تصور اکثر افراد از یک بیمار دیابتی فردی مسن و چاق با رژیم غذایی نامناسب است؛ اما متاسفانه این بیماری سن نمی‌شناسد و علائم دیابت در کودکان هم ممکن است ظاهر شود. در این مقاله به تفصیل دربارهی علائم دیابت در کودکان، انواع دیابت و پیشگیری از آن و روش‌های درمانی این عارضه صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
دیابت چیست؟
دیابت در شرایطی اتفاق می‌افتد که سطح گلوکز (قند) خون بیشتر از حد طبیعی بالا باشد و این یعنی بدن نمی‌تواند به درستی از گلوکز استفاده کند. گلوکز از تجزیه کربوهیدرات‌هایی که می‌خوریم، ساخته میشود. سپس گلوکز روده جذب خون میشود. انسولین هورمونی است که توسط سلول‌های بتا در پانکراس تولید میشود. این هورمون برای انتقال گلوکز از خون به سلول‌های بدن مورد نیاز است و دیابت زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سازنده انسولین در لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی نباشند یا زمانی که در برابر اثرات انسولین مقاومت وجود دارد.
بنابراین دو نوع دیابت وجود دارد:
- در دیابت نوع 1 سلول‌های انسولین‌ساز در پانکراس از بین می‌روند و قادر به تولید انسولین کافی نیستند.
- در دیابت نوع 2 بدن به دلیل مقاومت در برابر انسولین قادر به استفاده موثر از انسولین نیست.
علت بروز دیابت چیست؟
هر یک از انواع دیابت به دلایل متفاوتی میتوانند بروز پیدا کنند. در ادامه به طور مفصل به بررسی دلایل بروز انواع این اختلالات می‌پردازیم:
علت دیابت نوع 1
دیابت نوع 1 به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد میشود. اگر فردی که عامل ژنتیکی ابتلا به دیابت را در بدن خود دارد با یک محرک در محیط تماس پیدا کند، شانس این فرد برای ابتلا به دیابت افزایش می‌یابد. برای مثال دیابت در دوران بارداری باعث افزایش احتمال ابتلا به این عارضه در کودکان میشود. البته بسیاری از افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به دیابت هستند، به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. بنابراین محققان در تلاش هستند تا اطلاعات بیشتری در مورد محرک‌های محیطی پیدا کنند.
هنگام بروز دیابت، سیستم ایمنی بدن که به طور معمول از ما در برابر عفونت محافظت می‌کند، شروع به حمله به سلول‌های خودی سازنده انسولین (سلول‌های بتا در پانکراس) می‌کند و باعث کاهش تولید انسولین میشود. ممکن است چند هفته تا چند سال طول بکشد تا تمام سلول‌های بتا از بین بروند. علائم دیابت تا زمانی که بیش از 90 درصد سلول های بتا از بین نرود، ظاهر نمی‌شود و این یعنی تشخیص اینکه آیا فرد مبتلا به دیابت است یا نه، تا زمانی که علائم دیابت ظاهر نشود دشوار است. همچنین لازم است بدانید که:
- شما نمی‌توانید دیابت را از شخص دیگری بگیرید (مسری نیست).
- دیابت نوع 1 ناشی از مصرف بیش از حد قند یا هر غذای دیگری نیست.
در نتیجه تقریبا هیچ اقدامی مربوط به سبک زندگی برای جلوگیری از ابتلای فرزندتان به دیابت نوع 1 وجود ندارد.
علت دیابت نوع 2
دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت (80 تا 90 درصد موارد ابتلا به دیابت) است و عمدتا افراد مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما این روزها میزان ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان و جوانان شایعتر شده است. دیابت نوع 2 ارثی است، اما به عوامل محیطی نیز بستگی دارد. مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 اضافه وزن و چاقی است. اضافه وزن اغلب به عوامل سبک زندگی مانند عدم فعالیت بدنی کافی و خوردن بیش‌ازحد انواع خاصی از غذاها مانند شکر، چربی‌ها و غذاهای آماده یا «فست فودها» مرتبط است. در نتیجه خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با فعالیت بدنی و داشتن یک رژیم غذایی سالم کاهش می یابد.
دیابت چقدر طول می کشد؟
دیابت اختلالی مادام‌العمر است. بنابراین پس از تشخیص دیابت نوع 1 یا 2 کودک شما همیشه به آن مبتلا خواهد بود. البته می‌توان به کمک اقدامات ویژه‌ای خطرات و عوارض طولانی مدت آن را به حداقل رساند. همچنین انجام اقدامات زیر به منظور پیشگیری از دیابت در کودکان که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، بسیار موثر است:
- نگه داشتن سطح گلوکز خون در حد طبیعی
- مراقبت مداوم از سلامتی کودک
- آموزش و کسب اطلاعات دربارهی دیابت
- دسترسی به مراقبتهای پزشکی مناسب
- حمایت مناسب خانواده
- داشتن سبک زندگی سالم
برای مثال با وجود این که دیابت نوع 2 یک بیماری مادام‌العمر است؛ اگر فرد مبتلا به دیابت وزن خود را کاهش دهد، از نظر بدنی فعال شود و سبک زندگی سالم‌تری داشته باشد، علائم دیابت کاهش پیدا می‌کند.
علائم دیابت در کودکان و نوجوانان چیست؟
بروز دیابت با علائم شایع و مشخصی همراه است. در صورت مشاهده علائم دیابت در نوجوانان و کودکان لازم است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید تا از ابتلا یا عدم ابتلای فرزند خود به دیابت مطمئن شوید. علائم دیابت در کودکان شامل موارد زیر است:
- تشنگی بیش‌ازحد
- دفع مکرر ادرار
- کاهش وزن
- خستگی
- تغییرات خلق و خوی
- شب ادراری
- گرسنگی
- علائم پوستی دیابت در کودکان؛ به شکل رنگدانه‌های تیره در نواحی خاصی از بدن
علائم دیابت نوع یک در کودکان معمولاً به سرعت ظاهر می‌شوند؛ ولی ظهور علائم در دیابت نوع 2 تدریجی است. به همین علت بسیاری از افراد مبتلا به نوع 2 هیچ علامتی نخواهند داشت و تنها پس از غربالگری در یک معاینه پزشکی معمول تشخیص داده می‌شوند.
فوق تخصصان غدد داخلی و متابولیسم در دکترنکست
درمان دیابت در کودکان چیست؟
از آنجایی که منشا و علت ایجاد دیابت نوع یک و دو متفاوت است اقدامات درمانی متفاوتی هم برای هر کدام لحاظ میشود. در این قسمت به بررسی روش‌های درمانی هر یک از این اختلالات می‌پردازیم.
درمان های موثر برای دیابت نوع 1
روش‌های رایج درمان تیپ 1 دیابت شامل موارد زیر است:
- انسولین؛ کودکان مبتلا به دیابت نوع 1 به انسولین نیاز دارند تا جایگزین انسولینی شود که بدن دیگر قادر به ساخت آن نیست. انسولین هورمونی است که در حال حاضر نمی‌توانید آن را به عنوان داروی خوراکی مصرف کنید و باید آن را تزریق کنید. در آینده ممکن است فرم‌های خوراکی این دارو نیز تولید شود.
- رژیم غذایی سالم؛ یک کودک مبتلا به دیابت نوع 1 نیاز به رژیم غذایی سالم دارد. آن‌ها برای رشد و نمو به مصرف منظم کربوهیدرات نیاز دارند.
- فعالیت بدنی؛ فعالیت بدنی یکی از عوامل مهم برای مدیریت دیابت نوع 1 است.
- تطبیق انسولین با کربوهیدرات‌ها و فعالیت بدنی؛ میزان انسولین مورد نیاز یک کودک مبتلا به دیابت نوع 1 به میزان کربوهیدرات‌هایی که می‌خورد و میزان فعالیت بدنی آن‌ها بستگی دارد. به این کار تطبیق انسولین با کربوهیدرات‌ها و فعالیت بدنی گفته میشود.
- آشنایی با دیابت؛ در مورد نحوه مراقبت از کودک یا فرد جوان مبتلا به دیابت مطالب زیادی برای یادگیری وجود دارد. این یادگیری برای کل خانواده و سایر افرادی است که در زندگی کودک یا نوجوان حضور دارند.
درمان‌های موثر برای دیابت نوع 2
روش‌های رایج درمانی دیابت نوع 2 شامل:
- ایجاد تغییر در سبک زندگی؛ تغذیه سالم، افزایش فعالیت بدنی و کاهش وزن در کنترل این عارضه میتواند بسیار موثر باشد.
- درمان دارویی مثل مصرف قرص‌هایی که باعث افزایش قدرت اثرگذاری انسولین در بدن فرد مبتلا به دیابت می‌شوند، تزریق انسولین یا ترکیبی از هر دو.
البته توجه داشته باشید که داروها باعث درمان قطعی دیابت در کودکان نمی‌شوند و معمولا اکثر افراد تا آخر عمر مجبور به مصرف دارو هستند.
جمع بندی
در این مقاله به بررسی بیماری دیابت، انواع آن، علائم این بیماری و روش‌های پیشگیری از آن پرداختیم. با توجه به اینکه دیابت یک بیماری مادام‌العمر است، بهتر است از همان سن کم کودک خود را از آموزش‌های لازم در زمینه‌ی این بیماری بهره‌مند کنید. همچنین با تشویق او به داشتن سبک زندگی سالم و نظارت بر روند درمان فرزندتان تا حد زیادی به کاهش شدت علائم این عارضه کمک خواهید کرد.
برای آشنایی بیشتر با بیماری دیابت پیشنهاد می‌کنیم سری به مقاله «سوالات شایع بیماران مبتلا به دیابت» بزنید. اگر جواب سوال خود را در این مقاله پیدا نکردید؛ نگران نباشید. شما تنها با چند کلیک می‌توانید از خدمات متخصص غدد آنلاین دکترنکست کمک بگیرید و در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید.
منابع:
