جهان، زمین بازی نابرابر
در سال ۲۰۱۱، جمعیت جهان به ۷ میلیارد نفر رسید. امسال پس از ۱۱ سال، این عدد به ۸ میلیارد خواهد رسید. برخی از پیشرفت‌های بهداشتی و ساخت واکسن‌ها باعث افزایش طول عمر، کاهش مرگ‌و‌میر مادران و کودکان شده است. در یک دنیای ایده‌آل، تمام این ۸ میلیارد نفر از حقوق مادی و معنوی کافی برخوردارند تا بتوانند از فرصت‌های پیش رو برای فراهم آوردن رفاه نسبی استفاده کنند.
اما متاسفانه تا به امروز این شرایط در جهان تحقق نیافته است. بر اساس جنسیت، قومیت، نژاد، طبقه اجتماعی، مذهب، گرایش جنسی، ناتوانی معیشتی و تعدادی از عوامل دیگر، بسیاری از افراد هنوز در معرض تبعیض، آزار و اذیت و خشونت هستند و عده زیادی از افراد نمی‌توانند ساده‌ترین نیازهای سلامت خود را براورده کنند. رشد جمعیت بدون فراهم کردن پیش‌نیازهای اجتماعی و سلامت، لطفی برای جامعه جهانی ندارد. در این مطلب دکترنکست به اثرات افزایش جمعیت می‌پردازد.
روند رشد جمعیت جهان
صدها هزار سال طول کشید تا جمعیت جهان به یک میلیارد نفر افزایش یابد. سپس در حدود ۲۰۰ سال، جمعیت جهان هفت برابر شد. در سال ۲۰۱۱، جمعیت جهان به مرز ۷ میلیارد رسید، این عدد در سال ۲۰۲۱ به ۷.۹ میلیارد نفر رسید و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۳۰ به حدود ۸.۵ میلیارد، در سال ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد و در سال ۲۱۰۰ به ۱۰.۹ میلیارد نفر برسد.
این روند چشمگیر رشد جمعیت عمدتاً با افزایش تعداد افرادی که تا سنین باروری زنده می‌مانند، مرتبط است. با تغییرات عمده در نرخ باروری، افزایش شهرنشینی و تسریع مهاجرت تعداد افرادی که به سن باروری می‌رسند افزایش یافته است. این روند رشد سریع جمعیت پیامدهای گسترده‌ای برای نسل‌های آینده خواهد داشت.
تغییرات نرخ باروری
جامعه جهانی از زمانی نه چندان دور شاهد تغییرات عظیمی در نرخ باروری و امید به زندگی بوده است. در اوایل دهه ۱۹۷۰، زنان به طور متوسط هر کدام ۴.۵ فرزند داشتند. تا سال ۲۰۱۵، نرخ باروری کل در جهان به کمتر از ۲.۵ فرزند برای هر زن کاهش یافته است. در همین حال، میانگین طول عمر جهانی از ۶۴.۶ سال در اوایل دهه ۱۹۹۰به ۷۲.۶ سال در سال ۲۰۱۹ افزایش یافته است.
افزایش شهرنشینی
علاوه بر این، جهان شاهد افزایش بالای شهرنشینی و سرعت بالای مهاجرت است. سال ۲۰۰۷ اولین سالی بود که در آن جمعیت بیشتری در مناطق شهری نسبت به مناطق روستایی زندگی می‌کردند و تا سال ۲۰۵۰ حدود ۶۶ درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد. این فرآیندهای بسیار وسیع پیامدهای گسترده‌ای دارند.
این روند بر توسعه اقتصادی، اشتغال، توزیع درآمد، فقر و سطح حمایت‌های اجتماعی تأثیر می‌گذارند. همچنین این تغییرات بر تلاش برای تضمین دسترسی همگانی به مراقبت‌های بهداشتی، آموزش، مسکن، بهداشت، آب، غذا و انرژی تأثیر می‌گذارند. برای پاسخگویی پایدارتر به نیازهای افراد، سیاست‌گذاران باید بدانند که چند نفر روی کره زمین زندگی می‌کنند، کجا هستند، چند سال دارند و نرخ رشد جمعیت آن‌ها چگونه است. اما به راستی چه اتفاقاتی در پی افزایش جمعیت رخ خواهد داد؟
۱. سه کشور پرجمعیت جهان تغییر خواهند کرد
برای نیم قرن، چین پرجمعیت‌ترین کشور جهان بوده است. اما این جایگاه تغییر خواهد کرد، زیرا انتظار می‌رود هند به زودی از چین پیشی بگیرد. علاوه بر این، ایالات متحده جایگاه سوم خود را به نیجریه از دست خواهد داد.
۲. از بین ۱۰ کشور پرجمعیت، نیجریه دارای سریعترین رشد جمعیت است
نیجریه در حال حاضر هفتمین کشور پرجمعیت جهان است. با این حال جمعیت این کشور به سرعت در حال رشد است. نیجریه دارای نرخ رشد ۲.۶ درصد در سال است که بالاترین نرخ رشد در بین ۱۰ کشور پرجمعیت جهان است. تا سال ۲۰۵۰، جمعیت آن بیش از دو برابر خواهد شد و از ۱۹۵ میلیون نفر به ۴۱۰ میلیون نفر خواهد رسید.
۳. ۹ کشور نیمی از کل رشد جمعیت جهان را به خود اختصاص خواهند داد
در رشد جمعیت جهان به ۱۰میلیارد نفر، برخی از کشورها نقش بزرگ‌تری نسبت به سایرین ایفا می‌کنند. هند، نیجریه، جمهوری دموکراتیک کنگو، پاکستان، اتیوپی، جمهوری متحد تانزانیا، ایالات متحده آمریکا، اوگاندا و اندونزی بیشترین رشد جمعیت را از هم اکنون تا سال ۲۰۵۰ خواهند داشت.
۴. جمعیت آفریقا در حال افزایش است، در حالی که جمعیت اروپا در حال کاهش است
تعداد جوانانی که در حال حاضر در آفریقا زندگی می‌کنند، تفاوت اساسی در جمعیت جهان ایجاد خواهد کرد. برخلاف قاره آفریقا، همه کشورهای اروپایی نرخ باروری کمتر از حد مورد نیاز برای حفظ سطح فعلی جمعیت را گزارش می‌کنند. این به این معنی است که نوزادان کافی برای جایگزینی نسل قبلی متولد نمی‌شوند. بنابراین انتظار می‌رود کشورهای اروپایی کوچکتر شوند، در صورتی که قبلاً اینطور نبوده‌اند.
۵. موناکو در حال حاضر متراکم‌ترین جمعیت جهان را دارد
دولت شهر مستقل موناکو ممکن است دومین کشور مستقل کوچک در جهان باشد، اما جمعیت آن بسیار کم است. با وجود اینکه مساحت این کشور بسیار اندک است اما ۳۸۸۹۷ نفر جمعیت دارد. تراکم جمعیت در کشور موناکو به حدود ۲۶۱۰۵ نفر در هر کیلومتر مربع می‌رسد.
۶. با وجود افزایش نرخ باروری در برخی از نقاط جهان، نرخ باروری کلی در حال کاهش است
نرخ جهانی زاد و ولد از دهه ۱۹۶۰ کاهش یافته است و انتظار می‌رود که در چند دهه آینده به کاهش خود ادامه دهد. اگرچه نرخ کلی در حال کاهش است، تغییرات نرخ باروری در سراسر جهان بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، آفریقا حدود ۴.۷ تولد به ازای هر زن را تجربه می‌کند، در حالی که اروپا ۱.۶ تولد را تجربه می‌کند.
۷. امید به زندگی در سراسر جهان در حال افزایش است
در سال ۲۰۰۰، میانگین امید به زندگی در جهان ۶۷ سال بود. پانزده سال بعد، این عدد به ۷۱ سال افزایش یافت. انتظار می‌رود امید به زندگی همچنان در حال رشد باشد و تا سال ۲۰۵۰ به ۷۷ سال برسد. با افزایش امید به زندگی جهانی، تنوع کمتری نیز بین امید به زندگی نقاط مختلف جهان وجود خواهد داشت. امید به زندگی در آفریقا در سال ۲۰۱۵، ۶۰ سال بود. در حالی که در همان زمان در اروپا، امید به زندگی ۷۹ سال بود. با این حال، امید به زندگی در آفریقا با سرعت بیشتری در حال رشد است، به این معنی که این تفاوت تا سال ۲۰۵۰ کمتر خواهد شد.
۸. هزاره‌ها حدود ۲۷ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند
هزاره‌ها که تقریباً به عنوان افرادی که بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۷ متولد شده‌اند تعریف می‌شود، بخش بزرگی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. در واقع حدود ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان بخشی از این نسل هستند. حدود ۷۱ درصد از هزاره‌ها در آسیا و جنوب صحرای آفریقا زندگی می‌کنند.
۹. نیجریه در حال حاضر جوان‌ترین جمعیت را در بین کشورهای جهان دارد
میانه سنی یک کشور به این معنی است که نیمی از مردم از آن سن مسن‌تر هستند، در حالی که نیمی دیگر جوان‌تر هستند. در نیجریه، میانه سنی ۱۵.۳ سال است. در حالی که نیجریه پایین‌ترین میانه سنی را در جهان را دارد، اکثر کشورهای آفریقایی دارای میانه سنی زیر ۲۰ سال هستند.
