مازوخیسم یک انحراف جنسی شامل تخیلات، تمایلات یا رفتارهای شدید و تحریک‌کننده جنسی است که آزاردهنده یا ناتوان‌کننده هستند و می‌توانند به خود یا دیگران آسیب برسانند. رفتار مازوخیستی جنسی معمولاً در اوایل بزرگسالی آشکار می‌شود و گاهی اوقات در دوران کودکی به صورت رفتارهای سادیستی یا نشانه‌های مازوخیسم بروز پیدا می‌کند.
معنی مازوخیسم چیست؟
اختلال مازوخیسم لذتی است که فرد با تحمیل درد فیزیکی یا روانی به خود (یا در مواردی به شخص دیگر) به دست می‌آورد و فرق مازوخیسم و مازوخیست همان فرق عمل و انجام‌دهنده آن است؛ یعنی مازوخیست فردی است که مبتلا به این اختلال است. این لذت اغلب ماهیت جنسی دارد و به صورت لذت اروتیک از دردکشیدن تعریف می‌شود. افراد مبتلا به نوع جنسی آن عموما آشکارا علاقه یا مشارکت خود در فعالیت‌های جنسی مثل رابطه مازوخیسم را بیان می‌کنند. اصطلاح رابطه بی دی اس ام (مهار-نظم-سلطگی-سادومازوخیسم) یک اصطلاح توصیفی برای تعریف افراد مازوخیسم جنسی است که می‌توانند علائم بالینی اختلال مازوخیسم جنسی را داشته باشند یا نداشته باشند.
در حالی که تصویر عمومی از این اختلال معمولا اعمال رفتاری بسیار افراطی و خشن است؛ اعمال مازوخیسمی در هر فرد می‌تواند انواع و شدت متفاوتی داشته باشد. این تجربه‌ی اعمال درد و آسیب‌زدن ممکن است شامل رفتارهای کم‌خطری مثل قلقلک‌دادن، کشیدن مو و انکار ارگاسم یا فعالیت‌های شدیدتر مثل سیلی‌زدن، شلاق‌زدن یا زخمی‌کردن پوست با چاقو یا سوزن باشد. ناراحتی عاطفی یا روانی در این افراد هم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. معمولاً این افراد از تحقیرشدن، شنیدن القاب نامناسب و توهین از طرف دیگران لذت می‌برند. تفاوت اصلی بیماری سادیسم و مازوخیسم هم در همین مورد است که بیمار مبتلا به سادیسم بر خلاف فرد مازوخیسمی لذت، به ویژه لذت جنسی، را از ایجاد درد یا تحقیر دیگران به دست می‌آورد.
علائم مازوخیسم
افراد مبتلا به بیماری مازوخیسم ممکن است حالت ترجیحی یا منحصربه‌فردی برای تولید هیجان جنسی داشته باشند. حتی ممکن است این افراد فانتزی‌های مازوخیسمی خود را روی خودشان اجرا کنند. نمونه‌های شایعی از رفتارهای مازوخیسمی شامل:
- بستن خود
- زخمی‌کردن و سوراخ‌کردن پوست
- اعمال شوک الکتریکی
- سوزاندن خود
- خفگی در هنگام خودارضایی (آسفیکسی فیلی)
همچنین این افراد معمولا به دنبال شریکی می‌گردند که مبتلا به سادیسم جنسی باشد و از اعمال این رفتارهای مازوخیسمی بر شریک جنسی خود لذت ببرد. فعالیت‌های مازوخیسمی که معمولا در این‌گونه روابط شایع است شامل:
- بستن طرف مقابل
- بستن چشمان
- کتک‌زدن
- شلاق‌زدن
- تحقیرکردن، مدفوع‌کردن و ادرارکردن روی طرف مقابل
- اجبار به پوشیدن لباس‌های خلاف جنسیت
- اجبار به عمل جنسی
- خفگی جزئی
ویژگی‌های شخصیتی فرد مبتلا به مازوخیسم
این اختلال می‌تواند با نشانه‌های متفاوت رفتاری، ذهنی و جسمی همراه باشد. در نتیجه انواع مازوخیسم به سه دسته‌ی مازوخیسم جنسی، روانی و اخلاقی تقسیم می‌شود. در این قسمت به بررسی ویژگی‌های منحصربه‌فرد روانی و اخلاقی این افراد می‌پردازیم که ممکن است مشابه این شخصیت و طرز فکر را در حد خفیف یا حتی شدید در خود و اطرافیانتان ببینید. ویژگی‌های شخصیتی رایج فرد مازوخیسمی شامل:
- برای رسیدن به اهداف تا حد خستگی کار می‌کند؛ معمولا بیشتر از توان ذهنی و جسمی‌اش از خود کار می‌کشد و برای رسیدن به هدفی فراتر از توان و محدودیت‌های خود تلاش می‌کند.
- احساس تحقیر درونی دارد؛ با وجود اینکه از توانایی و استعداد معقولی برخوردار هستند، بسیار بیشتر از بقیه تلاش می‌کنند تا احساس واقعی درونی خود را از بقیه پنهان کنند.
- احساس می‌کند که در زندگی خود مورد بی‌مهری قرار گرفته است؛ این افراد باور دارند که همیشه باید کمی بیشتر تلاش می‌کردند تا توسط اطرافیان خود پذیرفته شوند و این هرگز کافی نبوده است.
- منتقد درونی آن‌ها به هر کاری که انجام می‌دهند حمله می‌کند و فرد را به سمت افراط‌های بیشتر سوق می‌دهد تا ارزش خود را اثبات کند.
- این فرد می‌تواند بدی قوی و نیرومندی داشته باشد که نماد دفاع در برابر سوء استفاده یا مزاحمتی است که در دوران کودکی تجربه کرده است.
- نه‌گفتن یا دفاع‌کردن از خود برای این افراد بسیار مشکل است؛ فرد مبتلا در عوض سعی می‌کند با وجود اینکه در درون خود از شدت کینه می‌لرزد، با رفتارش دیگران را راضی نگه دارد.
- از سرنوشت خود در زندگی شکایت می‌کند؛ اما هرگز کاری در مورد آن انجام نمی‌دهد. حتی از تلاش برای دریافت کمک هم خودداری می‌کند.
- ممکن است جذب روابط توهین‌آمیزی شود که در آن تحقیر و شرمنده می‌شود؛ تحمل این درد و نشان‌ندادن اینکه درد دارد، راهی برای حفظ احساس غرور در خود است.
- احساس می‌کند در چرخه‌های بی‌پایان شکست گرفتار شده است. همیشه هنگام احساس لذت یا خوشی حس گناه و شرم دارد و نسبت به آینده احساس ناامیدی می‌کند.
علاوه بر آن علائم مازوخیسم احساساتی می‌توانند به شکل زیر هم در فرد مبتلا ظاهر شوند:
- خودآزاری
- خودتحقیری
- پرخاشگری
- ذهنیت قربانی
- اختلال در غذاخوردن
- قراردادن خود در معرض دردهای جسمی و روحی
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
تشخیص مازوخیسم
این اختلال معمولا با نشانه‌ها و علائم بالینی خاصی همراه است که کمی قبل‌تر هم به آن اشاره کردیم. در کنار روش‌هایی مثل گرفتن تست بیماری مازوخیسم از فرد مشکوک، نشانه‌های شایعی مثل موارد زیر هم به پزشک در امر تشخیص کمک می‌کنند:
- بیماران در اثر تحقیر، ضرب و شتم، بسته‌شدن یا به هر طریق دیگری برانگیختگی جنسی مکرر و شدید را تجربه می‌کنند.
- این برانگیختگی در تخیلات، تمایلات یا رفتارها بیان می‌شود.
- تخیلات، تمایلات شدید یا رفتارهای آن‌ها باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجه در عملکرد آن‌ها در محل کار، موقعیت‌های اجتماعی یا سایر زمینه‌های مهم زندگی آن‌ها می‌شود.
- این وضعیت برای بیشتر از 6 ماه ادامه داشته است.
همچنین پزشک باید وجود یا عدم وجود علائم همراه زیر را در بیمار مشخص کند:
- آیا اختلال با آسفیکسی فیلی همراه است؟
- آیا بیمار در یک محیط کنترل شده زندگی می‌کند؟
- آیا بیمار در حال بهبودی است؟ (یعنی حداقل 5 سال بدون پریشانی واختلال در یک محیط کنترل‌نشده زندگی کرده است)
علت بروز مازوخیسم
تا به امروز دلیل قطعی و مشخصی که بیان کند دقیقا چرا این عارضه به وجود می‌آید، پیدا نشده است. با این حال متخصصان با ارائه چند فرضیه، علل احتمالی ابتلا به این اختلال را توضیح داده‌اند:
- یک نظریه نشان می‌دهد که این اختلال زمانی به وجود می‌آید که مسائل جنسی به شدت سرکوب می‌شود. بنابراین با گذشت زمان در اثر عدم پاسخ درست به غرایز و سرکوب مداوم آن‌ها این تمایلات به شکل قوی‌تر و با شدت بیشتری ظاهر می‌شوند.
- نظریه دیگری نشان می‌دهد که فرد مبتلا از انجام رفتارهای مازوخیسمی به عنوان روشی برای رهایی از افکار مخرب و فرار از آن‌ها استفاده می‌کند و وارد چیزی شبیه به حالت مراقبه می‌شود.
- نظریه دیگری می‌گوید که آسیب‌های دوران کودکی مثل سوء استفاده جنسی می‌تواند بعدا به صورت این اختلال و اضطراب جنسی ظاهر شود.
- بر هم خوردن تعادل مناسب مواد شیمیایی تولیدشده توسط مغز می‌تواند در نحوه تفکر، احساس یا عمل فرد تاثیر بگذارد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است بعضی از این مواد شیمیایی را خیلی کم یا بیش از حد داشته باشند.
- استرس هم می‌تواند در ابتلا به این عارضه و افزایش شدت آن نقش داشته باشد.
- ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند سوء استفاده، استرس‌های مالی یا از دست‌دادن یک رابطه، ریسک ابتلا به این اختلال و شدت انجام رفتارهای آسیب‌رسان افزایش پیدا کند.
- مشکلات خانوادگی در دوران رشد می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد؛ به عنوان مثال کودک‌آزاری، درگیری‌های زیاد خانوادگی یا سابقه خانوادگی بیماری روانی.
- فرزندانی که والدین کنترل‌گر دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. والدین کنترل‌گر نیاز به اطاعت و تبعیت در هر زمان دارند. به طوری که جایی برای بیان نظرات و نیازهای کودک باقی نمی‌گذارند. دریافت عشق مشروط به خوب‌بودن است. این والدین ممکن است کودک را مورد آزار، تنبیه و تحقیر قرار دهند تا کودک دست از پا خطا نکند. این گونه بزرگ‌شدن می‌تواند تأثیر عمیقی در شکل‌گیری شخصیت کودک داشته باشد و او را مستعد ابتلا به اختلالاتی مثل مازوخیسم کند.
درمان مازوخیسم
خیلی از افراد مبتلا به این اختلال تا زمانی که آسیب جدی نبینند، کمک دریافت نمی‌کنند. بنابراین اگر مبتلا هستید، بهتر است قبل از اینکه به مشکل بزرگ‌تری تبدیل شود، کمک بگیرید. برای درمان قطعی مازوخیسم از روش‌های روان‌درمانی و دارودرمانی در کنار هم استفاده می‌شود.
رفتاردرمانی به شما کمک می‌کند تا تشخیص دهید که نحوه عمل شما بر دیگران چه تأثیری می‌گذارد و در تغییر رفتارهای مشکل‌ساز نقش موثری دارد. رفتار درمانی شناختی (CBT) راهی است که به شما کمک می‌کند دیدگاهی را که نسبت به خود، جهان و آینده دارید، شناسایی کنید و تغییر دهید. CBT شما را در مورد شیوه‌های تفکر ناسالم آگاه می‌کند و همچنین می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌های جدیدی برای فکرکردن و عمل‌کردن بیاموزید.
داروها ممکن است شامل هورمون‌ها یا داروهایی برای اصلاح تعادل مواد شیمیایی در مغز باشند. هر دو نوع دارو به کاهش میل جنسی کمک می‌کنند. داروهای مختلفی را می‌توان برای کاهش سطح تستوسترون در بدن با هدف کاهش دفعات نعوظ در مردان استفاده کرد. همچنین می‌توان داروهای ضدافسردگی برای کاهش میل جنسی مورد استفاده قرار داد که البته باید زیر نظر پزشک مصرف شود.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم تا به طور مفصل به بررسی اختلال مازوخیسم، دلایل بروز، علائم و درمان آن بپردازیم. پیشنهاد می‌شود در صورت شک به ابتلا به این عارضه از یک پزشک متخصص در زمینه تشخیص و درمان آن کمک بگیرید تا از آسیب‌های جدی این بیماری در امان بمانید.
به منظور کاهش شدت علائم، روش‌های مدیریت استرس را یاد بگیرید. ترک اعتیاد به الکل و مواد مخدر را جدی بگیرید و مراقب سلامت جسمانی خود باشید. بهتر است حتما با یک پزشک متخصص در این زمینه در ارتباط باشید و از نظر داروهای مصرفی، تغییر رفتارها و تمایلات و … ایشان را در جریان قرار دهید. همچنین در صورت داشتن هر سوالی در مورد این اختلال و عوامل مربوط به آن می‌توانید با متخصص روان پزشکی آنلاین دکترنکست مشورت کنید.
منابع:
msdmanuals، psychologytoday، choosingtherapy، dictionary، psychologytoday، vocabulary، mantracare
