به عنوان بخشی از رژیم درمانی اندومتریوز، به کنترل رشد غیر طبیعی بافت اندومتر در خارج از رحم کمک کند. این دارو همچنین به کاهش علائم و تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند.
درمان جایگزین هورمونی (HRT)
مرحله یائسگی در چرخه زندگی زنان، در شروع و تداوم، با نشانه‌های مختلفی همراه است که به دنبال عدم تعادل هورمونی رخ می‌دهد. این تظاهرات میتواند برای زنان آزاردهنده باشد و زندگی روزمره را با مشکل روبرو کند. از جمله علائم ناخوشایند سن یائسگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرگرفتگی و تعریق شبانه
- خشکی و ناراحتی واژن: یائسگی میتواند علت خارش واژن باشد.
- نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری
- اختلالات خواب
- خستگی
- افزایش وزن
- مشکلات حافظه و تمرکز
- درد مفاصل
- کاهش میل جنسی
- تغییرات مو (نازک شدن مو یا تغییر در بافت مو)
دوفاستون در درمان جایگزینی هورمونی برای زنان یائسه کاربرد داشته و به مدیریت عدم تعادل هورمونی مرتبط با این مرحله زندگی کمک می‌کند. پزشک متخصص اگر تشخیص دهد مزایای این دارو به معایب آن برتری دارد، این دارو را تجویز می‌کند.
تنظیم چرخه قاعدگی برای باروری
نقش اصلی قرص دوفاستون برای پریود شدن و تنظیم چرخه قاعدگی در موارد قاعدگی نامنظم برجسته است. این دارو با آماده سازی آندومتر برای بارداری احتمالی، پیشرفت طبیعی چرخه قاعدگی را تسهیل می‌کند. اگر حاملگی اتفاق نیفتد، قطع دوفاستون باعث شروع دوره قاعدگی میشود. طریقه مصرف قرص دوفاستون برای تنبلی تخمدان و تنظیم چرخه قاعدگی برای باروری توسط پزشک متخصص مشخص میشود.
حمایت از بارداری
در موارد خاص، قرص دوفاستون برای بارداری برای حمایت از رحم و کاهش خطر سقط جنین تجویز میشود. این درمان اغلب برای زنان با سابقه سقط مکرر یا به عنوان بخشی از درمان‌های باروری تجویز میشود. اگر برایتان سوال است که قرص دوفاستون تا هفته چندم بارداری مصرف میشود بهتر است در این مورد با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
مقدار و نحوه مصرف قرص دوفاستون
تجویز این دارو منحصرا توسط پزشک صورت می‌گیرد. دوز قرص دوفاستون به شرایط فرد و سابقه پزشکی او بستگی دارد. این دارو به طور معمول به صورت خوراکی تجویز میشود و می‌توان آن را با یا بدون غذا مصرف کرد. پزشک متخصص دوز مناسب و مدت زمان مصرف دارو را بر اساس نیازهای بیمار تعیین می‌کند. شواهد علمی خاصی در دسترس نیست که نشان دهد بهترین ساعت مصرف قرص دوفاستون، چه زمانی در روز است. با این حال توصیه میشود این دارو هر روز در یک ساعت مشخصی مصرف شود تا اثربخشی موثرتری داشته باشد.
عوارض قرص دوفاستون
مانند هر دارویی، دوفاستون با عوارض جانبی بالقوه همراه است. عوارض جانبی رایج شامل سردرد، حالت تهوع، درد سینه و تغییر در میل جنسی است. توجه به این نکته مهم است که همه افراد این عوارض جانبی را تجربه نمی‌کنند و بسیاری از افراد دارو را به خوبی تحمل می‌کنند. پزشک بعد از تجویز این دارو، در مورد عوارض احتمالی آن شما را مطلع خواهد کرد.
بیشتر بدانید: تأثیر قند خون بالا بر میزان کلسترول
موارد منع مصرف قرص دوفاستون
قرص دوفاستون ممکن است برای همه مناسب نباشد. افرادی که دارای شرایط خاص پزشکی هستند، مانند افراد مبتلا به بیماری و مشکلات کبدی، نیاز به مراقبت ویژه‌ای حین مصرف این دارو دارند. در صورت داشتن سابقه پزشکی قبلی، بیماری خاص، سابقه حساسیت و آلرژی دارویی، حتما پزشک خود را مطلع کنید.
قرص دوفاستون و چاقی
روش‌های کاهش وزن شامل ترکیبی از عوامل مختلف از جمله رژیم غذایی، ورزش، تغییرات سبک زندگی و در برخی موارد، داروهایی است که به طور خاص برای کاهش وزن طراحی شده‌اند. بسیار مهم است به یاد داشته باشید که داروهایی مانند دوفاستون فقط باید برای اهداف خاصی استفاده شوند که برای آن طراحی شده‌اند. استفاده از داروها برای شرایطی که برای درمان آن‌ها در نظر گرفته نشده است آسیب‌زا بوده و ممکن است منجر به عوارض جانبی شود. همیشه پیش از در نظر گرفتن هر دارویی برای اهدافی غیر از مواردی که برای آن‌ها تایید شده است، با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بدانید: دیابت و هرآنچه باید بدانید
جمع‌بندی
قرص دوفاستون یک داروی مهم در حیطه بیماری‌های زنان است. این دارو مشابه هورمون دروژسترون بوده که به طور طبیعی در بدن زنان وجود دارد. دوفاستون کاربرد‌های درمانی متنوعی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تنظیم قاعدگی نامنظم، تسهیل باروری، اختلالات قاعدگی، حمایت از بارداری در موارد احتمال بالای سقط و درمان جایگزین هورمونی در زنان یائسه اشاره کرد. این دارو صرفا توسط پزشک تجویز شده و نحوه مصرف آن بسته به شرایط و سابقه پزشکی فرد تعیین میشود. برای مشورت پیرامون مشکلات حیطه زنان از قبیل عفونت قارچی واژن یا اختلالات قاعدگی، دریافت ویزیت پزشک متخصص زنان آنلاین میتواند کمک‌کننده باشد.
منابع:
