مصرف شکر و شیرینی‌جات و مواد غذایی حاوی شکر توسط کودکان امروزه از مشکلات رایج در همه کشورهاست. بسیاری از محصولات موردعلاقه کودکان حاوی مقادیر فراوانی شکر بوده که مصرف روزانه آنها به معضلی بزرگ برای والدین تبدیل شده است. در این مقاله دکترنکست به این موضوع می‌پردازیم که مصرف زیاد این مواد قندی چه تاثیری بر سلامت کودکان می‌گذارد.
کودکان تمایل شدیدی به مصرف شکر و مواد قندی دارند. در مطالعات بسیاری نشان داده شده است که این میل به شیرینی در کودکی در اوج خود قرار دارد اما با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد. علت این تفاوت کاملاشناخته شده نیست. اما با بررسی معایب مصرف بیش از حد شکر در کودکی و تلاش جهت اصلاح تغذیه کودکان می‌توان از عوارض آن برای سلامت کودکان جلوگیری کرد.
تاثیر شکر بر مغز کودکان
کودکان بیشترین مصرف‌کنندگان شکر افزوده هستند. حتی با وجود اینکه رژیم‌های غذایی با قند بالا با اثراتی مانند چاقی و بیماری قلبی و حتی اختلال در عملکرد حافظه در ارتباط است. با این حال، چگونگی تاثیر مصرف زیاد قند در دوران کودکی بر رشد مغز مشخص نیست، به ویژه تاثیر آن بر منطقه‌ای که برای یادگیری و حافظه بسیار مهم است.
تحقیقات جدید نشان داده است که مصرف روزانه نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر در دوران نوجوانی عملکرد یادگیری و حافظه را در بزرگسالی مختل می‌کند. این گروه همچنین نشان داد که تغییرات در باکتری‌های روده ممکن است کلید اختلال حافظه ناشی از قند باشد.
آیا شکر باعث بیش فعالی کودکان می‌شود؟
وقتی صحبت از تأثیر شکر بر کودکان می‌شود، اطلاعات نادرست و سردرگمی‌های زیادی وجود دارد. برای مثال مردم تمایل دارند غذاهای مملو از شکر را با بیش فعالی مرتبط کنند. بسیاری از والدین اصرار دارند که خوردن شکر باعث تغییر رفتار فرزندشان می‌شود. همانطور که در مطالعات بسیاری ثابت شده است، این امر غیر علمی است و واقعیت ندارد. چندین مطالعه این موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند، اما هیچ‌کدام از آنها این نظریه را تایید نمی‌کنند که شکر باعث بیش‌فعالی می‌شود.
برخی از کودکان به قند حساس هستند. مصرف قند در مغز کودکان تغییراتی را در پیام‌رسان‌های عصبی باعث می‌شود که ممکن است باعث نوسان خلق بشود. اگر به نظر می‌رسد رفتار فرزندتان بعد از خوردن شکر تغییر می‌کند، بهتر است آن را محدود کنید یا آن را با سایر مواد شیرین جایگزین کنید.
غذاهایی که حاوی شکر هستند، دارای رنگ‌های مصنوعی، مواد نگهدارنده و سایر مواد محرک بالقوه می‌باشند. اما بیشتر اوقات، رفتار بیش‌فعالانه با عوامل محیطی و کم خوابی مرتبط است.
در یک مطالعه، گروهی از کودکان شش تا ده سال پس از خوردن دسری شیرین بعد از غذا به کلیسا برده شدند. شواهدی از بیش‌فعالی در این کودکان در محیط آرام کلیسا مشاهده نشد. مجددا این روند طی شد، با این تفاوت که این بار کودکان بعد از دسر به حیاطی بزرگ برده شدند که پیرو محیط، فعالیت آنها بیش از قبل بود.
مصرف شکر چگونه بر کودک در حال رشد تأثیر می‌گذارد؟
وقتی کودک شما از غذاهای شیرین شده با شکر تغذیه می‌کند، ممکن است برای گزینه‌های مغذی مورد نیاز مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم‌چرب و پروتئین بدون چربی، فضای کمی باقی بماند. علاوه بر این، قند بیش از حد همچنین می‌تواند منجر به افزایش وزن و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با چاقی در آینده بشود.
قبلا تصور می‌شد مصرف قند باعث کوتاهی قد در کودکان می‌شود. امروزه ثابت شده است که مصرف شکر نمی‌تواند مستقیما رشد کودکان را مهار کند. اما مصرف بی‌اندازه و مداوم شیرینی‌جات و محصولات قندی اثرات سوئی بر متابولیسم و ترشح طبیعی هورمون‌ها از جمله هورمون رشد دارد.
مصرف شکر و خطر ابتلای کودک به بیماری‌های مزمن
قند بیش از حد در دوران کودکی ممکن است منجر به تمایلات غذایی ناسالم در بزرگسالی بشود. قند بیش از حد می‌تواند منجر به چاقی شود، که کودک را در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا، سطح کلسترول بالا و دیابت نوع 2 (که در آن بدن به انسولین پاسخ مناسب نمی‌دهد) قرار می‌دهد.
افزایش و کاهش سریع قند خون می‌تواند منجر به تغییرات خلقی و حتی افسردگی شود. اضافه وزن و چاقی همچنین با مشکلات استخوان و مفاصل و برخی از انواع سرطان مرتبط است.
متخصص تغذیه در دکترنکست
آیا حذف قند از رژیم غذایی کودک صحیح است؟
والدین نباید شکر را به طور کامل حذف کنند، بلکه هدف آنها باید کاهش مصرف شکر باشد. در واقع، خوراکی‌های شیرین می‌تواند فرصتی برای آموزش اعتدال به بچه‌ها باشد.
به جای محدود کردن کامل مواد شیرین، می‌توان با ارائه غذاهای شیرین به صورت استراتژیک، الگوی تغذیه سالمی را برای کودکان فراهم کرد. برای مثال افزودن بستنی به ماست و یا افزودن میوه‌ها به کیک یا بیسکوییت کم شیرین خانگی.
آیا ارائه شیرینی به عنوان تشویق رفتار درستی است؟
این کار به هیچ وجه مورد تایید نیست. به عنوان یک والد مهم است که به یاد داشته باشید که شما مدافع کودک هستید. اگر معلمان، سرپرستان، مربیان یا ارائه‌دهندگان مراقبت از کودک به کودک شما با خوراکی‌های شیرین رشوه می‌دهند، باید از آنها بخواهید از این کار اجتناب کنند. این جایزه تشویقی را می‌توان با لوازم‌التحریر یا ابزار بازی جایگزین کرد.
به میزان شکر موجود در مواد غذایی مختلف توجه کنید
علاوه بر آب‌نبات، کلوچه، انواع کیک‌ها و خوراکی‌های شیرین، شکر در بسیاری از مواد غذایی دیگر نیز وجود دارد. حتی غذاهای به ظاهر سالم، مانند آب میوه، ماست، گرانولا و دسرهای میوه‌ای می‌توانند حاوی 25 گرم (یا بیشتر!) شکر در هر وعده باشند. مقامات بهداشتی توصیه می‌کنند مصرف روزانه قند کودکان به 25 گرم یا کمتر محدود شود.
چگونه می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که فرزندمان از رژیم غذایی کم قند استفاده می‌کند؟
به برچسب‌های تغذیه توجه کنید. برای مثال در انتخاب غلات جعبه‌ای را انتخاب کنید که کمترین گرم شکر اضافه شده باشد. همچنین به عنوان میان‌وعده، میوه‌ها و سبزیجات را به جای محصولات بسته‌بندی شده انتخاب کنید.
اگر در کودکی گزینه‌های سالمی را به فرزندان خود ارائه دهید، با افزایش سن، احتمال بیشتری دارد که آنها غذاهای سالم بخورند.
چند گزینه میان وعده کم قند که بچه‌ها دوست دارند:
- برش‌های سیب همراه با کره بادام زمینی
- ذرت بو داده
- ماست و گرانولا (جو دوسر طبخ شده با انواع مغز‌ها، میوه خشک، عسل یا شیره شربت افرا)
- هوموس و چیپس پیتای تهیه شده با غلات کامل
