- حفظ قند خون (BS) در محدوده مناسب بسیار مهم است. با جلوگیری از نوسانات قند خون در افراد مبتلا می‌توان از مشکلات سلامتی درازمدت و جدی مانند بیماری قلبی، از دست دادن بینایی و سایر بیماری‌ها پیشگیری کرد یا آن‌ها را به تعویق انداخت. ماندن در محدوده هدف همچنین می‌تواند به بهبود انرژی و خلق‌و‌خوی شما کمک کند. در ادامه به پاسخ سوالات رایج در مورد قند خون می‌پردازیم.
چه زمانی باید قند خون خود را چک کنم؟
اینکه چه زمانی BS را چک کنید بستگی به شرایط سلامت شما دارد. اگر ابتلا به دیابت در فردی تایید شده باشد، به توصیه پزشک ممکن است یک بار در روز یا به دفعات مختلف، سنجش BS لازم باشد. اگر ابتلا به بیماری دیابت مشکوک است، آزمایش خون درخواست و در آن قند ناشتا اندازه‌گیری می‌شود. بسته به شرایط شما ممکن است موارد دیگری در نمونه خون اندازه‌گیری شود.
زمان‌های معمول برای بررسی قند خون در افراد دیابتی عبارتند از:
- قند خون ناشتا (۸ ساعت بعد از آخرین وعده غذایی)
- قبل از غذا
- دو ساعت بعد از غذا
- موقع خواب
مقادیر هدف قند خون در افراد دیابتی چیست؟
- قند خون قبل از غذا: ۸۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.
- قند خون دو ساعت پس از غذا: کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر.
اهداف قند خون شما ممکن است بسته به سن شما، مشکلات سلامتی اضافی و سایر عوامل، متفاوت باشد. مطمئن شوید که با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد اینکه کدام اهداف برای شما بهترین هستند صحبت کنید.
چه چیزی باعث کاهش قند خون می‌شود؟
BS پایین (که هیپوگلیسمی نیز نامیده می‌شود) دلایل زیادی دارد. برای مثال می‌توان به حذف یک وعده غذایی، مصرف بیش از حد انسولین، مصرف سایر داروهای دیابت، ورزش بیش از حد طبیعی و نوشیدن الکل اشاره کرد. قند خون کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر پایین در نظر گرفته می‌شود.
علائم BS پایین برای هرکسی متفاوت است. علائم رایج آن عبارتند از:
- لرز
- تعریق
- عصبی بودن یا اضطراب
- تحریک‌پذیری یا سردرگمی
- سرگیجه
- گرسنگی
توصیه مهم به افراد دیابتی
- علائم فردی خود را بدانید تا بتوانید قند خون پایین را زود تشخیص دهید و آن را درمان کنید. اگر فکر می‌کنید ممکن است قند خونتان پایین باشد، حتی اگر علائمی ندارید، آن را جدی بگیرید. قند خون پایین می‌تواند خطرناک باشد و باید در اسرع وقت درمان شود.
- اگر بدون احساس یا مشاهده علائم BS پایین داشته‌اید، ممکن است لازم باشد قند خون خود را بیشتر چک کنید تا ببینید آیا پایین است یا خیر و آن را درمان کنید.
- رانندگی با BS پایین می‌تواند خطرناک باشد، بنابراین قبل از اینکه پشت فرمان بنشینید حتما BS خود را چک کنید. اگر وعده غذایی بعدی شما یک ساعت یا بیشتر فاصله دارد، یک میان وعده بخورید. اگر مشکل قند خون پایین دارید، از پزشک خود بپرسید که آیا برنامه درمانی شما نیاز به تغییر دارد یا خیر.
چه چیزی باعث بالا رفتن قند خون می‌شود؟
موارد بسیاری باعث افزایش BS (هیپرگلیسمی) شوند، از جمله بیمار بودن، استرس داشتن، خوردن بیشتر از مقادیر برنامه‌ریزی شده و عدم دریافت انسولین کافی. با گذشت زمان، BS بالا می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی طولانی مدت و جدی شود. علائم قند خون بالا عبارتند از:
- احساس خستگی بسیار
- تشنگی
- تاری دید
- نیاز به دفع بیشتر ادرار
اگر به دیابت مبتلا باشید، ممکن است نتوانید به اندازه معمول غذا بخورید یا بنوشید. اگر به دیابت مبتلا هستید و BS شما ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر است، جهت بررسی وجود کتون در ادارار، آزمایش ادرار انجام دهید. مقادیر بالای کتون در ادرار می‌تواند نشانه اولیه کتواسیدوز دیابتی باشد که یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان فوری دارد.
کتون چیست؟
کتون‌ها نوعی سوخت هستند که هنگام تجزیه چربی برای انرژی تولید می‌شوند. زمانی که انسولین کافی در جریان خون برای ورود قند خون به سلول‌ها وجود نداشته باشد، کبد شروع به تجزیه چربی می‌کند و تولید کتون افزایش می‌یابد. تولید مقادیر کم کتون در موارد گشنگی به مدت طولانی مشاهده می‌شود.
کتواسیدوز دیابتی چیست؟
وقتی کتون‌های زیادی خیلی سریع تولید می‌شوند، می‌توانند در بدن انباشته شوند و باعث کتواسیدوز دیابتی یا DKA شوند. DKA بسیار جدی است و می‌تواند باعث کما یا حتی مرگ شود. علائم شایع DKA عبارتند از:
- تنفس سریع و عمیق
- خشکی پوست و دهان
- صورت برافروخته
- تکرر ادرار یا تشنگی که یک روز یا بیشتر طول می‌کشد
- نفس با بوی میوه
- سردرد
- سفتی یا درد عضلانی
- تهوع و استفراغ
- دل درد
DKA بیشتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ رخ می‌دهد و گاهی اوقات اولین علامت این بیماری در افرادی است که هنوز تشخیص داده نشده‌اند. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ممکن است به DKA مبتلا شوند، اما شیوع آن کمتر است.
چگونه می‌توان BS بالا را مدیریت کرد؟
مدیریت BS بالا هم برای افراد دیابتی هم برای افرادی که در معرض ابتلا به دیابت هستند (افراد پره‌‌دیابتیک) بسیار مهم است. افرادی که اضافه وزن دارند، سابقه خانوادگی مثبت از نظر دیابت دارند و زنانی که سابقه دیابت بارداری دارند باید باید همواره قند خون خود را از جهت ابتلا به دیابت نوع ۲ کنترل کنند.
راهکار‌هایی برای مدیریت قند خون
- فعال‌تر باشید. ورزش منظم می‌تواند به حفظ سطح قند خون شما کمک کند. البته اگر کتون در ادرار شما وجود دارد ورزش نکنید. این امر می‌تواند BS را افزایش دهد.
- دارو را طبق دستور مصرف کنید. اگر BS شما اغلب بالا است، پزشک ممکن است مقدار دارو یا زمان مصرف آن را تغییر دهد.
- برنامه غذایی درست را دنبال کنید. اگر در رعایت رژیم غذایی مناسب مشکل دارید از پزشک یا متخصص تغذیه کمک بخواهید.
- قند خون خود را طبق دستور پزشک بررسی کنید.
- در مورد تنظیم میزان انسولین مصرفی و نوع انسولین با پزشک خود صحبت کنید.
- کربوهیدرات‌ها چگونه بر قند خون تأثیر می‌گذارند؟
کربوهیدرات‌های موجود در مواد غذایی باعث می‌شود که سطح قند خون شما بعد از خوردن آن‌ها نسبت به زمانی که پروتئین یا چربی می‌خورید بالاتر رود. اگر دیابت دارید همچنان می‌توانید کربوهیدرات بخورید. مقداری مصرفی مجاز برای هر فرد به سن، وزن، سطح فعالیت و سایر عوامل بستگی دارد.
تست A1C چیست؟
آزمایش A1C یک آزمایش خون ساده است که میانگین سطح قند خون شما را در ۲ یا ۳ ماه گذشته اندازه گیری می‌کند. برخلاف اندازه‌گیری قند خون به طور مکرر و در منزل نیز قابل انجام است، تست A1C باید توسط آزمایشگاه و به روش استاندارد ارزیابی شود. آزمایش A1C بخشی از پایه‌های اصلی دیابت است.
هدف A1C برای اکثر بزرگسالان مبتلا به دیابت بین ۷ تا ۸ درصد است، اما هدف شما ممکن است بسته به سن، سایر شرایط سلامتی، داروهایی که مصرف می‌کنید و سایر عوامل متفاوت باشد.
کدام نکات تغذیه‌ای می‌تواند به مدیریت قند خون کمک کند؟
- سطح قند خون خود را پیگیری کنید تا ببینید چه چیزی باعث بالا یا پایین رفتن آن می‌شود.
- در زمان‌های مشخص غذا بخورید و وعده‌های غذایی خود را حذف نکنید.
- غذاهای کم کالری، با مقادیر پایین چربی اشباع شده، چربی ترانس، شکر و نمک را انتخاب کنید.
- غذا، نوشیدنی و فعالیت بدنی خود را کنترل کنید.
- به جای آبمیوه یا نوشابه آب بنوشید.
- نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید.
- به عنوان یک خوراکی شیرین، میوه را انتخاب کنید.
- اندازه وعده‌های غذایی خود را کنترل کنید (برای مثال نیمی از بشقاب خود را با سبزیجات غیر نشاسته‌ای، یک چهارم آن را با پروتئین بدون چربی و یک چهارم دیگر با غلات یا غذای نشاسته‌ای پر کنید).
دکترنکست می‌تواند در کنترل قند خون به شما کمک کند
دکترنکست با فراهم کردن امکان نمونه‌گیری در محل و تفسیر رایگان نتایج، کنترل BS، HbA1C و سایر موارد مربوط را تسهیل کرده است. با انتخاب آزمایش مورد نظر خود در صفحه دکترنکست، نمونه‌گیری در محل و تفسیر رایگان با استاندارد‌های برتر برای شما انجام خواهد شد. لازم به ذکر است که شما برای این امر به نسخه نیاز نخواهید داشت.
برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت دکترنکست شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید. همچنین اگر پزشک برای شما آزمایش تجویز کرده است می‌توانید به صفحه ثبت درخواست آزمایش مراجعه کرده و از طریق نسخه‌ی خود، خدمات آزمایش درب منزل را دریافت کنید.
