۲۴ مارس مصادف با ۴ فروردین به عنوان روز جهانی بیماری سل شناخته می‌شود. هدف از این روز افزایش آگاهی عمومی در مورد پیامدهای مخرب بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی سل و تلاش جهت پایان دادن به اپیدمی جهانی سل است. این تاریخ روزی است که دکتر رابرت کخ در سال ۱۸۸۲ اعلام کرد باکتری عامل سل را کشف کرده است و راه را برای تشخیص و درمان این بیماری باز کرد.
بیماری سل همچنان یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های عفونی جهان است
روزانه بیش از ۴۱۰۰ نفر بر اثر ابتلا به سل جان خود را از دست می‌دهند و نزدیک به ۲۸۰۰۰ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. این در حالی است که سل یک بیماری قابل پیشگیری و قابل درمان است. تلاش‌های جهانی برای مبارزه با سل از سال ۲۰۰۰ تاکنون جان ۶۶ میلیون نفر را نجات داده است. با این حال، همه گیری کووید-۱۹ سال‌ها پیشرفت در مبارزه جهت پایان دادن به بیماری سل را طی ۳ سال اخیر معکوس کرده است. چرا که برای اولین بار در بیش از یک دهه، مرگ و میر ناشی از سل در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت.
روز جهانی بیماری سل در سال ۲۰۲۲
موضوعی که برای روز جهانی سل در سال ۲۰۲۲ تعیین شده است “سرمایه‌گذاری برای پایان دادن به بیماری سل” می‌باشد. این موضوع، نیاز فوری به سرمایه‌گذاری منابع برای تقویت مبارزه با سل و دستیابی به تعهدات رهبران جهانی را بیان می‌کند. این امر به‌ویژه در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ که پیشرفت در راستای پایان بیماری سل را در معرض خطر قرار داده، ضروری است.
سل، همچنان یک معضل سلامتی
بیماری سل ممکن است در نظر عموم یک بیماری قدیمی و شایع در زمان گذشته باشد. اما امروزه همچنان یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های جامعه جهانی در زمینه سلامت است. در زمینه بیماری سل تاکید همواره بر ارجحیت پیشگیری از ابتلا نسبت به درمان بوده است.
سل چگونه منتقل می‌شود؟
فردی که سل فعال ریوی دارد، می‌تواند بیماری را از طریق هوای تنفسی خود به دیگران منتقل کند. “فعال” به این معنی است که میکروب‌های سل در حال تکثیر و انتشار در بدن هستند. اگر با کسی که سل فعال دارد در تماس نزدیک هستید، احتمال بیمار شدن برای شما وجود دارد. به همین دلیل است که پزشکان به کسانی که بیماری سل فعال دارند توصیه می‌کنند تا جایی که ممکن است در خانه بمانند و تا زمانی که بیماری فعال دارند از افراد دیگر دوری کنند.
جلوگیری از گسترش باکتری مولد سل
اگر بیماری سل فعال دارید، باید فورا تحت درمان قرار بگیرید. درمان اغلب شامل مصرف تعدادی دارو به مدت ۶ تا ۱۲ ماه است. مهم است که تمام داروهای خود را همانطور که تجویز شده است مصرف کنید. داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. با این حال سعی کنید تا حد امکان مصرف دارو را قطع نکنید. برای مشورت با پزشک در این مورد، می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.
متخصصان بیماری‌های عفونی در دکترنکست
سل نهفته چیست؟
اگر میکروب‌های سل در بدن وجود داشته باشد اما غیرفعال بوده و در حال تکثیر نباشد حالتی ایجاد می‌شود که پزشکان آن را “سل نهفته” می‌نامند. در این حالت بیماری مسری نیست و فرد بیمار نمی‌تواند سل را منتقل کند. اما ممکن است پزشک شما همچنان توصیه کند که از داروهایی برای جلوگیری از فعال شدن میکروب‌ها استفاده کنید.
تا زمان غیرفعال شدن بیماری سل، و در دو هفته اول آغاز درمان لازم است بیمار نکاتی را رعایت کند. این موارد عبارتند از:
- تمام داروها همانطور که توسط پزشک تجویز شده است مصرف شود. تا زمانی که پزشک دارو را قطع نکند، مصرف دارو نباید خودسرانه قطع شود.
- ویزیت مکرر طبق برنامه با پزشک متخصص عفونی انجام شود.
- فرد همواره هنگام سرفه یا عطسه دهان خود را با دستمال بپوشاند. دستمال را در یک کیسه پلاستیکی ببندد، سپس آن را دور بیندازد.
- دست‌های خود را بعد از سرفه یا عطسه بشوید.
- دیگران را ملاقات نکند و از آنها دعوت نکند تا او را ملاقات کنند.
- از محل کار، مدرسه یا سایر مکان‌های عمومی دوری کند.
- برای ایجاد جریان هوا از پنکه استفاده کند یا پنجره را باز کند.
- از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده نکند
واکسن سل (BCG)
در کشورهایی با شیوع بالای عفونت سل، نوزادان اغلب واکسن Bacillus Calmette-Guérin یا BCG دریافت می‌کنند. سایر کشورها به طور کلی آن را توصیه نمی‌کنند زیرا سل یک مشکل گسترده در مناطق نیست. با این حال، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی که زمان زیادی را در اطراف بیماران مبتلا به سل می‌گذرانند ممکن است از این واکسن بهره‌مند شوند. اگر متوجه شدید با فردی که به سل مبتلا است، در تماس هستید، احتمالاً یک سوال بزرگ در ذهن شما وجود دارد:
آیا من به سل مبتلا خواهم شد؟
در حالی که سل تحت شرایط خاص به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود، معمولاً از طریق تماس گاه به گاه سرایت نمی‌کند. سل یک عفونت باکتریایی بسیار مسری است که در صورت عدم تشخیص، قرنطینه و درمان زود هنگام می‌تواند به سرعت گسترش یابد. سل یک بیماری منتقله از راه هوا است و می‌تواند با تنفس در هوایی که فرد مبتلا به سل فعال آن را آلوده کرده، منتقل شود. فرد مبتلا می‌تواند از طریق موارد زیر هوای محل را آلوده کند:
- نفس كشيدن
- سرفه کردن
- صحبت کردن
- آواز خواندن
- عطسه کردن
حتی اگر در اطراف یک فرد آلوده بوده باشید یا باکتری‌هایی را که آنها به هوا پرتاب کرده‌اند تنفس کرده باشید، باز هم شانس فرار از بیماری سل دارید. همه افرادی که در هوای آلوده به باکتری تنفس می‌کنند به سل مبتلا نمی‌شوند. در مورد بیماری سل باید بدانیم فردی که سیستم ایمنی طبیعی دارد می‌تواند در برابر عفونت با باکتری مولد سل مقاومت کند. مقاومت به این صورت است که باکتری از طریق هوا وارد بدن فرد می‌شود، اما سیستم ایمنی از تکثیر باکتری جلوگیری می‌کند.
انتقال سل از راه هوا است
با دست زدن به فرد مبتلا، به سل مبتلا نمی‌شوید. میکروب‌های سل به لباس یا پوست نمی‌چسبند. آنها در هوا به صورت معلق باقی می‌مانند. بنابراین باز کردن پنجره و ایجاد جریان هوا همواره در محل نگهداری بیمار مبتلا به سل توصیه می‌شود.
بیماری سل از طریق موارد زیر منتقل نمی‌شود:
- در آغوش گرفتن یا بوسیدن فرد مبتلا
- استفاده از مسواک مشترک
- اشتراک غذا یا نوشیدنی
- دست دادن
- به اشتراک گذاشتن لباس، تخت یا حوله
- استفاده از توالت مشابه فرد مبتلا
سرایت بیماری سل از چه کسانی بیشتر است؟
فردی که به سل مبتلا شده است ممکن است هنوز هیچ علائمی از سل را نشان ندهد، و تصوری نداشته باشد که بیمار است. در این مرحله که علامتی وجود ندارد، بیماری مسری نیست. اگر بیماری سل فعال ایجاد شود و علائمی مانند سرفه مداوم، سرفه خونی، مشکلات تنفسی یا علائمی شبیه آنفولانزا ظاهر شوند، این بیماری مسری است. حتی قبل از تشخیص سل، افراد می‌توانند ناخواسته سل را به دیگران منتقل کنند.
افراد مبتلا به بیماری علامتدار تا زمانی که داروهای خود را برای حداقل دو هفته مصرف نکرده باشند مسری هستند. پس از آن مرحله، درمان باید ماه‌ها ادامه یابد، اما عفونت دیگر مسری نیست. هر فردی که با بیمار در تماس بوده است باید فوراً آزمایش سل (که آزمایش PPD نیز نامیده می‌شود) انجام دهد تا مشخص شود که آیا عفونت با باکتری سل دارد یا خیر و آیا می‌تواند آن را به افراد دیگر سرایت دهد یا خیر.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سل هستند؟
بودن در اطراف فرد مبتلا به سل، یا حتی تنفس در هوای آلوده به میکروب سل، به این معنی نیست که شما قطعاً به سل مبتلا خواهید شد. با این حال، برخی از افراد بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به این بیماری هستند. همانطور که پیش‌تر گفته شد، افرادی که سیستم ایمنی سالم دارند بهتر می‌توانند از خود در برابر پیشرفت عفونت به سمت بیماری فعال دفاع کنند. در حالی که آن‌هایی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به عنوان مثال، افراد مبتلا به HIV بسیار بیشتر مستعد ابتلا به بیماری فعال هستند. همچنین هر چه زمان بیشتری را با فردی که سل مسری دارد بگذرانید، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر می‌شود. اما حتی اگر به باکتری آلوده شده باشید، ممکن است هرگز بیمار نشوید. کمتر از ۱۰ درصد افرادی که به باکتری آلوده شده‌اند به بیماری فعال مبتلا می‌شوند.
یادمان باشد که..
اگر مبتلا به سل هستیم، بسیار مهم است که تمام داروها را دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کنیم. تا زمانی که بیماری ما فعال و مسری باشد از تماس با دیگران خودداری کنیم. افرادی که بیشتر مستعد ابتلا به سل هستند باید مراقب باشند که از تماس نزدیک با افراد آلوده به این بیماری اجتناب کنند.
