درد حاد شکم به چه دردی گفته می‌شود؟
درد حاد شکم درد شدید شکمی است که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود و از بین نمی‌رود. بر خلاف گرفتگی عضلات یا ناراحتی معده، درد حاد شکمی می‌تواند آنقدر شدید باشد که فرد نتواند استراحت کند و یا حالت بدن خود را تغییر دهد. درد ممکن است فقط در یک قسمت از شکم باشد یا کل ناحیه را تحت تاثیر قرار دهد. احتمالاً علائم دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ، مدفوع خونی، سرگیجه، احساس سبکی سر یا تب نیز وجود دارد.
بیشتر علل درد حاد شکم بسیار جدی هستند و اورژانس پزشکی محسوب می‌شوند. برخی از این شرایط تهدیدکننده زندگی هستند و نیاز به جراحی اورژانسی دارند. برخی دیگر در صورت عدم درمان ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشند. در این مطلب دکترنکست به بیماری‌هایی پرداخته که ممکن است باعث درد شکمی شوند.
بیماری‌هایی که باعث درد شکمی می‌شوند
آپاندیسیت
علائم
- درد حاد شکم در اطراف ناف یا در سمت راست پایین شکم
- شکم در لمس دردناک است
- حالت تهوع و استفراغ
- بی‌اشتهایی
- تب
- اسهال
- احساس ناخوشی
- نفخ شکمی
آپاندیسیت التهاب آپاندیس است. التهاب زمانی رخ می‌دهد که چیزی آپاندیس را مسدود کند و باعث تحریک، عفونت و تورم آپاندیس شود. در صورت داشتن علائم آپاندیسیت فوراً به اورژانس مراجعه کنید. بدون درمان فوری، آپاندیس ممکن است پاره شود و عفونت در سراسر بدن پخش شود. پارگی آپاندیس یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است. این بیماری معمولاً با آنتی‌بیوتیک و جراحی برداشتن آپاندیس (آپاندکتومی) درمان می‌شود.
پانکراتیت
علائم
- درد بالای شکم، که با خوردن غذای چرب بدتر می‌شود
- حالت تهوع و استفراغ
- بی‌اشتهایی
- تنگی نفس (نادر)
پانکراس عضوی است که در هضم غذا نقش دارد و قند را در بدن شما تنظیم می‌کند. پانکراتیت التهاب پانکراس است. علل پانکراتیت عبارتند از سنگ کیسه صفرا، عفونت، مصرف الکل و برخی داروها مانند دیورتیک. گاهی اوقات علت آن ناشناخته است. بیمار مبتلا به پانکراتیت اغلب باید در بیمارستان تحت نظر باشد. ممکن است به مایعات وریدی، داروهای ضد درد، تزریق خون و آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد. علی‌رغم درمان، برخی از افراد دچار عوارضی مانند آبسه در پانکراس می‌شوند که نیاز به جراحی دارد.
کوله‌سیستیت و کلانژیت
علائم
- درد مداوم در سمت راست بالای شکم
- تب
- زردی پوست یا چشم
- سرگیجه
- اختلال سطح هوشیاری (به ندرت)
کوله‌سیستیت (التهاب کیسه صفرا) و کلانژیت (انسداد مجاری صفراوی) مربوط به انسداد کیسه صفرا و مجاری آن است که وظیفه انتقال صفرا را بر عهده دارند. صفرا به هضم چربی‌ها کمک می‌کند و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. انسداد می‌تواند باعث تحریک و عفونت در ناحیه پشت انسداد شود. هر دو بیماری باید با آنتی‌بیوتیک‌های وریدی در بیمارستان درمان شوند. درمان کوله‌سیستیت می‌تواند شامل جراحی برای برداشتن کیسه صفرا باشد. درمان کلانژیت نیاز به یک روش اورژانسی تخلیه صفرای انسدادی دارد چرا که باعث کاهش فشار و التهاب می‌شود.
دیورتیکولیت
علائم
- درد در قسمت چپ یا راست پایین شکم
- تب
- حالت تهوع و استفراغ
دایورتیکولیت التهاب دیورتیکول است. دایورتیکول کیسه کوچکی است که می‌تواند در روده بزرگ ایجاد شود. به طور معمول، دایورتیکول هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما یک سوراخ کوچک یا پارگی در آن می‌تواند باعث تحریک و التهاب شود. این عارضه در افراد میانسال و مسن شایع‌تر است. شدت دیورتیکولیت متفاوت است. اگر خفیف باشد، می‌توان آن را با آنتی‌بیوتیک درمان کرد. اگر شدید باشد، می‌تواند عوارض تهدیدکننده حیات ایجاد کند و باید در بیمارستان درمان شود. برای درمان آن به آنتی‌بیوتیک‌های وریدی و روشی برای تخلیه ناحیه عفونی یا جراحی برای برداشتن قسمت‌های آسیب‌دیده روده نیاز است.
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
پیچ خوردگی تخمدان
علائم
- درد ناگهانی و شدید در سمت چپ یا راست پایین شکم یا لگن
- ممکن است درد به کشاله ران یا پشت انتشار یابد
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
پیچ‌خوردگی تخمدان چرخش رباط‌هایی است که تخمدان را در جای خود نگه می‌دارد. زمانی که تخمدان‌ها بیش از حد بزرگ می‌شوند، مانند کیست، بارداری یا تومور، این عارضه می‌تواند ایجاد شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، خون‌رسانی به تخمدان ممکن است مسدود شود. در صورت وجود این علائم بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. در صورت عدم درمان، کاهش جریان خون می‌تواند باعث مرگ بافت تخمدان شود. پیچ‌خوردگی تخمدان با جراحی درمان می‌شود. اگر کیست تخمدان عامل پیچ خوردگی تخمدان باشد، جراح آن را برمی‌دارد. اگر تخمدان به دلیل کمبود جریان خون آسیب جدی دیده باشد، ممکن است جراح مجبور به برداشتن آن شود.
پارگی یا سوراخ شدن یک عضو
علائم
- درد ناگهانی، شدید و دائمی شکم که هنگام حرکت بیشتر درد می‌کند
- سختی و سفتی شکم
- دردی که با فشار دادن شکم بدتر می‌شود
- حالت تهوع و استفراغ
- خونریزی از واژن
- دردی که به پشت یا پهلو منتقل انتشار می‌یابد
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
پارگی یا سوراخ شدن عضوی در شکم شما ممکن است باعث نشت محتویات اندام شود و باعث تحریک لایه داخلی شکم شود. اگر علائم پارگی عضو را داشتید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید. بدون توجه به اینکه چه چیزی باعث آن شده است، این وضعیت همیشه یک اورژانس است و جراحی اورژانسی لازم است. علل احتمالی آن عبارتند از:
- آپاندیس پاره شده
- روده سوراخ شده
- مری سوراخ شده
- دیورتیکولیت پاره شده
- کیست تخمدان پاره شده
- حاملگی خارج از رحم پاره شده
- پارگی آئورت
- پارگی طحال
انسداد حاد روده
علائم
- درد ناگهانی شکم که ممکن است تشدید شود یا متناوب باشد
- حالت تهوع
- استفراغ
- عدم دفع گاز و مدفوع
- یبوست
انسداد حاد روده می‌تواند ناشی از شرایط مختلفی باشد. دو مورد از رایج‌ترین آن‌ها فتق گیر افتاده و روده پیچ‌خورده (ولولوس) است. فتق زمانی رخ می‌دهد که یک عضو یا بخشی از آن از نقطه ضعیفی در عضلاتی که حفره شکمی را احاطه کرده بیرون بزند. اگر این فتق گیر بیفتد، جریان خون به روده قطع می‌شود. ولولوس زمانی رخ می‌دهد که روده پیچ بخورد و خون رسانی به روده ممکن است قطع شود. ولولوس در افراد مسن و کسانی که سابقه جراحی شکم یا سرطان شکم دارند بیشتر دیده می‌شود. برخی از افراد مبتلا به ولولوس ممکن است بتوانند با یک روش کمتر تهاجمی به نام سیگموئیدوسکوپی درمان شوند. در این حالت پزشک یک لوله انعطاف‌پذیر را وارد مقعد می‌کند و از آن برای باز کردن ولوولوس استفاده می‌کند. فتق گیر افتاده و ولولوس هر دو اورژانس هستند و درمان مورد اول جراحی است.
ایسکمی حاد مزانتر
علائم
- درد ناگهانی و بسیار شدید شکم
- نیاز ناگهانی به اجابت مزاج
- حالت تهوع
- استفراغ
- سرگیجه یا سبکی سر
ایسکمی حاد مزانتر به دلیل انسداد ناگهانی رگ‌های خونی روده ایجاد می‌شود. این امر منجر به مرگ بافت روده می شود. ایسکمی مزانتر یک اورژانس پزشکی است و نیاز به جراحی دارد. ایسکمی (وقفه در جریان خون به روده) در روده حائز اهمیت هستند. چرا که رگ‌های خونی روده باریک است. اگر به طور کامل مسدود نشود، با مراقبت‌های لازم می‌توان از جدی شدن وضعیت جلوگیری کرد. موارد مزمن‌تر ایسکمی شامل ایسکمی مزمن مزانتر (درد شدید بعد از غذا خوردن) و ایسکمی کولون (درد تدریجی در طول روز که ممکن است همراه با مدفوع خونی باشد) می‌باشد. درمان شامل مایعات وریدی، داروهای ضد درد و آنتی‌بیوتیک‌ها است.
یادمان باشد که…
۹ علت شایع درد شدید شکم که پیش‌تر مطرح شد، به اقدامات درمانی اورژانسی نیاز دارد. بنابراین در صورت تجربه هر یک از علائم همراه با درد شدید شکم، از اتلاف وقت اجتناب کرده و در اسرع وقت به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید. بدیهی است که درمان به موقع با نتایج به مراتب بهتری همراه است.
