همه افراد به احتمال زیاد احساس گزگز موقتی در دست یا پا را تجربه کرده‌اند. اگر روی بازوی خودتان بخوابید یا به مدت طولانی روی پاهای بنشینید، به احتمال زیاد این احساس را خواهید داشت. علاوه‌بر گزگز دست و پا، ممکن است احساس بی‌حسی، درد یا ضعف در دست‌ها و پاها هم داشته باشید. علت گزگز دست و پا چیست؟ آیا رابطه‌ای بین استرس و گزگز دست وجود دارد؟
در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست می‌خواهیم به علل ایجاد گزگز شدن دست و پا بیشتر بپردازیم. پس اگر قصد دارید، علل این مشکل را بیشتر بشناسید و به رابطه استرس و گزگز دست را پی ببرید تا آخر مطلب را حتما بخوانید.
علت گزگز دست و پا چیست؟
عوامل یا شرایط مختلفی می‌تواند دلیل گزگز دست یا پا شود. به‌طور کلی ضربه، فشار یا آسیب به اعصاب می‌تواند منجر به گزگز شود. بسیاری علت این مشکل در دست و پا را با وضعیتی به نام نوروپاتی (neuropathy) مرتبط می‌دانند. این یک نوع آسیب عصبی منجر به گزگز و بی‌حسی در دست‌ها و پاها می‌شود. در ادامه با سایر عواملی که می‌توانند علت گزگز دست یا پا باشند، بررسی شده‌اند.
1. دیابت
دیابت باعث افزایش قند خون می‌شود که احتمالا منجر به آسیب عصبی هم خواهد شد. افراد مبتلا به دیابت احساس گزگز شدن مداوم در پاها را تجربه کنند. این وضعیت نوروپاتی دیابتی نامیده می‌شود. سایر علائم دیابت در زنان و آقایان می‌تواند احساس تشنگی شدید، ادرار مکرر، افزایش گرسنگی، خستگی، تاری دید و کاهش وزن باشد. بر اساس تحقیق‌های انجام‌شده، دیابت می‌تواند علت گزگز دست راست باشد.
2. کمبود ویتامین
کمبود ویتامین می‌تواند به‌دلیل نداشتن مقدار کافی ویتامین خاصی در رژیم غذایی یا شرایطی که در آن بدن ویتامین را به درستی جذب نمی‌کند، باشد. برخی از ویتامین‌ها مانند B1، B6، B9، B12 و E برای سلامت اعصاب مهم هستند و کمبود آن‌ها منجر به گزگزشدن در اندام‌ها می‌شود. به‌عنوان مثال، کمبود ویتامین B12 می‌تواند گزگز دست چپ باشد. همچنین فقر آهن ناشی از کمبود ویتامین B12 منجر به کم‌خونی و درنتیجه حالت گزگزشدن می‌شود. پس می‌توان گفت که گزگز دست و پا و کم خونی رابطه مستقیمی با هم دارند.
3. سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال (Carpal tunnel) یک بیماری شایع است. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که عصب میانی هنگام حرکت در مچ دست فشرده می‌شود. تونل کارپال به دلیل آسیب، حرکات تکراری یا شرایط التهابی رخ می‌دهد. این مشکل می‌تواند علت گزگز انگشتان دست به‌ویژه چهار انگشت اول باشد؛ پس در صورت وجود این مشکل حتما آن را جدی بگیرید.
4. کیست گانگلیون
کیست گانگلیون یک توده پر از مایع است که اغلب در مفاصل، به ویژه مچ دست ایجاد می‌شود. علت این کیست ناشناخته است، هرچند تحریک مفصل می‌تواند در ایجاد آن موثر باشد. کیست گانگلیون به اعصاب مجاور فشار وارد می‌کند و باعث گزگز انگشتان دست راست و چپ می‌شود، اگرچه خود کیست بدون درد است.
5. سندرم رینود
سندرم رینود روی جریان خون در پاها و بازوها تاثیرگذار است. در این وضعیت، جریان خون به انگشتان دست و پا، گوش و بینی محدود یا حتی قطع می‌شود. رگ‌ها در واکنش شدید به دمای پایین یا استرس کوچک‌تر می‌شوند. این کاهش جریان خون می‌تواند علت گزگز انگشتان دست و پا شود.
6. استرس
استرس و گزگز دست رابطه مستقیمی با هم دارند. از آن‌جایی‌که استرس باعث سفت‌شدن ماهیچه‌ها و شریان‌های بدن می‌شود، فشار بیش‌ازحد بدن می‌تواند باعث محدود‌شدن جریان خون به دست‌ها شود. این مشکل باعث بی‌حسی و گزگز دست خواهد شد. اگر اخیرا استرس داشته‌اید، این استرس می‌تواند علت خواب رفتن دست شما باشد.
7. مصرف الکل
الکل یک سم است و می‌تواند به بافت عصبی آسیب برساند. نوشیدن بیش از حد الکل منجر به نوعی نوروپاتی به نام نوروپاتی الکلی می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث درد و گزگز در اندام‌ها به‌ویژه گزگز دست راست خواهد شد. دلیل این مشکلات این است که اعصاب فرد توسط الکل آسیب دیده است.
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
8. نارسایی کلیه
نارسایی کلیه حالتی است که کلیه‌های شما دیگر به درستی کار نمی‌کنند. شرایطی مانند فشار خون بالا یا دیابت می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. هنگامی که نارسایی کلیه دارید، مایعات و مواد زائد در بدن شما جمع شوند که منجر به آسیب عصبی می‌شود. گزگز ناشی از نارسایی کلیه اغلب در ساق پا یا خود پاها اتفاق می‌افتد.
درمان گزگز دست و پا
آیا قرص گزگز دست وجود دارد؟ درمان گزگز دست و پا با توجه به علت آن مشخص می‌شود. پس از تشخیص، پزشک یک برنامه درمانی مناسب ارائه برای حل مشکل شما ارائه می‌کند. برای درمان این مشکل یک یا چند مورد از گزینه‌های درمانی برای شخص توصیه می‌شود. در زیر به چند مورد از این روش‌های درمانی اشاره شده است:
- تغییرات سبک زندگی مانند مراقبت از پاها، خوردن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و محدودکردن مصرف الکل
- مسکن‌ها برای درمان دردهایی که ایجادکننده گزگز شدن
- داروهای تجویزی برای درد و گزگزشدن دست و پا
- جراحی برای اصلاح فشار عصبی یا برداشتن کیست
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند عفونت، آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- تنظیم و مدیریت دیابت
- مکمل‌های غذایی برای کمبود ویتامین
- درمان گیاهی گزگز دست و پا
- درصورت امکان تنظیم دوز داروی فعلی یا تغییر به داروی جایگزین
چه زمانی باید به دکتر رفت؟
افرادی که به‌طور مرتب در پاها یا دست‌های خود احساس گزگز می‌کنند باید با پزشک صحبت کنند و هر گونه علائم مرتبط را اطلاع دهند. پزشک به تشخیص و درمان مناسب مشکل شما کمک می‌کند. همچنین کسانی که مشکوک به سکته مغزی هستند، باید هرچه سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرند و نوبت متخصص مغز و اعصاب را رزرو کنند.
جمع‌بندی
معمولا بیشتر افراد گزگز شدن دست و پا را تجربه کرده‌اند. در این‌گونه مواقع احتمالا احساس ناخوشایندی به شما دست دهد. دلایل زیادی برای ایجاد احساس گزگز در دست و پا وجود دارد. اگر فردی در وضعیت غیر عادی بنشیند یا بخوابد، احتمالا به عصب فشار وارد می‌شود و منجر به احساس گزگزشدن خواهد شد. استرس و گزگز دست هم رابطه مستقیمی با همدیگر دارند؛ یعنی زمانی‌که شخص استرس دارد، گزگز شدن را در دست‌های خود احساس می‌کند. با این حال، گزگزشدن شدید یا مداوم ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای، مانند فشار عصبی، کمبود ویتامین، یا عوارض دیابت باشد؛ پس در این مواقع حتما مشکل را جدی گرفته و نزد پزشک متخصص نوبت بگیرید.
منابع:
