عملکرد کبد چرا و چگونه ارزیابی می‌شود؟

کبد، عضوی حیاتی در بدن

کبد عضو بزرگی در شکم است که بسیاری از عملکردهای مهم بدن از جمله فیلتر کردن خون را انجام می‌دهد. این عضو همچنین به عنوان غده در نظر گرفته می‌شود زیرا مواد شیمیایی مورد نیاز بدن را می‌سازد. برخی بیماری‌ها و عادات در زندگی می‌توانند به کبد آسیب برسانند. آسیب به کبد بدن را با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌کند. بنابراین اطمینان از عملکرد مطلوب کبد و مشورت با پزشک در فواصل زمانی مشخص مهم است. به این منظور می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.

کبد چه وظایفی را در بدن بر عهده دارد؟

برخی از حیاتی‌ترین اعمال کبد عبارتند از:

• سم‌زدایی: کبد سموم (مواد مضر) را از خون پاک می‌کند.
• تجزیه سلول‌های قدیمی خون: گلبول‌های قرمز قدیمی را از بین می‌برد.
• تولید صفرا: کبد محل ساخت صفرا بوده و صفرا مایعی است که به بدن در هضم و جذب غذا کمک می‌کند.
• متابولیزه کردن مولکول‌های درشت: کبد پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها را متابولیزه می‌کند تا بدن بتواند از آنها استفاده کند.
• تشکیل لخته خون: برخی مواد لازم برای تشکیل لخته خون توسط کبد تولید می‌شود.
• تنظیم خونسازی: کبد میزان تولید خون در بدن را تنظیم می‌کند.
• محل ذخیره مواد مختلف: کبد گلیکوژن (منبع انرژی) و ویتامین‌ها را ذخیره می‌کند تا بدن بعداً از آن‌ها استفاده کند.

آسیب به کبد با چه علائمی همراه است؟

آسیب‌های کبدی می‌تواند حاد یا مزمن باشد. علائم حاد معمولا در هپاتیت‌ها و عفونت‌های کیسه صفرا دیده می‌شود. موارد مزمن مانند سرطان‌ها و یا تغییرات سیروتیک کبدی معمولا علائم حاد و ناگهانی ندارند. این بیماری‌ها زمانی که پیشرفت زیادی ‌می‌کنند علامت می‌دهند. کاهش وزن شدید در مدت کم، زردی و خارش پوست، زرد شدن سفیدی چشم، استفراغ خونی و خونریزی‌های خودبه‌خودی و شدید از تظاهراتی است که ممکن است در بیماری‌های کبدی پیشرفته دیده شوند.

به همین دلیل است که انجام تست‌‌های عملکرد کبدی در فواصل ۶ ماه تا یک سال همواره مورد تأکید پزشکان است. همچنین ممکن است در موارد تجویز دارویی جدید که دفع کبدی دارد، پزشک آزمایشی جهت ارزیابی عملکرد کبد درخواست کند. از این طریق می‌توان از سلامت کبد و خطر پایین مسمویت دارویی اطمینان حاصل کرد.

عملکرد کبد چگونه ارزیابی می‌شود؟

برای بررسی عملکرد کبد تست‌های عملکرد کبد که نام دیگر آن پنل هپاتیک است درخواست می‌شود. تست‌های عملکرد کبد، آزمایش‌های خونی هستند که برای کمک به تشخیص و نظارت بر بیماری یا آسیب کبدی استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها اغلب سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی را در خون شما اندازه‌گیری می‌کنند. مواردی از این آزمایش‌ها میزان عملکرد طبیعی کبد در تولید پروتئین و پاکسازی بیلی‌روبین، یک محصول زائد خونی، را اندازه‌گیری می‌کنند. سایر تست‌های عملکرد کبد آنزیم‌هایی را که سلول‌های کبدی در پاسخ به آسیب یا بیماری آزاد می‌کنند را مورد بررسی قرار می‌دهند.

نتایج غیرطبیعی تست عملکرد کبد همیشه نشان‌دهنده بیماری کبدی نیست. پزشک نتایج آزمایش شما را تفسیر می‌کند.

چه زمانی از تست‌های عملکرد کبد استفاده می‌کنیم؟

از تست‌های عملکرد کبد می‌توان در موارد زیر استفاده کرد:

• غربالگری عفونت‌های کبدی مانند هپاتیت
• بررسی پیشرفت یک بیماری، مانند هپاتیت ویروسی یا الکلی و تعیین میزان اثربخشی درمان
• ارزیابی شدت یک بیماری، به ویژه در موارد سیروز کبدی
• کنترل عوارض جانبی احتمالی داروها
• چکاپ روتین سلامت

پنل هپاتیک یا تست‌های عملکرد کبد

تست‌های عملکرد کبد، سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی را در خون شما بررسی می‌کند. سطوح بالاتر یا پایین‌تر از حد طبیعی می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کبدی باشد. برخی از آزمایش‌های رایج عملکرد کبد عبارتند از:

• آلانین‌ ترانس آمیناز (ALT)

آنزیمی است که در کبد یافت می‌شود. ALT تبدیل پروتئین‌ها به انرژی را در سلول‌های کبدی تسهیل می‌کند. سطوح پایین آن به طور طبیعی در خون وجود دارد. هنگامی که کبد آسیب می‌بیند، ALT در جریان خون آزاد می‌شود و سطح آن افزایش می‌یابد.

• آسپارتات ترانس آمیناز (AST)

AST آنزیمی است که به متابولیسم اسیدهای آمینه کمک می‌کند. مانند ALT، آنزیم AST نیز به طور معمول در خون در سطوح پایین وجود دارد. افزایش سطح AST ممکن است نشان‌دهنده آسیب کبدی، بیماری یا آسیب عضلانی باشد. بنابراین با توجه به اینکه AST می‌تواند منشأ غیرکبدی نیز داشته باشد، اختصاصیت آن برای آسیب به سلول‌های کبدی از ALT کمتر است.

• آلکالین فسفاتاز (ALP)

ALP آنزیمی است که در کبد و استخوان یافت می‌شود و برای تجزیه پروتئین‌ها مهم است. سطوح بالاتر از حد طبیعی ALP ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبدی مانند مسدود شدن مجرای صفراوی یا بیماری‌های استخوانی خاص باشد.

• آلبومین و پروتئین کل

آلبومین یکی از چندین پروتئین ساخته شده در کبد است. بدن برای مبارزه با عفونت‌ها و انجام وظایف دیگر به این پروتئین‌ها نیاز دارد. سطوح پایین‌تر از حد نرمال آلبومین و پروتئین کل ممکن است نشان‌دهنده آسیب یا بیماری کبدی مزمن باشد.

• بیلی‌روبین

بیلی‌روبین ماده‌ای است که در طی تجزیه طبیعی گلبول‌های قرمز تولید می‌شود. بیلی‌روبین در کبد از خون جدا شده و از طریق مدفوع دفع می‌شود. افزایش سطح بیلی‌روبین (یرقان یا زردی) ممکن است نشان‌دهنده آسیب یا بیماری کبدی یا انواع خاصی از کم‌خونی باشد.

• گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)

GGT یک آنزیم در خون است. سطوح بالاتر از حد طبیعی ممکن است نشان‌دهنده آسیب کبد یا مجرای صفراوی باشد.

• لاکتات دهیدروژناز (LDH)

LDH آنزیمی است که در کبد یافت می‌شود. سطوح بالا ممکن است نشان‌دهنده آسیب کبدی باشد اما در بسیاری از اختلالات دیگر می‌تواند افزایش یابد.

• زمان پروترومبین PT

PT زمانی است که طول می‌کشد تا خون لخته شود. افزایش PT ممکن است نشان‌دهنده آسیب کبدی باشد. اما اگر از داروهای رقیق‌کننده خون خاصی مانند وارفارین استفاده می‌کنید، PT ممکن است افزایش یابد.

چگونه برای آزمایش عملکرد کبدی آماده شویم؟

برخی غذاها و داروها می‌توانند بر نتایج آزمایش‌های عملکرد کبد تأثیر بگذارند. احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد که از خوردن غذا و مصرف برخی داروها قبل از گرفتن خون خودداری کنید. همچنین ممکن است یادآور شود علت نتایج آزمایش خارج از محدوده نرمال ناشی از مصرف داروهاست و این امر قابل انتظار خواهد بود.

یادتان باشد که

• پزشک خود را قبل از انجام آزمایش از سوابق بیماری خود مطلع سازید
• داروهایی که مصرف می‌کنید را بشناسید و نوع و میزان مصرف آن‌ها را به پزشک خود اطلاع دهید
• قبل از انجام آزمایش رژیم غذایی خود را تغییر ندهید و رژیم معمول خود را داشته باشید
• برای ارزیابی عملکرد کبد نیازی به ناشتایی نیست
• اگر مکمل‌های غذایی خاصی مصرف می‌کنید یا ورزشی به خصوصی انجام می‌دهید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید

دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل

دکترنکست امکان نمونه‌گیری در محل را با بالاترین کیفیت و در سریع‌ترین زمان فراهم کرده است. اگر مایل هستید کبد خود را ارزیابی کنید اما نمی‌خواهید به پزشک مراجعه کنید و مراجعه حضوری به آزمایشگاه یا بیمارستان برایتان مشکل است، با ما همراه باشید.

دکترنکست همچنین تفسیر آزمایش شما را به صورت رایگان همراه با نتایج در اختیارتان قرار می‌دهد. لازم به يادآوری است که برای این آزمایش‌ها، شما به نسخه پزشک نیاز نخواهید داشت. برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان دکترنکست شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.