هیچ اتفاقی، بدتر از این نیست که با صدای خروپف دیگران از خواب آرام شبانه بیدار شوید و دیگر نخوابید! این عارضه، هم برای خود فرد و هم برای اطرافیان آزاردهنده است. اینجاست که باید به فکر کشف علت و راه‌های درمان آن بود. در این مطلب از مجله سلامت دکترنکست، به سراغ این عارضه و راه‌های درمان آن رفته‌ایم.
خروپف چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
این عارضه زمانی رخ می‌دهد که مانعی بر سر راه جریان هوا در دستگاه تنفسی شما باشد. در این شرایط، هوا نمی‌تواند به‌راحتی از دهان یا بینی عبور کند. هنگامی که هوا با فشار از یک ناحیه مسدود‌شده عبور می‌کند، به بافت نرم دهان، بینی و گلو برخورد می‌کند و آن‌ها به لرزه درمی‌آیند. ارتعاشات این بافت‌ها، صدای تق‌تق، خرخر یا غرغر می‌دهد. این امر میتواند خواب را مختل کند و حتی نشانه‌ای از یک اختلال جدی به نام آپنه انسدادی خواب باشد.
در صورتی که این عارضه، ادامه‌دار و شدید باشد، خطر حمله قلبی و سکته مغزی افزایش پیدا می‌کند. با توجه به تحقیقات علمی، حدود 57 درصد از مردان و 40 درصد از زنان، تحت‌تأثیر این عارضه هستند و حتی در 27 درصد از کودکان هم رخ می‌دهد.
علت خروپف چیست و چه کسانی بیشتر به آن مبتلا می‌شوند؟
همان‌طور که گفته شد، تقریباً همه از جمله نوزادان، کودکان و بزرگ‌سالان، هرازگاهی دچار این عارضه می‌شوند؛ اما برخی بیش از دیگران. به‌طور کلی، افراد با شرایط زیر، بیشتر در معرض تولید صداهای ناهنجار در هنگام خواب هستند:
- افزایش سن: با افزایش سن، احتمال بروز این عارضه، شایع‌تر است؛ زیرا توان عضلانی کاهش می‌یابد و باعث انقباض راه‌های هوایی می‌شود. این امر، اصلی‌ترین علت خروپف در خواب است.
- اعتیاد به الکل و آرام‌بخش: نوشیدنی‌های حاوی الکل و برخی داروها، باعث شل‌شدن ماهیچه‌ها می‌شوند که جریان آزاد هوا را در دهان، بینی و گلو، محدود می‌کنند.
- بیماری و وضعیت سلامت بدن: گرفتگی بینی به دلیل آلرژی و سرماخوردگی، مانع جریان هوا از طریق دهان و بینی می‌شود. همچنین دوران بارداری هم به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش وزن، میتواند دلیل خروپف باشد.
- آناتومی دستگاه تنفس: کام نرم بلند (پشت سقف دهان)، آدنوئیدهای بزرگ، لوزه‌ها یا زبان بزرگ، می‌توانند جریان هوا را از طریق بینی و دهان سخت کنند. انحراف سپتوم (غضروف جابه‌جاشده در بینی) هم میتواند جریان هوا را مسدود کند.
- جنسیت: این عارضه، معمولاً در مردان شایع‌تر از زنان است.
- سابقه خانوادگی: احتمال بروز این عارضه در افرادی که والدینشان به آن مبتلا هستند هم زیاد است.
- وزن: این عارضه در افراد دچار اضافه‌وزن شایع‌تر است.
تفاوت خروپف و آپنه انسدادی خواب در چیست؟
آپنه انسدادی خواب (OSA) یک اختلال تنفسی است که در آن، راه هوایی در طول خواب، مسدود یا جمع شده و باعث وقفه‌های تنفسی مکرر می‌شود. در حالی که خروپف، یکی از شایع‌ترین علائم OSA است؛ اما نمی‌توان گفت که همه افراد با این نشانه، آپنه خواب دارند. نوع خروپف مرتبط با OSA به‌گونه‌ای‌ست که فرد در حال خفگی، خروپف یا نفس‌نفس‌زدن است.
همچنین باید اشاره کرد که OSA خواب را مختل می‌کند و اغلب تعادل اکسیژن و دی‌اکسید کربن را در بدن بر هم می‌زند. در مقابل، خروپف خفیف‌تر است و مشکلات آپنه خواب را به همراه ندارد.
روش‌های تشخیص
برای تشخیص این بیماری، باید در اولین فرصت به بهترین متخصص گوش حلق بینی مراجعه کرد. پزشکان متخصص هم معمولاً برای بررسی علائم و تشخیص، از روش‌های زیر استفاده می‌کنند.
گرفتن شرح‌حال و معاینه
پزشک، چندین سوال از شما و شریک زندگی‌تان می‌پرسد؛ از جمله اینکه چند‌وقت‌یک‌بار خروپف می‌کنید و صدای آن چگونه است؟ همچنین پزشک رژیم غذایی و سبک زندگی شما را بررسی می‌کند. معمولاً در طول معاینه، فشار خون شما گرفته می‌شود، پزشک به صدای قلب شما گوش می‌دهد و به دهان، بینی و گلوی شما نگاه می‌کند.
پلی‌سومنوگرام
برای ارزیابی الگوهای خواب، پزشک ممکن است یک آزمایش چندگانه خواب (پلی‌سومنوگرام) را درخواست کند. پلی‌سومنوگرام را می‌توانید در خانه انجام دهید یا ممکن است لازم باشد شب را در یک مرکز خواب بگذرانید. در آزمایش چندگانه خواب، موارد زیر بررسی می‌شوند:
- فعالیت امواج مغزی؛
- الگوهای تنفسی، از جمله دوره‌های قطع تنفس یا نفس‌نفس‌زدن در خواب؛
- ضربان قلب و سطح اکسیژن؛
- حرکات هنگام خواب، مانند حرکات دست و پا یا چرخش.
آیا خروپف درمان دارد؟
پزشک با توجه به وضعیت بیمار، ممکن است روش‌های درمانی مختلفی را برای بهبود وضعیت بدن یا بازشدن راه‌های هوایی هنگام خواب توصیه کند. مهم‌ترین روش‌های درمانی که برای این عارضه استفاده می‌شوند عبارتند از:
دارودرمانی
اگر علت خروپف بلند، سرماخوردگی، آلرژی یا بیماری‌های دیگری از این نوع باشد، اغلب داروهای ضد احتقان بینی تجویز می‌شوند. این داروها به فرد بیمار کمک می‌کنند تا آزادانه نفس بکشد و راه‌های تنفسی باز باشد.
نوارهای بینی
یکی از جدیدترین روش‌های درمان خروپف شبانه، استفاده از نوارهای بینی است. این نوارها بسیار انعطاف‌پذیر هستند و به قسمت بیرونی بینی چسبانده می‌شوند. مواد استفاده‌شده در تولید آن‌ها، باعث می‌شود تا مجرای بینی، باز نگه داشته شود و نفس‌کشیدن راحت‌تر باشد.
جراحان گوش و حلق و بینی در دکترنکست
داروهای اختصاصی
اگر دلیل بروز این بیماری، عارضه‌های دیگری چون سرماخوردگی و… نباشد، از داروهای اختصاصی مانند قطره خروپف استفاده می‌شود. قرص برای خروپف هم وجود دارد. البته هیچ‌کدام نباید به‌صورت خودسرانه مصرف شوند؛ زیرا ممکن است روش درمانی درستی نباشد و عوارضی به همراه داشته باشد.
محافظ دهانی یا دستگاه درمان خروپف
این دستگاه، یک محافظ دهانی‌ست. با استفاده از آن، در هنگام خواب، فک فرد در موقعیت مناسب نگه داشته می‌شود تا هوا به‌راحتی جریان یابد. دیگر محافظ‌های دهانی که برای اهداف دیگر در ورزش استفاده می‌شوند، برای درمان این بیماری مناسب نیستند.
درمان با جراحی
از جراحی برای کوچک‌کردن یا برداشتن بافت اضافی یا اصلاح یک مشکل ساختاری برای درمان استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، جراحی به‌صورت سرپایی‌ست و بیمار میتواند همان روز به خانه بازگردد. روش‌های جراحی رایج برای درمان آسان خروپف شامل موارد زیر می‌شوند:
- یوولا پالاتوپلاستی با کمک لیزر (LAUP): در این روش، بخشی از بافت کام نرم، برداشته می‌شود تا جریان هوا روان‌تر و تنفس آسان‌تر شود.
- جراحی با فرکانس رادیویی: به این روش، Somnoplasty® هم گفته می‌شود. در این تکنیک، از انرژی فرکانس رادیویی برای کوچک‌کردن بافت اضافی در راه تنفسی استفاده می‌شود.
- سپتوپلاستی کام نرم و زبان: در این روش، جراح غضروف منحرف‌شده در بینی را صاف می‌کند تا جریان هوا از طریق بینی آسان شود.
- برداشتن لوزه و آدنوئیدکتومی: در این روش، جراح بافت اضافی در گلو را برمی‌دارد. این بافت، پشت گلو (تونسیلکتومی) یا پشت بینی (آدنوئیدکتومی) قرار دارد.
درمان خروپف در طب سنتی
در بخش قبل، به ذکر نکاتی در خصوص جدیدترین درمان خروپف پرداختیم. در طب سنتی هم داروهای گیاهی برای درمان این عارضه تنفسی وجود دارند. با کمک این مواد گیاهی، می‌توانید تا حد زیادی، راه تنفسی را باز کنید و خواب راحت شبانه را به خود و دیگران هدیه دهید. در ادامه، به ذکر درمان‌های خانگی پیشنهادی می‌پردازیم.
روغن نعناع فلفلی
این روغن، خواص ضد التهابی دارد. برای همین، ممکن است به پاک‌سازی بینی و مجاری تنفسی شما کمک کند. به این ترتیب، می‌توانید خروپف و علائم خفیف مربوط به آپنه خواب را به حداقل برسانید. همچنین استنشاق آن به پاک‌سازی سینوس‌ها کمک می‌کند.
روغن اکالیپتوس
این روغن، توانایی تجزیه مخاط انباشته شده در دستگاه تنفسی و سینوس‌ها را دارد. بنابراین، برای پاک‌سازی سینوس‌ها و راه‌های هوایی مفید است و به تنفس راحت‌تر کمک می‌کند. هنگام بخور این روغن، سرتان را می‌توانید با حوله بپوشانید تا این درمان مؤثرتر واقع شود.
فلفل سیاه
فلفل سیاه به بازکردن انسداد بینی که یکی از دلایل اصلی خروپف است، کمک می‌کند. برای این روش درمانی، به مقدار مساوی فلفل سیاه، هل، زیره و دارچین نیاز دارید تا به‌صورت پودر آسیاب‌شده یک‌دست شوند. استشمام این پودر چند بار در روز، ممکن است به تسکین این اختلال کمک کند.
آویشن
به گفته متخصصان در زمینه ماساژ و رایحه‌درمانی، آویشن یکی از مواد مفید برای درمان گیاهی خروپف است. توصیه می‌شود هر شب مقداری روغن آویشن را به پاها بمالید تا شاهد خوابی راحت و بدون سروصدای اضافه باشید.
چوب سدر
سدر، رایحه چوبی خاص و خوش‌بویی دارد که میتواند به کاهش اضطراب و آرامش عضلات کمک کند. استشمام بوی چوب سدر قبل از خواب، باعث می‌شود عضلات از تنش دور شوند و خوابی آرام را تجربه کنید.
روغن میخک
میخک گیاهی دارای کاربردهای گوناگون است. در طب سنتی از آن برای شل‌شدن خلط سینه استفاده می‌شود. بد نیست بدانید که وقتی دراز می‌کشید تا بخوابید، خلط به پشت گلو حرکت می‌کند و ممکن است دلیل اصلی خروپف همین امر باشد.
روغن مریم‌گلی
روغن مریم‌گلی به دلیل ارزش دارویی خود، از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است. روغن مریم‌گلی برای درمان عفونت‌های تنفسی مانند سرماخوردگی بسیار مؤثر است. همچنین به بهبود گردش خون و تنفس بهتر کمک می‌کند.
درمان خروپف با روغن سیاه دانه
در طب سنتی، سردی طبع میتواند مشکلات زیادی برای سلامت به همراه داشته باشد و انسداد راه تنفسی یکی از همین مشکلات است. روغن‌های گرمی مانند روغن سیاه دانه و بنفشه، برای درمان این سردی بدن مناسب هستند.
استفاده از روغن سیاه دانه آسان است. می‌توانید هر شب 3 قطره از آن را در یکی از حفره‌های بینی بریزید. البته هر شب در یک حفره بینی بریزید؛ نه هر دو. این کار را تا 2 هفته انجام دهید. بعد از یک هفته استراحت، می‌توانید از این قطره ضد خروپف مجددا استفاده کنید.
دمنوش برگ گزنه
گزنه یکی از گیاهان مفید برای رفع انسداد راه‌های تنفسی‌ست. برای استفاده از خواص آن به بهترین شکل، کمی از برگ گزنه را به مدت‌زمان 5 دقیقه دم کنید و روزی 3 بار از این دمنوش میل کنید تا شاهد اثرات آن باشید.
راه‌های پیشگیری را بهتر بشناسید
در کنار روش‌هایی که گفته شدند، مانند استفاده از داروی خروپف یا جراحی، می‌توان راه‌های پیشگیری از این عارضه را هم امتحان کرد. بیشتر این راه‌های پیشگیری مربوط به اصلاح سبک زندگی هستند.
درست و کافی بخوابید
به پهلو بخوابید. خوابیدن به پشت، گاهی باعث می‌شود زبان به پشت گلو، حرکت و تا حدی، جریان هوا از گلو را مسدود کند. خوابیدن به پهلو، شاید تنها کاری باشد که باید انجام دهید تا هوا به‌راحتی جریان داشته باشد.
همچنین مطمئن شوید که 7 تا 9 ساعت می‌خوابید. کمبود خواب، ممکن است خطر خروپف را افزایش دهد. کمی هم بالش خود را بالا بیاورید تا این امر به باز‌نگه‌داشتن مجاری تنفسی کمک کند.
از مصرف الکل اجتناب کنید
الکل میتواند ماهیچه‌های گلو را شل کند و باعث انسداد راه‌های تنفسی در هنگام خواب شود. همچنین میتواند خواب شما را از راه‌های دیگری هم مختل کند. به‌عنوان مثال، مدت‌زمان خواب عمیق را کوتاه می‌کند.
قبل از خواب داروی آرام‌بخش نخورید
اگر داروهای آرام‌بخش مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید چه گزینه‌های درمانی جایگزینی برای شما وجود دارند. آرام‌بخش‌ها هم مانند الکل، می‌توانند باعث شل‌شدن عضلات و ماهیچه‌های گلو شوند.
آلرژی‌های مزمن را درمان کنید
آلرژی‌ها می‌توانند جریان هوا را از طریق بینی کاهش دهند و فرد را مجبور کنند از طریق دهان نفس بکشد. این نکته، احتمال خروپف را افزایش می‌دهد. البته مصرف خودسرانه داروهای ضد آلرژی، ممکن است وضعیت بیمار را بدتر کند.
سیگار را ترک کنید
استعمال دخانیات، عادتی‌ست که کیفیت خواب را کاهش می‌دهد. همچنین ممکن است خطر ابتلا به آپنه انسدادی خواب را افزایش دهد و وضعیت تنفس را بدتر کند. با پزشک در مورد راه‌های ترک سیگار صحبت کنید.
بخور صورت را فراموش نکنید
درست قبل از رفتن به رختخواب، باید از یک بخور صورت استفاده کرد تا راه‌های تنفسی باز شوند. اگر گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی، دلیل خروپف باشد، این کار خیلی مفید است. حمام آب گرم هم همین اثرات را دارد.
وزن خود را متعادل نگه دارید
اگر اضافه‌وزن دارید، تلاش برای کم‌کردن وزن به کاهش بافت گلو کمک می‌کند. بافت و چربی اضافه در گلو، ممکن است باعث انسداد راه تنفسی شود. همچنین سعی کنید روزانه برنامه ورزشی منظمی داشته باشید.
آب بیشتری بنوشید
کم‌آبی بدن، منجر به تشکیل مخاط در بینی می‌شود که انسداد راه‌های تنفسی به‌ویژه در هنگام خواب را به همراه دارد. نوشیدن حدود 3.7 لیتر آب برای مردان و حدود 2.7 لیتر آب برای زنان بسیار توصیه می‌شود.
جمع بندی
سبک زندگی سالم، راه پیشگیری از بیماری‌هاست؛ خروپف هم از این قضیه جدا نیست. تنفس بهتر، خواب راحت را برای شما و نزدیکانتان به ارمغان می‌آورد. برای این کار، مراجعه به پزشک متخصص و انجام معاینات تخصصی توصیه می‌شود تا دلیل اصلی و بهترین راه درمان به شما توصیه شود.
منابع:
