اتوآنتیبادیها یا آنتی‌بادی‌ها علیه سلول‌های خودی بدن
اتوآنتیبادیها، آنتی‌بادی‌هایی (پروتئین‌های ایمنی) هستند که به اشتباه بافت‌ها یا اندام‌های خود فرد را هدف قرار می‌دهند و نسبت به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند. سیستم ایمنی بدن اگر سالم باشد، باید بتواند سلول‌های خودی را از سلول‌های غیرخودی افتراق داده و از این طریق عوامل غیرخودی را مورد حمله قرار دهد. اختلالات خودایمنی زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی نتواند سلول‌های خودی را تشخیص دهد و در نتیجه سلول‌های خودی را به عنوان یک عامل بیگانه مورد حمله قرار دهد. اتوآنتیبادی یا آنتی‌بادی علیه خود زمانی در بدن تولید می‌شود سیستم ایمنی علیه سلول‌های خودی آنتی‌بادی بسازد. در این مقاله دکترنکست در مورد این آنتی‌بادی‌ها و مشکلاتی که ایجاد می‌کنند صحبت می‌کنیم.
اتوآنتیبادیها و ایجاد علائم اختلالات خودایمنی
اتوآنتی‌بادی‌هایی که به دنبال اختلال خودایمنی تولید می‌شوند ممکن است به سلول‌ها، بافت‌ها و یا اندام‌های خودی حمله کنند. این امر ممکن است باعث التهاب، آسیب و یا اختلال در عملکرد اندام‌ها یا سیستم‌ها شود و به ایجاد علائم و نشانه‌های اختلالات خودایمنی منجر گردد.
همه اتوآنتیبادیها باعث آسیب بافتی مستقیم نمی‌شوند
برخی از اتوآنتیبادیها مستقیماً باعث آسیب بافتی نمی‌شوند، اما تصور می‌شود که بخشی از یک پاسخ ایمنی کلی هستند که می‌تواند باعث التهاب و آسیب شود. وجود آن‌ها در خون می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که یک فرآیند خودایمنی در حال انجام است. به عنوان مثال می‌توان به آنتی‌بادی‌های مربوط به بیماری سلیاک و دیابت نوع ۱ اشاره کرد.
بیماری خودایمنی به چه علت ایجاد می‌شود؟
علل ایجاد اختلالات خودایمنی متفاوت بوده و به خوبی شناخته نشده است. تصور می‌شود که بسیاری از موارد تولید اتوآنتیبادی به دلیل یک استعداد ژنتیکی زمینه‌ای و همراهی آن با یک محرک محیطی، مانند یک بیماری ویروسی یا قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض برخی از مواد شیمیایی سمی است. برخی از خانواده‌ها شیوع بالایی از بیماری‌های خودایمنی را دارند که این امر اهمیت استعداد ژنتیکی را برجسته می‌کند. با این حال، تک تک اعضای خانواده ممکن است اختلالات خودایمنی متفاوتی داشته باشند یا هرگز به یکی از آن‌ها مبتلا نشوند. محققان بر این باورند که ممکن است یک جزء هورمونی نیز وجود داشته باشد، زیرا بسیاری از بیماری‌های خودایمنی در زنان در سنین باروری شایع‌تر است.
آسیب ناشی از اتوآنتیبادیها
نوع بیماری خودایمنی که رخ می‌دهد و میزان آسیب وارده به بافت‌ها و اندام‌ها بستگی به این دارد که کدام سیستم توسط اتوآنتیبادیها مورد هدف قرار می‌گیرد. در اختلالات خودایمنی ناشی از اتوآنتی‌بادی‌هایی که عمدتاً بر یک اندام تأثیر می‌گذارند، مانند تیروئید در بیماری گریوز یا تیروئیدیت هاشیموتو، اغلب تشخیص آسان‌تر است. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب علائم و نشانه های مربوط به آن اندام را دارند.
تشخیص اختلالات ناشی از اتوآنتیبادیهای سیستمیک، که بر اندام‌ها یا سیستم‌های متعدد تأثیر می‌گذارد، می‌تواند بسیار دشوارتر باشد. علائم و نشانه‌هایی که ایجاد می‌کنند نسبتاً غیراختصاصی هستند و ممکن است شامل درد مفاصل از نوع آرتریت، خستگی، تب، بثورات پوستی، علائم سرماخوردگی یا آلرژی، کاهش وزن و ضعف عضلانی باشد. برخی افراد ممکن است دچار واسکولیت یا کم‌خونی شوند. علائم و نشانه‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند در طول زمان تغییر کند، کاهش یافته و سپس به طور غیرمنتظره‌ای شعله‌ور شود. وضعیت زمانی پیچیده‌تر می‌شود که برخی از افراد ممکن است بیش از یک اتوآنتیبادی یا حتی بیش از یک اختلال خودایمنی داشته باشند. همچنین افرادی هستند که دارای یک اختلال خودایمنی بدون سطح قابل تشخیص اتوآنتیبادی هستند. این شرایط می‌تواند شناسایی علت اصلی بیماری و رسیدن به تشخیص را دشوار کند.
چرا و چه زمانی آزمایشات اتوآنتیبادی انجام می‌شود؟
آزمایشاتی که به وسیله آن‌ها، مقدار اتوآنتیبادیها در خون اندازه‌گیری می‌شود، اغلب بخشی از آزمایشات روتین نیست. این بررسی‌ها اغلب زمانی درخواست می‌شود که پزشک بر اساس علائم بالینی یا سوابق پزشکی فرد، به یک اختلال خودایمنی مشکوک باشد. برای مثال آزمایشات اتوآنتیبادی ممکن است زمانی درخواست شود که فردی با علائم التهاب مفصلی مزمن و پیشرونده، تب، خستگی، ضعف عضلانی و یا بثورات پوستی که به راحتی قابل توضیح نیست مراجعه کند.
آزمایشات اتوآنتیبادی در همراهی با رادیوگرافی، سایر اسکن‌های تصویربرداری و بیوپسی برای کمک به تشخیص اختلال خودایمنی انجام می‌شود. در برخی موارد، از این آزمایش برای کمک به ارزیابی شدت بیماری، نظارت بر پیشرفت بیماری و ارزیابی اثربخشی درمان استفاده می‌شود.
انواع آزمایش اتوآنتیبادیها
یکی از متداول‌ترین آزمایش‌ها، آزمایش آنتی‌بادی ضدهستهای (ANA) است. ANA ممکن است در انواع بیماری‌های خودایمنی، از جمله لوپوس، سندرم شوگرن، آرتریت روماتوئید و هپاتیت خودایمنی، مثبت باشد. هنگامی که فردی ANA مثبت داشته باشد، از سایر آزمایش‌های اتوآنتیبادی برای کمک به تشخیص استفاده می‌شود.
نتایج آزمایشات اتوآنتیبادیها باید با دقت و با توجه به علائم بالینی فرد تفسیر شود. این به این دلیل است که همه مبتلایان به یک بیماری خودایمنی اتوآنتیبادی قابل تشخیص ندارند. یک پزشک در هنگام تشخیص بیماری باید نتایج آزمایش را همراه با سابقه شخصی و پزشکی فرد و همچنین علائم و نشانه‌ها در نظر بگیرد.
نمونه‌هایی از اتوآنتیبادیها
-
اتوآنتیبادیهای سیستمیک
فهرست زیر برخی از آزمایشات اتوآنتیبادی را نشان می‌دهد که برای شناسایی اختلالات خودایمنی سیستمیک استفاده می‌شود. این اختلالات ممکن است باعث ایجاد علائم و نشانه‌های مرتبط با التهاب در سراسر بدن شوند. تعدادی از اتوآنتیبادیهای سیستمیک عبارتند از:
- آنتی‌بادی‌های ضدهستهای (ANA)
- آنتی‌بادی‌های سیتوپلاسمی ضد نوتروفیل (ANCA)
- آنتی‌بادی ضدDNA دورشته‌ای (anti-dsDNA)
- آنتی‌بادی‌های آنتی‌سانترومر (ACA)
- آنتی‌هیستون آنتی‌بادی
- آنتی‌بادی‌های پپتیدی سیترولینه حلقوی (CCP)
- آنتی‌بادی‌های آنتی‌ژن هسته‌ای قابل استخراج (به عنوان مثال، anti-SS-A (Ro) و anti-SS-B (La))
- فاکتور روماتوئید (RF)
-
اتوآنتیبادیهای اختصاصی اندام‌ها
در ادامه به نمونه‌هایی از اتوآنتیبادیهای مرتبط با سیستم‌ها یا اندام‌های خاص اشاره می‌کنیم:
سیستم انعقاد خون
- آنتی‌بادی‌های کاردیولیپین
- آنتی‌بادی‌های بتا-۲گلیکوپروتئین ۱
- آنتی‌بادی‌های آنتی‌فسفولیپید (APA)
- ضدانعقادهای لوپوس
سیستم غدد درون‌ریز/ متابولیک
- اتوآنتیبادیهای علیه سلول‌های سازنده انسولین در دیابت
دستگاه گوارش
- آنتی‌بادی ترانس گلوتامیناز بافتی (anti-tTG) و آنتی‌بادی‌های ضدگلیادین AGA))
- آنتی‌بادی‌های علیه فاکتور داخلی
- آنتی‌بادی‌های علیه سلول جداری
تیروئید
- اتوآنتیبادیهای تیروئید (به عنوان مثال، آنتی‌بادی های گیرنده ضد TSH (anti-TPO)
دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل
سلامتی مهم‌ترین سرمایه هر انسان بوده و بنابراین اهمیت حفظ و مراقبت از آن بر کسی پوشیده نیست. همه افراد جامعه، صرف نظر از اینکه مشکلی مرتبط با سلامت دارند یا خیر، باید طی فواصل زمانی منظم چکاپ‌های روتین سلامتی را انجام دهند. این فواصل زمانی بسته به شرایط افراد، اغلب بین شش ماه تا یک سال است. امروزه مشغله‌های فراوان ما ممکن است ما را از انجام به موقع چکاپ‌های روتین غافل کند. همچنین مراجعه حضوری به آزمایشگاه‌ها جهت نمونه‌گیری برای همه کار چندان آسانی نیست. مشکلاتی از جمله سختی رفت‌وآمد، محدودیت در زمان، آلودگی هوا و ناتوانی فیزیکی، ممکن است افراد را از انجام به موقع آزمایشات روتین منصرف کند.
پلتفرم دکترنکست با فراهم کردن امکان نمونه‌گیری در محل، این مشکل را حل کرده است. شما برای انجام آزمایش خود به نسخه پزشک نیاز نخواهید داشت. همچنین ضرورتی برای مراجعه حضوری به محل آزمایشگاه نخواهد بود. پس از ثبت آزمایش درخواستی در پلتفرم دکترنکست، تیم دکترنکست در اسرع وقت در محل درخواستی شما، جهت نمونه‌گیری (شامل نمونه خون، ادرار و مدفوع) حاضر می‌شود. در ضمن نتایج آزمایش‌ها به زودی همراه با تفسیر رایگان نتایج در اختیار شما قرار می‌گیرد. برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.
