نوار قلب چیست؟ الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) یا همان نوار قلب، یک آزمایش تشخیصی غیر تهاجمی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت میکند. این فعالیت به صورت یک سری امواج و فواصل روی یک نمودار نمایش داده می‌شود و توسط پزشکان برای ارزیابی عملکرد قلب و تشخیص هرگونه ناهنجاری مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. نوار قلب به یک ابزار ضروری در تشخیص و مدیریت انواع مختلفی از بیماری‌های قلبی تبدیل شده است، از جمله ریتم‌های نامنظم، بیماری قلبی ایسکمیک و ناهنجاری‌های ساختاری. پزشکان می‌توانند در کنار بررسی سایر علائم از جمله سردی پاها و موارد دیگر، به بررسی نوار قلب بپردازند. در زیر می‌توانید عکس نوار قلب را مشاهده کنید.
قلب یک عضو عضلانی است که مسئول پمپاژ خون در سراسر بدن است. این اندام شامل چهار حفره است: دو دهلیز و دو بطن. سیستم الکتریکی قلب کنترل انقباض و انبساط هماهنگ این حفره‌ها را کنترل میکند و اطمینان حاصل میکند که عملکرد پمپاژ خون به خوبی صورت می‌گیرد. تحریکات الکتریکی که ضربان قلب را شروع و کنترل می‌کنند توسط سلول‌های ویژه‌ای که اصولاً در گره دهلیزی بطنی (SA) قرار دارند، تولید می‌شوند.
نحوه گرفتن نوار قلب
فعالیت الکتریکی قلب می‌تواند با استفاده از الکترودهای قرار گرفته بر روی سطح پوست بدن تشخیص داده و اندازه‌گیری شود. دستگاه نوار قلب این سیگنال‌های الکتریکی را ضبط و تقویت میکند و به صورت یک سری امواج روی نمودار نمایش می‌دهد. لیدهای نوار قلب چیست؟ نوار قلب استاندارد از لید های نوار قلب که ۱۲ عدد هستند، تشکیل شده است که نمایش‌های مختلفی از فعالیت الکتریکی قلب را ارائه می‌دهند. لیدهای نوار قلب تفاوت ولتاژ بین دو نقطه بر روی بدن را ثبت می‌کنند که امکان بررسی جامع عملکرد قلب را فراهم می‌آورد.
موج ECG شامل چندین مولفه است که هر کدام نشان‌دهنده یک فاز خاص از چرخه قلبی هستند. موج P مربوط به انقباض دهلیزها و موج QRS نشان‌دهنده انقباض بطن‌ها است. در حالی که موج T مربوط به انبساط بطن‌ها بوده که باعث می‌شود بطن‌ها از خون پر شوند. فواصل بین این امواج، مانند فاصله PR و فاصله QT، اطلاعات تکمیلی در مورد زمانبندی و هماهنگی فعالیت الکتریکی قلب را به پزشک ارائه می‌دهند.
کاربردهای نوار قلب چیست؟
نوار قلب مشکل دار یا نوار قلب نرمال اطلاعات زیادی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد. برای مثال آن‌ها می‌توانند با تفسیر نوار قلب، انواع سکته قلبی در نوار قلب را تشخیص دهند. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که نوار قلب گرفتن به کمک پزشکان می‌آید.
تشخیص آریتمی‌ها
عکس نوار قلب نامنظم می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات ریتمی قلبی است. اختلالات ریتمی می‌توانند ناشی از مشکلاتی در تولید یا هدایت تحریکات الکتریکی در داخل قلب باشند. آن‌ها می‌توانند به صورت تاکی کاردی (ضربان سریع قلب)، برادیکاردی (ضربان کند قلب) یا ضربان نامنظم ظاهر شوند. با خواندن نوار قلب، پزشکان می‌توانند نوع و منشا اختلال ریتمی را شناسایی کرده و استراتژی‌های درمان مناسب را هدایت کنند.
ارزیابی بیماری قلبی ایسکمیک
یک کاربرد مهم دیگر گرفتن نوار قلب در تشخیص و مدیریت بیماری قلبی ایسکمیک است. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که عرضه خون به عضله قلب کاهش یافته یا مسدود می‌شود. این اتفاق می‌تواند منجر به آنژین (درد قفسه سینه) یا سکته قلبی شود. ECG تغییرات موجود در امواج الکتریکی قلب را به خوبی نشان می‌دهد، مانند افزایش یا کاهش بخش ST، که می‌تواند حضور و شدت ایسکمی را نشان دهد. در مورد حمله قلبی مشکوک، نوار قلب ابزاری حیاتی برای تشخیص سریع و شروع درمان‌های نجات‌بخش است. علاوه بر این، نوار قلب می‌تواند برای نظارت بر اثربخش بودن درمان‌های بیماری قلبی ایسکمیک مانند داروها یا روش‌های بازسازی عروقی مورد استفاده قرار گیرد.
تشخیص ناهنجاری‌های ساختاری قلب
ECG همچنین می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد ناهنجاری‌های ساختاری قلب، مانند بزرگی یا تمدد حفره‌ها و یا برای مثال افتادگی دریچه میترال ارائه دهد. این شرایط ممکن است ناشی از علل مختلفی از جمله فشار خون بالا یا بیماری دریچه قلبی باشند. این ناهنجاری‌ها ممکن است مادرزادی نیز باشد که گاهی با ارزیابی نوار قلب جنین قابل تشخیص باشد. با ارزیابی شدت و مدت امواج ECG، پزشکان می‌توانند حضور و میزان این ناهنجاری‌ها را ارزیابی کنند و تست‌های تشخیصی و گزینه‌های درمانی بیشتر را مشخص کنند. هرچند که گاهی آزمایشات بیشتری برای تایید تشخیص لازم است.
نظارت بر فرایندهای پزشکی
پزشکان در طول فرایندهای مختلف و مداخلات قلبی از نوار قلب برای نظارت بر عملکرد قلب استفاده می‌کنند. در مثال‌هایی مانند کاتتریزاسیون قلبی، آنژیوگرافی قلب و مطالعات الکتروفیزیولوژی، الکتروکاردیوگرافی برای هدایت صحیح کاتترها و ارزیابی اثربخشی درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، الکتروکاردیوگرافی جزء آزمون استرس قلبی است که واکنش قلب به بار کار افزایش یافته را ارزیابی میکند و می‌تواند به شناسایی بیماری عروق کرونر کمک کند. نظارت مداوم الکتروکاردیوگرافی در طول این روش‌ها، اطمینان از ایمنی بیمار و موفقیت مداخله را به ارمغان می‌آورد.
ارزیابی قبل از عمل جراحی
قبل از انجام عمل جراحی، بیماران اغلب نیاز به ارزیابی قبل از عمل دارند تا سلامت کلی خود را بررسی کنند و هر گونه خطر بالقوه را شناسایی کنند. پزشکان ممکن است نوار قلب را به عنوان بخشی از این ارزیابی تجویز کنند، به ویژه برای بیمارانی که بیماری قلبی دارند یا عوامل خطری مانند دیابت، فشار خون بالا یا سابقه سیگار کشیدن برای آن‌ها وجود دارد. الکتروکاردیوگرافی می‌تواند به شناسایی هر گونه بیماری قلبی پایه که ممکن است خطر عوارض در طول عمل جراحی را افزایش دهد، کمک کرده و اقدامات و تغییرات مناسب در برنامه جراحی را فراهم کند. مطالعه، ارزیابی و نظارت منظم با استفاده از الکتروکاردیوگرافی در این زمینه‌ها به پزشکان امکان می‌دهد تا بهترین درمان‌ها و مداخلات را برای بیماران قلبی ارائه دهند و عوارض جانبی جدی را کاهش دهند.
متخصصان بیماری‌های قلب و عروق در دکترنکست
ارزیابی‌های بهداشتی روتین
پزشکان ممکن است الکتروکاردیوگرافی را به عنوان بخشی از ارزیابی‌های بهداشتی روزمره تجویز کنند، به ویژه برای افراد مسن‌تر یا افرادی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند. علت تپش قلب و سایر علائم می‌تواند با بررسی نوار قلب مشخص شود. اگرچه احتمالا یک نوار قلب تک ارزیابی جامعی از عملکرد قلب را ارائه ندهد، اما می‌تواند به عنوان یک ابزار قابل اعتماد برای شناسایی نشانه‌های زود هنگام بیماری قلب یا نامنظمی‌های ضربان قلب مورد استفاده قرار گیرد. شناسایی زود هنگام و مدیریت این شرایط می‌تواند از عوارض پیشگیری کرده و نتایج درمانی را بهبود ببخشد. یک نوار قلب سالم می‌تواند به بیمار و پزشک تا حدودی اطمینان دهد که شرایط بیمار پایدار است. در مقابل، یک نوار قلب خطرناک می‌تواند نشان از اختلالی باشد. پزشک با تفسیر نوار قلب غیر طبیعی به اطلاعات خوبی دست پیدا میکند.
پایش داروها
برخی داروها، به ویژه داروهای استفاده شده برای درمان بیماری‌های قلبی یا اختلالات روانی، عوارض جانبی دارند که بر فعالیت الکتریکی قلب تاثیر می گذارد. پزشکان ممکن است نوار قلب را برای پایش اثرات این داروها بر روی قلب تجویز و برنامه‌های درمانی بیمار را بر این اساس تنظیم کنند. این امر اطمینان می‌دهد که داروها با ایمنی و اثربخشی استفاده شوند در حالی که خطر عوارض جانبی به حداقل می‌رسد.
جمع بندی
همان طور که در بالا اشاره شد، عکس نوار قلب مریض اطلاعات فراوانی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. به طور خلاصه، پزشکان برای انواع دلایل، نوار قلب تجویز می‌کنند؛ از تشخیص و مدیریت بیماری‌های قلبی گرفته تا پایش در طول روند درمانی و ارزیابی‌های بهداشتی روزمره، این آزمایش به کار می‌آید. نوار قلب یک ابزار تشخیصی غیر تهاجمی، کارآمد و در دسترس گسترده است که اطلاعات ارزشمندی درباره فعالیت الکتریکی و عملکرد قلب ارائه می‌دهد. با تجویز نوار قلب، پزشکان می‌توانند به طور زودهنگام بیماری‌های قلبی را شناسایی و مدیریت، از عوارض پیشگیری و ایمنی و موفقیت مداخلات پزشکی را تضمین کنند. الکتروکاردیوگرام همچنان یک ابزار اساسی در پزشکی مدرن است که به طور قابل توجهی در پیشگیری، تشخیص و مدیریت بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر قصد دارید که نوار قلب بگیرید، می‌توانید از متخصصین قلب دکترنکست نوبت دریافت کنید.
