سکته مغزی اصلی‌ترین عامل ناتوان‌کننده در بزرگسالان و سومین عامل مرگ و میر بعد از بیماری قلبی و سرطان در جهان است. پارگی یا انسداد رگ‌های خونی مغز، منجر به وقوع سکته مغزی می‌شود. به این ترتیب جریان خون دریافتی مغز کاهش می‌یابد. کاهش جریان خون مغزی منجر به ایجاد التهاب، تورم، مرگ سلول‌های عصبی و از دست رفتن عملکرد بافت مغز می‌گردد. اثراتی که سکته مغزی بر جای می‌گذارد، می‌تواند کوتاه مدت و بلند مدت باشد. این مسئله وابسته به قسمت آسیب دیده مغز و سرعت دریافت درمان است. بعضی از این آسیب‌ها شامل فلج قسمتی از بدن، اختلال در صحبت کردن، ادراک و حافظه می‌باشد. درمان زودهنگام شانس زنده ماندن و بهبودی را افزایش می‌دهد. امروزه تنها داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی جهت درمان سکته مغزی برای مصارف بالینی توسط FDA تایید شده‌اند. این داروها در صورتی که طی ۴/۵ ساعت اولیه پس از وقوع سکته مغزی به صورت وریدی تجویز شوند، می‌توانند تا 30% عملکرد بیمار را بهبود بخشند. در این مقاله دکترنکست به میزان شیوع سکته مغزی در کودکان و بزرگسالان و همچنین راه تشخیص آن می‌پردازیم.
سکته مغزی در کودکان
وقوع سکته مغزی در کودکان نادر اما در عین حال بسیار خطرناک است. احتمال وقوع سکته در دوران کودکی سالانه بین ۱/۳ تا ۱۳ نفر در میان ۱۰۰۰۰۰ کودک می‌باشد. همچنین احتمال وقوع این حادثه در پسران دو برابر دختران است. علل، تظاهرات و پاسخ به درمان در کودکان و بزرگسالان متفاوت است. اگرچه عوامل خطر در کودکان شناسایی شده است، با این حال علت وقوع سکته مغزی در کودکان غالبا نامشخص باقی می‌ماند. کودکانی که از سکته مغزی نجات می‌یابند، از محدودیت‌های شناختی و حرکتی رنج می‌برند. با وجود این که بهره هوشی آن‌ها غالبا در محدوده نرمال است، نقایص شناختی در بعضی زمینه‌ها می‌تواند منجر به اختلال یادگیری و ناهنجاری‌های رفتاری شود. شدت این نقایص شناختی به نوع، اندازه و محل ایجاد ضایعه و همچنین تغییرات سیستم عملکردی و جریان خون مغزی بستگی دارد.
سکته مغزی در بزرگسالان
در جهان ۱ نفر از هر ۴ بزرگسال بالای ۲۵ سال، در طول زندگی خود دچار سکته مغزی خواهد شد. شواهد حاکی از این است که بدون مداخلات مناسب، تعداد مرگ و میر سالیانه به بیشتر از ۶.۷ میلیون می‌رسد. یکی از بیماری‌های اصلی که منجر به وقوع سکته می‌شود، تصلب شرایین یا آترواسکلروز است. همچنین احتمال بروز سکته با افزایش سن به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. عوامل خطر بسیاری شامل استفاده از تنباکو، عدم فعالیت، رژیم ناسالم، مصرف بی‌رویه الکل، فشار خون بالا، فیبریلاسیون دهلیزی، چربی خون بالا، چاقی، جنس مرد، فاکتورهای ژنتیکی و روان‌شناختی نیز بر وقوع سکته موثرند.
فوق تخصصان داخلی مغز و اعصاب در دکترنکست
سکته مغزی و COVID-19
طی شیوع کرونا در سال ۲۰۰۳، اختلالات نورولوژیک در بیماران مبتلا دیده شد. با این حال تظاهر اختلالات مغزی در مبتلایان، شایع نبود. در مقابل، تظاهرات بالینی عفونت کرونا حاکی از وقایع مغزی و به طور غالب سکته مغزی می‌باشد. تعدادی از مطالعات، نشانگر افزایش چشمگیر ریسک سکته مغزی در مبتلایان به عفونت COVID-19 می‌باشند. این مسئله حتی در مورد افراد جوان و افراد بدون هیچ گونه عامل خطری دیگری برای سکته، صدق می‌کند. نزدیک به 5% بیماران بستری مبتلا به عفونت COVID-19 دچار سکته شده‌اند؛ به ویژه آن دسته از بیمارانی که درگیری شدید داشته‌اند. بیمارستان‌ها و تیم درمانی در سراسر جهان کوشیده‌اند تا پروسه درمان سکته را بهبود بخشند. به این ترتیب، ریسک انتقال عفونت در بیمارستان کاهش می‌یابد. در حال حاضر شناخت علائم سکته مغزی و دریافت درمان دارویی زودهنگام از همیشه مهم‌تر است.
در صورتی که هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، به سرعت با آمبولانس تماس بگیرید:
- بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا به ویژه در یک طرف بدن
- گیجی، اختلال تکلم یا اختلال ادراک ناگهانی
- اختلال دید یک یا هر دو چشم به صورت ناگهانی
- اختلال در راه رفتن، سرگیجه، از دست دادن تعادل یا عدم هماهنگی به صورت ناگهانی
- سردرد شدید بدون علت شناخته شده به صورت ناگهانی
اگر که فکر می‌کنید فردی در حال تجربه سکته مغزی می‌باشد، به قانون F. A. S. T عمل کنید و تست‌های ساده زیر را انجام دهید:
F- صورت: از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورت افتاده است؟
A- بازو: از فرد بخواهید دو بازوی خود را بالا بیاورد. آیا یکی از بازوها می‌افتد؟
S- صحبت کردن: از فرد بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا نامفهوم یا عجیب صحبت می‌کند؟
T- زمان: در صورتی که هر یک از این علائم را در فرد مشاهده کردید، با اورژانس تماس بگیرید.
زمانی که اولین علائم تظاهر یافته‌اند را ثبت کنید. این اطلاعات به کارکنان سلامت کمک می‌کند تا بهترین درمان را برای هر فرد در نظر گیرند. خودتان رانندگی نکنید یا اجازه ندهید کسی شما را به بیمارستان برساند. با آمبولانس تماس بگیرید تا کارکنان سلامت بتوانند اقدامات درمانی را در راه اورژانس برای شما آغاز کنند.
