پلاکت، سلولی با ویژگی‌های منحصر به فرد
پلاکت‌ها آزادانه در جریان خون گردش می‌کنند. این سلول‌ها قادر هستند آسیب‌های عروقی را شناسایی کنند. اگر تعداد پلاکت‌ها مطلوب و عملکردشان طبیعی باشد، زمانی که عروق خونی آسیب‌دیده را تشخیص دادند با فعل‌وانفعالات خاصی به یکدیگر و به رگ آسیب‌دیده متصل می‌شوند. در نتیجه‌ی این فعالیت‌ها لخته خون ایجاد می‌شود. با این مکانیسم بدن می‌تواند خونریزی را متوقف کند. بنابراین باید بدانیم پلاکت نقشی کلیدی در سلامت ما ایفا می‌کند. در این مقاله دکترنکست در مورد اهمیت پلاکت‌ها و عواقب ناشی از تغییر در تعداد آن‌ها صحبت می‌کنیم.
چه چیزی باعث تغییر شکل پلاکت‌ها می‌شود؟
پلاکت‌ها کوچکترین سلول‌های خونی بوده و از طریق میکروسکوپ قابل دیدن هستند. پلاکت‌های آزاد در جریان خون به شکل غیر فعال هستند. یک رگ خونی هنگامی که آسیب می‌بیند پیامی را ارسال می‌کند. هنگامی که پلاکت‌ها پیام ارسالی را دریافت می‌کنند، با مهاجرت به ناحیه‌ای که دچار جراحت شده و تبدیل شدن به شکل فعال خود، به این پیام پاسخ می‌دهند. برای پوشش سطح آسیب‌دیده رگ خونی، پایک‌های بلندی از پلاکت‌ها به سمت اطراف رشد می‌کنند و پلاکت‌ها با اتصال به هم با الگویی شبیه به تار عنکبوت، سطح آسیب‌دیده رگ را می‌پوشانند.
تعداد مطلوب پلاکت چقدر است؟
تعداد پلاکت طبیعی از ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر خون متغیر است. پلاکت بیش از ۴۵۰۰۰۰ وضعیتی است که به آن ترومبوسیتوز می‌گویند. پلاکت کمتر از ۱۵۰۰۰۰ به عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می‌شود. اندازه‌گیری تعداد پلاکت‌ها اغلب به عنوان بخشی از آزمایش شمارش سلول‌های خونی انجام می‌شود. بسته به شرایط فرد ممکن است آزمایش‌های دیگری برای ارزیابی سیستم انعقادی درخواست شود.
با نرخ مصوب ، ایاب و ذهاب رایگان و در محل مورد نظر شما بادکترنکست
ترومبوسیتوز یا تعداد پلاکت بالاتر از مقادیر طبیعی
دو نوع ترومبوسیتوز وجود دارد که عبارتند از:
- ترومبوسیتوز اولیه: در این حالت سلول‌های غیرطبیعی در مغز استخوان باعث افزایش تعداد پلاکت‌ها می‌شوند، اما دلیل آن ناشناخته است.
- ترومبوسیتوز ثانویه: در این حالت تعداد پلاکت‌ها در جریان خون ثانویه به یک وضعیت یا بیماری مزمن مانند کم‌خونی، سرطان، التهاب یا عفونت، افزایش می‌یابد.
ترومبوسیتوز چه علائمی می‌تواند داشته باشد؟
اگر علائمی به دنبال ترومبوسیتوز تظاهر یابد می‌تواند شامل لخته شدن خودبه‌خودی خون در بازوها و پاها باشد که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به حمله قلبی و سکته مغزی شود. در موارد شدید، بیمار ممکن است مجبور به انجام روشی به نام فرزیس پلاکتی شود. طی این فرآیند خون بیمار گرفته می‌شود، پلاکت‌های آن جداسازی می‌شود و گلبول‌های قرمز خون به بدن بازگردانده می‌شود. در ترومبوسیتوز ثانویه، علائم معمولاً مربوط به شرایط زمینه‌ای است. با درمان مشکل زمینه‌ای که منجر به ترومبوسیتوز شده است، تعداد پلاکت به تدریج کاهش می‌یابد.
ترومبوسایتوپنی یا تعداد پلاکت کمتر از مقادیر طبیعی
در بسیاری از موارد آزمایشگاه به دلیل چسبیدن پلاکت‌ها به هم و کم شدن تعداد آن‌ها در نمونه آزمایش، تعداد پلاکت‌ها را به صورت کاذب، کمتر از میزان طبیعی گزارش می‌کند. در این موارد توصیه می‌شود از لوله‌های آزمایش آغشته به EDTA استفاده شود. این ماده از به هم متصل شدن پلاکت‌ها جلوگیری می‌کند.
درموارد ترومبوسیتوپنی واقعی ممکن است فرد در مقادیر بسیار پایین پلاکت، دچار علامت شود. علائم ترومبوسیتوپنی شامل کبودی با ضربات سطحی و خفیف و خونریزی مکرر از لثه، بینی یا دستگاه گوارش است. هنگامی که عاملی در بدن مانع از تولید پلاکت می‌شود، تعداد پلاکت کاهش می‌یابد. طیف وسیعی از علل برای ترومبوسیتوپنی وجود دارد، از جمله:
- داروها
- بیماری‌های ارثی
- انواع خاصی از سرطان مانند لوسمی یا لنفوم
- شیمی‌درمانی برای سرطان
- عفونت
- اختلال در عملکرد کلیه
- مصرف بیش از حد الکل
خیلی سریع و راحت در محل مورد نظر شما بادکترنکست
تعداد پلاکت‌ها چه ارتباطی با پیامدهای قلبی‌عروقی نامطلوب دارد؟
تعداد پلاکت بالاتر از مقادیر طبیعی، خون را مستعد انعقاد می‌کند و می‌تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اما اغلب مشکلات قلبی‌عروقی بیشتر به عملکرد پلاکت‌ها مربوط می‌شود تا تعداد آن‌ها. به عنوان مثال، ممکن است تعداد پلاکت‌های فردی در محدوده طبیعی باشد، اما اگر این پلاکت‌ها بیش از حد به هم بچسبند، احتمال تشکیل لخته و به دنبال آن خطر حملات قلبی و سکته مغزی افزایش می‌یابد.
تعداد پلاکت‌ها باید پیگیری شود
تعداد بالا یا پایین پلاکت یا اختلال در عملکرد این سلول به ندرت در آغاز علامت ایجاد می‌کند. برای مثال ممکن است کمبود پلاکت در سطوح خفیف علامتی نداشته نباشد اما در صورت وجود عامل زمینه‌ای مداوم، کمبود پلاکت تشدید شود. در حالت شدید فرد می‌تواند کبودی‌ها و خونریزی‌های خودبه‌خودی از بینی را تجربه کند. بر این اساس پیگیری تعداد پلاکت در فواصل منظم منطقی به نظر می‌رسد.
همانطور که جلوتر به آن اشاره کردیم، اندازه‌گیری تعداد پلاکت‌ها اغلب بخشی از آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی است. بنابراین تعداد پلاکت‌ها در آزمایش‌های روتین خونی اندازه‌گیری می‌شود. مقادیر بالا و بسیار پایین پلاکت، پلاکت‌هایی که عملکرد غیرطبیعی دارند و شرایط مرتبط با آن مانند لخته شدن خون، سکته مغزی و حملات قلبی می‌توانند وقایعی با زمینه ارثی باشند. بنابراین بهتر است که در صورت وجود یک اختلال انعقادی در خانواده به پزشک خود اطلاع دهید. بسته به علامت و مشکلات فرد ممکن است آزمایش‌ها و بررسی‌های دیگری غیر از تعداد پلاکت‌ها درخواست شود.
دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل
در جامعه مدرن امروزی ساعات طولانی به کار و فعالیت مشغولیم. در گرماگرم شلوغی زندگی نباید پیگیری سلامتی‌مان را فراموش کنیم. انجام چکاپ‌های روتین در فواصل منظم شش ماهه تا یک ساله از نکات مهم پیگیری سلامتی است. این چکاپ‌ها اغلب به صورت آزمایش خون همراه با ارزیابی ادراری است. در موارد خاص ممکن است نمونه‌گیری مدفوع نیز انجام شود. اما مراجعه حضوری به آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها با وجود مشکلات امروزی از جمله مشکلات رفت‌و‌آمد و محدودیت زمانی، چندان راحت نیست.
دکترنکست با فراهم کردن امکان نمونه‌گیری در محل، این مشکلات را حل کرده است. پس از درخواست آزمایش (که می‌تواند شامل نمونه‌گیری خون، ادرار و مدفوع باشد) تیم دکترنکست در اسرع وقت برای نمونه‌گیری در محل درخواستی شما حاضر می‌شود. دکترنکست در کنار نتایج آزمایش‌ها، تفسیر آن‌ها را نیز به صورت رایگان در اختیارتان قرار می‌دهد. در ضمن شما برای درخواست آزمایش، به نسخه پزشک نیاز نخواهید داشت. برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان دکترنکست شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.
