کمبود آهن، مشکل بسیار رایجی است و علائم کم خونی در همه سنین بروز پیدا می‌کنند. کمخونی به دلیل کمبود آهن رخ می‌دهد و می‌تواند مشکلات جدی یا خفیفی را برای فرد به وجود بیاورد. علاوه بر این، خون‌ریزی و تغذیه نامناسب، از شایع‌ترین دلایل کمخونی هستند.
باید بدانید که علائم کم خونی تا حد بسیار زیادی به علت این بیماری برمی‌گردد و نمی‌توان برای همه، نسخه‌ای واحد پیچید. کمخونی می‌تواند خود نشانه‌ای از بیماری‌های جدی دیگری باشد و به همین دلیل، شناخت علائم آن بسیار مهم است. در ادامه 20 نشانه مهم و رایج کمخونی را با هم بررسی می‌کنیم.
1.احساس خستگی مداوم
اگر همیشه و به مدت طولانی، احساس خستگی می‌کنید، احتمالاً کمبود آهن دارید. آهن موجود در خون به ساخت پروتئین هموگلوبین کمک می‌کند. هموگلوبین باعث جریان اکسیژن در بدن می‌شود و در صورتی که آهن نتواند این پروتیئن را بسازد، اکسیژن کمتری به ماهیچه‌ها می‌رسد. در این حالت، قلب مجبور می‌شود خون بیشتری را پمپاژ کند تا این اکسیژن تأمین شود و این به معنای احساس خستگی مداوم است. بنابراین، علائم کم خونی مینور را جدی بگیرید و حتماً با پزشک خود در این‌باره مشورت کنید.
2.رنگ‌پریدگی و زرد شدن پوست
هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز، باعث سرخ‌شدن خون می‌شوند. پس طبیعی است که کمخونی و کمبود آهن، پوست را رنگ‌پریده‌تر کنند. میزان این رنگ‌پریدگی در افراد مختلف متفاوت است. برای مثال، بعضی از افراد ناخن‌ها یا لب‌هایشان رنگ‌پریده می‌شود و افراد دیگر، پوست و لثه‌هایشان بدین شکل درمی‌آید.
3.سردرد و سرگیجه
یکی دیگر از علائم کم خونی، سردرد است که در افراد مبتلا به میگرن بیشتر دیده می‌شود. با اینکه اولویت اصلی اکسیژن‌رسانی بدن به قسمت سر و مغز است، در صورت کمخونی، این اکسیژن به مقدار کافی به سر نمی‌رسد. در پاسخ به این کم‌اکسیژنی، ممکن است شریان‌های خون‌رسان مغز متورم شوند و احساس سردرد کنید. البته سردرد ممکن است دلایل بسیار دیگری از جمله کم‌آبی و خستگی نیز داشته باشد؛ اما در صورت تداوم، می‌تواند از علائم سردرد کم خونی نیز باشد. برای اطمینان، حتماً با متخصص داخلی مشورت کنید و آزمایش‌های لازم را انجام دهید.
4.تنگی نفس
تنگی نفس یکی از علائم کم خونی در مردان و زنان است. همان‌طور که پیش از این گفتیم، هموگلوبین باعث اکسیژن‌رسانی به بدن می‌شود. در این صورت، فعالیت قلب بیشتر شده و کارهایی مثل راه‌رفتن برای‌تان دشوار به نظر می‌رسد. به عبارت دیگر، به علت تلاش بیشتر بدن برای دریافت اکسیژن، سرعت تنفس شما کمتر می‌شود و به نفس‌نفس می‌افتید.
در واقع مهم نیست که چقدر عمیق نفس می‌کشید؛ در هر صورت، احساس خفگی و کمبود اکسیژن خواهید داشت. اگر هنگام انجام کارهای روزمره مثل پیاده‌روی یا بالا‌رفتن از پله‌ها، دچار تنگی نفس می‌شوید، حتماً با پزشک مشورت کنید. در غیر این صورت، ممکن است مشکل جدی‌تر شود و در هنگام استراحت نیز احساس خفگی کنید.
5.تپش قلب
ارتباط میان تپش قلب و کمخونی هنوز در حال بررسی است؛ اما ممکن است این مورد نیز به اکسیژن‌رسانی خون، مرتبط و یکی از علائم کم خونی شدید باشد. قلب برای کمبود اکسیژن خون در اثر کمخونی، باید بیشتر کار کند و در این شرایط، احساس تپش قلب می‌کنید. اگر افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی دچار کمبود آهن باشند، ممکن است علائم بیماری‌شان تشدید شود.
6.دست و پاهای سرد
یکی از علائم کم خونی در نوجوانان، سرد‌شدن دست و پاها حتی در فصل تابستان است. کمبود آهن باعث می‌شود که اکسیژن کمتری به دست و پاها برسد. البته برخی از افراد در تمام بدنشان احساس سرما و لرز می‌کنند. برای حل این مشکل، سعی کنید در کنار مصرف مواد غذایی مغذی و آهن‌دار مانند اسفناج، از پزشک خود، قرص آهن و داروهای مناسب دریافت کنید.
7. تورم، درد، رنگ‌پریدگی و صافی زبان
علائم کم خونی پنهان را می‌توانید در اطراف دهانتان پیدا کنید. اگر زبانتان متورم یا ملتهب شده است یا رنگ سفیدی دارد و به نظرتان بیش از حد بدون پرز و صاف می‌آید، شاید کمخونی داشته باشید. علاوه بر خشک‌شدن دهان، احساس سوختگی داخل دهان و زخم و ترک‌های قرمز گوشه دهان از دیگر علائم کم خونی در زنان است.
8. مو و پوست خشک و آسیب‌دیده
کاهش اکسیژن بدن در اثر کمبود هموگلوبین، ممکن است اکسیژن موجود برای رشد مو را کاهش دهد و پوست و مو، خشک و آسیب‌دیده شوند. کمبود آهن همچنین می‌تواند باعث ریزش مو به‌ویژه در زنان باردار شود. البته ریزش مو در طول روز تا حدی طبیعی است (50 تا 100 تار مو) و زمانی مشکل ایجاد می‌شود که ریزش، بیش از حد معمول باشد و رشد متوقف شود.
9. احساس بی‌قراری در پاها
گاهی در هنگام استراحت، پاها حرکات غیر ارادی و کنترل‌ناپذیری دارند یا احساس خارش شدید و آزاردهنده‌ای می‌کنید. این مشکل در شب‌ها بیشتر رایج است و ممکن است حتی کل شب را بیدار بمانید. یکی از علائم کم خونی شدید در بانوان نیز همین موضوع است.
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
10.شنیدن صدای زنگ در گوش
آهن موجود در خون به سلول‌ها کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به سایر نقاط بدن برسانند. اگر کمخونی داشته باشید، شریان‌های قلب برای اکسیژن‌رسانی بیشتر پمپاژ می‌کنند و گوش‌ها این تغییرات جریان خون را می‌شنوند. در چنین شرایطی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
11. ناخن‌های قاشقی یا شکننده
یکی از علائم کمتر‌شناخته‌شده کمخونی، شکننده‌بودن ناخن‌هاست. در موارد کمخونی شدید، حتی ممکن است ناخن‌ها شکل قاشقی به خود بگیرند و وسط ناخن‌ها فرورفته شود. البته این مورد، بسیار نادر است و معمولا در شرایط کمخونی حاد اتفاق می‌افتد.
12.اختلال پایکا یا تمایل به خوراکی‌های عجیب
در اختلال پایکا، فرد به خوردن چیزهای عجیبی مانند یخ، گچ یا حتی خاک رس تمایل شدیدی پیدا می‌کند. این مشکل در زنان باردار کم‌خون بیشتر رخ می‌دهد. در واقع بدن در این شرایط، سعی می‌کند برای جبران کمبود آهن و مواد مغذی بدن، این موارد را مصرف کند. در این شرایط، پزشک ممکن است با تجویز مکمل‌ها و ویتامین‌ها، کمبود این مواد را جبران کند.
13. احساس افسردگی
زنان باردار و افراد مسن، ممکن است در اثر کمبود آهن و کمخونی، احساس افسردگی کنند. علاوه بر این، کمخونی می‌تواند علائم بیماران افسرده را تشدید کند. افسردگی ممکن است با کمبود اشتها، بی‌حوصلگی، نداشتن تمرکز و افکار خودکشی خود را نشان دهد.
14. عفونت‌های پی‌درپی
هر سیستم ایمنی سالمی، نیاز به آهن دارد تا وظیفه خود را به‌درستی انجام دهد. وقتی کم‌خون باشید و این آهن تأمین نشود، راه ورود عفونت‌ها به بدن باز می‌شود و خطر ابتلا به عفونت افزایش پیدا می‌کند. پس حتماً در صورتی که یکی از علائم کم خونی را داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
15. کم‌اشتهایی
برخی اوقات، کم‌اشتهایی و کمبود وزن، می‌توانند خبر از کمبود آهن خون دهند. اگر این علائم با خستگی مداوم همراه شدند، احتمال این موضوع بیشتر است. در این شرایط در هورمون گرسنگی گرلین تغییراتی ایجاد می‌شود و میل به غذا‌خوردن کاهش می‌یابد.
16. خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی بانوان
یکی از علائم کم خونی در پریودی، خون‌ریزی‌های شدید و آزاردهنده است. اگر تا دوران پریود بعدی، بدن نتواند این کمبود خون را جبران کند، دچار مشکلاتی می‌شوید. به همین دلیل، توصیه می‌شود که خانم‌ها بهصورت منظم چکاپ سلامت بانوان را انجام دهند تا از مشکلات احتمالی بعدی جلوگیری کنند.
17. تیروئید کم‌کار
تیروئید هورمون‌هایی می‌سازد که سرعت بعضی از فعالیت‌های بدن مانند ضربان قلب و سوزاندن کالری را کم می‌کنند. کمبود آهن و کمخونی ممکن است عملکرد تیروئید را مختل کند و دچار کم‌کاری تیروئید شوید. این مشکل خود را با کاهش وزن، احساس سرما و خستگی نشان می‌دهد.
18. اختلال تمرکز و حافظه
کمبود آهن خون ممکن است بهصورت زودگذر باعث اختلال در به‌یاد‌آوردن مسائل و تمرکز‌کردن روی موضوعات مختلف شود. در واقع، کاهش هموگلوبین خون بر اثر کمبود آهن، به نورون‌های مغز آسیب می‌رساند. این مشکل بیشتر به دلیل کم خونی در سالمندان اتفاق می‌افتد.
19. کاهش میل جنسی
وقتی آهن خون کم باشد و هموگلوبین خون کاهش پیدا کند، اکسیژن‌رسانی ریه به بدن دچار مشکل می‌شود. یکی از نشانه‌های این موضوع، کاهش میل جنسی افراد است. از آنجا که یکی از علائم کم خونی در بدن، افسردگی است، دور از ذهن نیست که این دو موضوع را به هم ارتباط دهیم.
20. احساس گزگز و گرفتگی عضلات
وقتی اکسیژن خون به‌درستی تأمین نشود، عضلات بدن به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند و به همین دلیل، ممکن است منقبض شوند. علاوه بر این، گزگز‌کردن پا نیز نشانه دیگری از کمخونی است که پیش‌تر در قسمت سندروم پای بی‌قرار آن را توضیح دادیم.
جمع بندی
در این مقاله با 20 مورد از علائم کم خونی آشنا شدیم. همچنین هر یک را بهصورت جزئی شرح دادیم. هر کدام از این علائم، شدت‌‌های متفاوتی دارند و ممکن است در حدی خفیف باشند که حتی گاهی آن‌ها را حس نکنید. به همین دلیل، بسیار مهم است که بهصورت منظم، آزمایش‌های لازم چکاپ را انجام دهید و از سلامت بدن خود مطمئن شوید. در سایت دکترنکست می‌توانید بهصورت آنلاین، انواع چکاپ در محل را سفارش دهید. در ضمن اگر درباره هر یک از مشکلات گفته‌شده، نیاز به مشورت داشتید، از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان کشور در دکترنکست می‌توانید از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید.
منابع:
