سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی یا خواب‌رفتن دست؛ هرچه که اسمش را بگذارید، حتماً در مقطعی از زندگی، آن را تجربه کرده‌اید. علت خواب رفتن دست و پا فقط مربوط به بی‌تحرک‌ماندن برای مدت طولانی نیست و درست مانند لرزش دست گاهی نشانه یک بیماری جدی تلقی می‌شود. در ادامه، در مورد دلایل بروز این مشکل و راه‌های درمان آن بیشتر صحبت شده است.
خواب رفتن دست چیست و علل بروز آن کدام است؟
حتماً این تجربه را داشته‌اید که به‌طور مثال، برای تماشای فیلم، مدتی دست را زیر سر بگذارید و بعد از مدتی، احساس گزگز یا سوزش در آن داشته باشید. این عارضه، خواب‌رفتن دست است. در موارد نادر، گزگز دست‌ها می‌تواند به دلیل یک بیماری زمینه‌ای مانند آسیب عصبی باشد؛ اما برای شناسایی آن، باید علائم دیگر هر بیماری را هم بدانید. به‌طور کلی، دلایل بروز آن بسیار گسترده هستند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.
قرار گرفتن دست برای مدت طولانی در یک موقعیت
این عارضه، اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که دست‌ها یا انگشتان خود را برای مدت طولانی در یک موقعیت نگه دارید یا برای مدت طولانی به این اندام خود فشار وارد کنید. به‌طور مثال، استراحت شبانه در یک موقعیت و بدون تکان‌خوردن، علت خواب رفتن دست و پا در خواب است. اغلب با کمی انتظار برای ازسرگیری جریان خون در اندام، این احساس ناراحت‌کننده برطرف می‌شود.
نوروپاتی دیابتی
یک نوع آسیب عصبی‌ست که دست و پای افراد مبتلا به دیابت را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. معمولاً با احساس سوزن‌سوزن‌شدن در نوک انگشتان شروع می‌شود که می‌تواند تا بازوها هم بالا برود. افراد مبتلا به دیابت، سطح قند خون بالاتری در بدن خود دارند. این امر باعث می‌شود اعصاب آسیب ببینند و ورود اکسیژن به اندام از طریق جریان خون، محدود شود. در نتیجه، آسیب به عصب، علت خواب رفتن دست است. سایر علائم نوروپاتی دیابتی عبارتند از:
- تکرر ادرار؛
- بی‌حسی در اندام‌ها؛
- ضعف عضلانی؛
- دردهای تیز و ضربان‌دار در بدن.
سندرم تونل کارپال
هنگامی که فشار بیش از حدی به عصب وارد می‌شود، می‌تواند احساس سوزن‌سوزن‌شدن یا احساس درد در قسمتی از بدن را به همراه داشته باشد. همچنین ممکن است باعث احساس بی‌حسی در دست یا پا شود. عصب فشرده‌شده در مچ دست، سندرم تونل کارپال نامیده می‌شود و تا 6 درصد از بزرگسالان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
افراد مبتلا به عارضه تونل کارپال ممکن است متوجه ضعف در اندام‌های خود هم شوند. به‌طور مثال، افراد راست‌دستی که مدام در حال تایپ یا کار با کامپیوتر هستند، عصب دست خود را تحت‌فشار قرار می‌دهند و علت خواب رفتن دست راست در آن‌ها شاید همین امر باشد. با استراحت‌دادن به دست‌ها و پاها، استفاده از ابزارهای کامپیوتری مناسب همچون ماوس و کیبورد استاندارد و ماساژ ملایم ناحیه خواب‌رفته، اعصاب تحت‌فشار آرام خواهند شد.
کمبود ویتامین
ویتامین‌ها نقش حیاتی در حفظ سلامت بدن و سیستم عصبی دارند. کمبود آن‌ها می‌تواند باعث گزگز دست شود. در واقع، اعصاب دست برای عملکرد صحیح به ویتامین‌ها و مواد معدنی خاصی نیاز دارند. سطح پایین ویتامین B1 ،B6 ،B12 و فولات در خون، می‌تواند علت خواب رفتن انگشتان دست باشد که احساس سوزن‌سوزن‌شدن و تعریق در دست‌ها، انگشتان دست و پاها را هم به دنبال دارد.
نارسایی کلیه
وظیفه اصلی کلیه، پاک‌سازی بدن و خون از سموم است. اگر کلیه شما این کار را انجام ندهد، ضایعات متابولیک می‌توانند در جریان خون جمع شوند و باعث آسیب به اعصاب شوند. این امر می‌تواند منجر به ضعف، بی‌حسی و احساس سوزن‌سوزن‌شدن شود و علت خواب رفتن دست وپا باشد. دیگر علائم نارسایی کلیه عبارتند از:
- خستگی؛
- ضعف؛
- تغییر در دفعات و رنگ ادرار.
تورم بارداری
علت خواب رفتن دست در خواب یا بیداری، گاهی ارتباط مستقیم با شرایط یک فرد دارد. یکی از عواملی که باعث بروز آن می‌شود، بارداری است. بسیاری از زنان در طول دوران بارداری خود، به‌خصوص در سه‌ماهه سوم، در دستان خود احساس سوزن‌سوزن‌شدن، بی‌حسی و درد می‌کنند. با متورم شدن بدن در بارداری، فشار بیشتری به اندام‌ها و ماهیچه‌ها وارد می‌شود که جریان خون در دست‌ها و پاها را محدود میکند. اغلب انجام تمرینات کششی، این مشکل را حل میکند.
عوارض جانبی برخی داروها
گاهی مصرف برخی از داروها و عوارض جانبی که به همراه دارند، علت خواب رفتن دست است. اغلب پس از اتمام دوره مصرف دارو، بدن رو به بهبودی می‌رود و این عارضه دیگر تجربه نخواهد شد. اگر عوارض جانبی برای مدت طولانی ادامه داشتند یا زندگی را مختل کردند، باید با پزشک متخصص تماس گرفت. گاهی تغییر دوز یا نوع دارو به کاهش خواب‌رفتگی کمک میکند.
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
برخی از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، می‌توانند باعث التهاب یا آسیب به عصب دست شوند. این نکته می‌تواند منجر به احساس خواب‌رفتگی در دست‌ها و پاها شود. برخی از عفونت‌هایی که می‌توانند این علامت را نشان دهند عبارتند از:
- بیماری لایم؛
- اچ‌آی‌وی؛
- ویروس نیل غربی (WNV)؛
- کووید 19؛
- سیتومگالوویروس (CMV)؛
- هپاتیت B و C؛
- بیماری هانسن (جذام)؛
- زونا.
سایر علل احتمالی
دلایل متعدد دیگری وجود دارند که می‌توانند باعث خواب‌رفتگی دست شوند. به‌طور مثال، اختلالات خود‌ایمنی مانند آرتریت روماتوئید (RA)، لوپوس و مولتیپل اسکلروزیس (MS) گاهی در بروز آن نقش دارند. در بسیاری از موارد هم علت خواب رفتن دست چپ عوامل استرس‌زا و اضطراب موقتی است.
درمان خواب رفتن دست
درمان این عارضه تا حد زیادی به کشف علت آن بستگی دارد. اگر با گزگز دست‌ها از خواب بیدار شدید، احتمالاً ناشی از وضعیت بد خوابیدن است. به‌طور مثال، علت خواب رفتن دست راست در خواب این است که فرد عادت دارد به پهلو و روی دست راست خود بخوابد. ماساژ دست‌ها و حرکت‌دادن آن‌ها، ممکن است به کاهش این حس کمک کند.
اگر این حالت ادامه پیدا کرد، در گام اول باید با یک پزشک عمومی مشورت کنید. پزشک بر اساس تشخیص خود و کشف علت اصلی این عارضه، درمان مناسب را انتخاب میکند. همچنین ممکن است به یک پزشک متخصص ارجاع داده شوید.
روش‌های خانگی برای پیشگیری و درمان خواب‌رفتگی دست
اگر به دلیل محدودیت جریان خون، احساس سوزن‌سوزن‌شدن دست‌ها را دارید، با ماساژدادن آرام ناحیه، حرکت‌دادن نوک انگشتان و مشت‌کردن دست‌ها، می‌توانید برای بهبود آن اقدام کنید. همچنین از نشستن و خوابیدن در یک حالت و روی بازوها برای مدت طولانی خودداری کنید.
برای درمان، می‌توانید سبک زندگی خود را تغییر دهید. یک رژیم غذایی سالم و ورزش روزانه، بهترین عادات برای تضمین سلامت کلی بدن هستند. همچنین محدود کردن مصرف الکل، تنباکو و سایر مواد مضر که می‌توانند جریان خون را محدود کنند، به شما در پیشگیری از خواب‌رفتگی دست کمک خواهد کرد.
جمع بندی
علت خواب رفتن دست و پا را فقط یک پزشک و آن هم با بررسی سابقه پزشکی و برخی آزمایش‌ها می‌تواند تشخیص دهد. برای همین، بهتر است از درمان خودسرانه آن با برخی داروها خودداری کنید و اگر این عارضه، برای مدت طولانی ادامه داشت، حتماً با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید.
منابع:
