زخم وریدی و راه های مقابله با آن

زخم وریدی چیست؟

زخم‌ وریدی (زخم‌ باز) زمانی رخ می‌دهد که ورید‌های بدن خصوصا اندام‌های تحتانی، نتوانند خون را به طور موثری به قلب بازگردانند. ورید‌های عروقی با دیواره ظریف و ارتجاع کم هستند که وظیفه بازگشت خون به قلب را بر عهده دارند. در اثر نیروی جاذبه، خون در رگ‌ها برگشت می‌کند و فشار داخل عروقی را افزایش می‌دهد. در صورت عدم درمان، افزایش فشار و نشت مایع اضافی در ناحیه آسیب دیده می‌تواند باعث ایجاد زخم باز شود. این نوع زخم بیشتر به صورت زخم‌ وریدی پا (روی ساق و بالای مچ پا) رخ می‌دهد. این نوع زخم می‌تواند دیر التیام یابد. در این مطلب از دکترنکست درباره زخم های وریدی توضیحاتی می‌دهیم.

زخم وریدی به چه علت ایجاد می‌شود؟

علت زخم‌های وریدی که ممکن است به آن‌ها زخم‌های عروقی نیز گفته شود، افزایش فشار در وریدهای ساق پا است. وریدها دریچه‌های یک طرفه‌ای دارند که دریچه‌های لانه کبوتری نامیده می شوند. این دریچه‌ها به گونه‌ای عمل می‌کنند که امکان عبور خون به سمت قلب را فراهم می‌کنند اما با بازگشت خون به عقب بسته می‌شوند. عملکرد این دریچه‌های وریدی بازگشت وریدی خون به قلب را تسهیل می‌کند. در این بخش عکس زخم واریس را مشاهده می‌کنید.

وقتی این دریچه‌ها ضعیف می‌شوند یا رگ‌ها زخمی و مسدود می‌شوند، خون تحت تاثیر نیروی جاذبه تجمع یافته و به سمت عقب برمی‌گردد. به این حالت نارسایی وریدی می‌گویند. این وضعیت منجر به فشار بالا در وریدهای ساق پا می‌شود. افزایش فشار و تجمع مایعات موجب نشت مایع از عروق به فضای خارج عروقی شده و این حالت به تورم پاها می‌انجامد. تمام این عوامل از رسیدن مواد مغذی و اکسیژن به بافت‌ها جلوگیری می‌کند. کمبود مواد مغذی باعث می‌شود سلول‌ها بمیرند، بافت دچار آسیب شود و زخم‌ها به وجود آیند.

علائم و نشانه‌های زخم وریدی

هنگامی که خون در وریدهای ساق پا جمع می‌شود، مایع و سلول‌های خونی به پوست و سایر بافت‌ها نشت می‌کنند. این امر می‌تواند باعث خارش و نازک شدن پوست و منجر به تغییرات پوستی به نام درماتیت استاز شود. این می‌تواند نشانه اولیه نارسایی وریدی باشد. سایر علائم اولیه نارسایی وریدی عبارتند از:

• ورم پا، سنگینی و گرفتگی پا
• پوست قرمز تیره، بنفش، قهوه‌ای، نواحی سفت‌شده روی پوست (این نشانه تجمع خون است)
• خارش و گزگز

علائم و نشانه‌های زخم وریدی عبارتند از:

• زخم کم‌عمق با پایه قرمز، که گاهی اوقات با بافت زرد پوشیده شده است
• زخم با حاشیه‌هایی با شکل ناهموار
• پوست اطراف زخم ممکن است براق، سفت و گرم باشد و یا تغییر رنگ داده باشد
• درد پا
• اگر زخم عفونی شود، ممکن است بوی بدی داشته باشد و چرک از زخم خارج شود

چه کسانی در معرض زخم وریدی هستند؟

عوامل خطر برای زخم استاز وریدی عبارتند از:

• داشتن عروق واریسی
• سابقه ایجاد لخته خون در پاها (ترومبوز ورید عمقی)
• انسداد عروق لنفاوی که باعث تجمع مایع در پاها می‌شود
• سن بالا
• جنسیت مونث
• قد بلند بودن
• سابقه خانوادگی نارسایی وریدی
• چاقی
• بارداری
• سیگار کشیدن
• نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی (معمولاً برای کار)
• شکستگی استخوان بلند در ساق پا یا آسیب‌های جدی دیگر مانند سوختگی یا آسیب عضلانی

درمان زخم وریدی چگونه است؟

ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی به شما نشان می‌دهد که چگونه از زخم خود مراقبت کنید. دستورالعمل‌های اساسی عبارتند از:

• زخم همواره تمیز باشد

برای جلوگیری از عفونت، زخم را همیشه تمیز و بانداژ شده نگه دارید. ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی به شما خواهد گفت که هر چند وقت یکبار نیاز به تعویض پانسمان زخم وریدی دارید.

• زخم و پانسمان خشک باشد

پانسمان و پوست اطراف زخم را خشک نگه دارید. سعی کنید بافت سالم اطراف زخم را زیاد خیس نکنید. این امر باعث حفظ بافت سالم می‌شود و از گسترش زخم به نواحی اطراف جلوگیری می‌کند. قبل از استفاده از پانسمان، زخم را به طور کامل طبق دستورالعمل پزشک خود تمیز کنید.

• از خشکی پوست جلوگیری شود

از پوست اطراف زخم با تمیز نگه داشتن و مرطوب نگه داشتن آن محافظت کنید. خشکی پوست می‌تواند به ایجاد زخم‌های جدید منجر شود.

• کاهش فشار وریدی

برای کمک به درمان زخم وریدی، فشار داخل وریدهای پا باید کاهش یابد. امکان کاهش فشار را می‌توان با بالا بردن ناحیه زخم شده فراهم کرد. تا جایی که ممکن است پاهای خود را بالای قلب قرار دهید. به عنوان مثال، می‌توانید در حالی که پاهایتان روی بالش قرار دارد، دراز بکشید. طبق دستورالعمل هر روز از جوراب‌های ویژه یا بانداژ استفاده کنید. این ابزار به جلوگیری از تجمع خون، کاهش تورم، بهبود و کاهش درد کمک می‌کنند.

• فعالیت ورزشی منظم داشته باشید

هر روز پیاده‌روی یا ورزش کنید. فعالیت منظم و سبک به بهبود جریان خون کمک می‌کند و عملکرد دریچه‌های لانه کبوتری را بهبود می‌بخشد. همچنین یکی از عواملی که بازگشت وریدی را تسهیل می‌کند، انقباض عضلات در اطراف ورید‌های اندام تحتانی است. بنابراین تقویت عضلات اطراف عروق وریدی به درمان زخم‌ وریدی ساق پا و جلوگیری از ایجاد زخم‌های وریدی کمک می‌کند.

• داروهای تجویزی طبق دستور مصرف شود

داروها را طبق دستور مصرف کنید تا به تسریع بهبود زخم کمک کند. اگر زخم‌ها به خوبی بهبود پیدا نکنند، ممکن است پزشک داروهای دیگر و یا جراحی خاصی را برای بهبود جریان خون در عروق وریدی توصیه کند.

پیشگیری از زخم وریدی

اگر در معرض خطر ایجاد زخم‌های وریدی هستید، مراحل ذکر شده در بالا را در بخش مراقبت از زخم انجام دهید. همچنین پاهای خود را هر روز بررسی کنید: بالا و پایین، مچ پا و پاشنه پا. به دنبال ترک و تغییر رنگ پوست باشید. یافتن به موقع نشانه‌های اولیه می‌تواند روند درمان را تسریع کند. تغییر شیوه زندگی می‌تواند به پیشگیری از ایجاد زخم وریدی کمک کند. اقدامات زیر ممکن است به بهبود جریان خون و جلوگیری از تجمع و بازگشت وریدی کمک کند:

• ترک سیگار از عوامل مهمی است که می‌تواند بهبود زخم را تسهیل کرده و از ایجاد آن جلوگیری کند. سیگار کشیدن برای رگ‌های خونی مضر است. همچنین سیگار فرآیند ترمیم بافت آسیب دیده را کند می‌کند.
• در صورت ابتلا به دیابت، قند خون باید به دقت در طول روز کنترل شود. این امر به بهبود سریعتر زخم کمک می‌کند. همچنین با کنترل قند خون حس اندام تحتانی آسیب کمتری می‌بیند و در نتیجه فرد متوجه ایجاد زخم خواهد شد.
• تا جایی که می‌توانید ورزش کنید. فعال ماندن به جریان خون کمک می‌کند.
• غذاهای سالم بخورید و شب‌ها به اندازه کافی بخوابید.
• اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید، به وزن متناسب خود برسید. چاقی و اضافه ‌وزن می‌تواند بازگشت وریدی را کند کرده و تجمع در اندام‌های تحتانی را تسهیل کند.
• سطح فشار خون و کلسترول خود را مدیریت کنید

چه زمانی به پزشک مراجعه شود؟

در صورت وجود علائم عفونت، از جمله موارد زیر باید به پزشک عمومی یا متخصص داخلی مراجعه کرد:

• قرمزی، گرمی بیش از حد یا تورم در اطراف زخم
• افزایش ترشحات زخم، تغییر رنگ ترشحات به رنگ زرد، سفید و یا سبز رنگ
• خون‌ریزی
• بوی نامطبوع از محل زخم
• تب یا لرز (علامت مهمی است و باید به آن توجه شود)
• تشدید درد

جمع بندی

زخم‌ پای وریدی زمانی رخ می‌دهد که ورید‌های بدن خصوصا اندام‌های تحتانی، نتوانند خون را به طور موثری به قلب بازگردانند. ورید‌ها عروقی با دیواره ظریف و ارتجاع کم هستند که وظیفه بازگشت خون به قلب را بر عهده دارند. در اثر نیروی جاذبه، خون در رگ‌ها برگشت می‌کند و فشار داخل عروقی را افزایش می‌دهد. عوامل متعددی از جمله چاقی، مصرف سیگار و دیابت کنترل نشده، به عنوان عامل خطر زخم‌های عروقی شناخته می‌شوند. در نتیجه اصلاح سبک زندگی (کاهش وزن، کنترل مداوم قند خون، ترک سیگار، داشتن فعایت بدنی منظم) می‌تواند بهبود زخم وریدی را تسهیل و از ایجاد زخم‌های جدید پیشگیری کند. اگر دچار زخم وریدی شده‌اید، می‌توانید با مراجعه به سایت drnext از متخصصان ما نوبت دریافت کنید.