Life style یا سبک زندگی چیست؟
سبک زندگی روشی است که مردم، گروه‌ها و ملت‌ها از آن استفاده می‌کنند و در شرایط خاص جغرافیایی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی شکل می‌گیرد. سبک زندگی به ویژگی‌های ساکنان یک منطقه در زمان و مکان خاص اشاره دارد. این شامل رفتارها و عملکردهای روزانه افراد در شغل، فعالیت‌ها، سرگرمی‌ها و رژیم‌غدایی افراد می‌باشد.
ارتباط سلامت با سبک زندگی
در دهه‌های اخیر، سبک زندگی به عنوان یک عامل مهم سلامت مورد توجه بیشتر محققان قرار گرفته است. به گفته سازمان جهانی بهداشت 60٪ عوامل مرتبط با سلامت و کیفیت زندگی افراد با شیوه زندگی آن‌ها ارتباط دارد. میلیون‌ها نفر از شیوه زندگی ناسالم پیروی می‌کنند. از این رو، آن‌ها با بیماری، ناتوانی و حتی مرگ روبرو می‌شوند. مشکلاتی مانند بیماریهای متابولیک، مشکلات مفصلی و اسکلتی، بیماریهای قلبی عروقی، فشار خون بالا، اضافه وزن، خشونت و غیره می‌تواند ناشی از یک شیوه زندگی ناسالم باشد. رابطه سبک زندگی و سلامت باید بسیار مورد توجه قرار گیرد.
امروزه سبک زندگی افراد چه تغییری کرده است؟
امروزه تغییرات گسترده‌ای در زندگی همه افراد رخ داده است. سوء تغذیه، رژیم غذایی ناسالم، سیگار کشیدن، مصرف الکل، سوء مصرف مواد مخدر، استرس و ..، شیوه هایی از زندگی ناسالم هستند که از آن‌ها به عنوان شکل غالب سبک زندگی استفاده می‌شود. علاوه بر این، زندگی شهروندان با چالش‌های جدیدی روبرو است. به عنوان مثال، ظهور پیشرفت‌های جدید در حوزه فناوری اطلاعات مانند اینترنت و شبکه‌های ارتباطی مجازی، جهان ما را به چالشی بزرگ هدایت می‌کند که سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید می‌کند. چالش اصلی، استفاده بیش از حد و سوء استفاده از فناوری است.
انواع تاثیرات سبک زندگی بر سلامت انسان
با توجه به مطالعات موجود، می‌توان گفت شیوه زندگی تأثیر قابل توجهی بر سلامت جسمی و روانی انسان دارد. اشکال متفاوتی از چنین تأثیراتی وجود دارد. خویشاوندی در برخی قومیت‌ها شکل غالب سبک زندگی است که منجر به اختلالات ژنتیکی می‌شود. اصلاح این شیوه زندگی ناسالم یک عامل پیشگیرانه برای کاهش میزان بیماریهای ژنتیکی است. در برخی از کشورها، مصرف بیش از حد مواد مخدر یک سبک زندگی ناسالم عمده است.
ایران یکی از 20 کشوری است که بیشترین دارو را مصرف می‌کند. در ایران افراد دارو را به سایر مداخلات ترجیح می‌دهند. علاوه بر این، در 15 تا 40٪ موارد افراد تقریباً بدون نسخه از دارو استفاده می‌کنند. مسکن‌ها، قطره‌های چشمی و آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین کاربرد را در ایران دارند. در حالی که خود درمانی با آنتی‌بیوتیک‌ها بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی می‌گذارد. اگر فرد تحت تأثیر عفونت قرار گیرد، آنتی بیوتیک‌ها به علت ایجاد مقاومت در درمان موثر نیستند. متاسفانه مصرف خود‌سرانه آنتی‌بیوتیک‌ها و ایجاد مقاومت آنتی‌بیوتیکی اثر سوء جمعی دارد. به طور کلی، 10٪ از افرادی که خوددرمانی می‌کنند عوارض شدیدی مانند مقاومت دارویی را تجربه خواهند کرد. ممکن است در بعضی افراد حساسیت دارویی ایجاد شود. گاهی حساسیت دارویی آنقدر شدید است که ممکن است باعث مرگ شود.
متغیرهای شیوه زندگی که بر سلامت تأثیر می‌گذارند
رژیم غذایی و شاخص توده بدنی(BMI)
رژیم غذایی مهمترین عامل در سبک زندگی است و با سلامت رابطه مستقیم و مثبت دارد، به‌طوریکه رژیم نامناسب و پیامدهای آن مانند چاقی یک مشکل رایج در جوامع شهری است. سبک زندگی ناسالم را می‌توان با BMI ارزیابی کرد. شیوه زندگی شهری منجر به مشکلات تغذیه‌ای مانند استفاده از غذاهای آماده، مصرف غذاهای فاقد ارزش غذایی لازم و افزایش مشکلات مانند بیماریهای قلب و عروق شده است. امروزه به علت اینکه افراد و خانواده ها با مشکل کمبود وقت روبرو هستند، مصرف مواد غذایی فرآوری شده در مقایسه با سال‌های اخیر چندین برابر افزایش داشته است. مطالعات فراوانی اثبات کرده‌اند که مواد غذایی فر‌اوری شده اثرات سوء جسمی و روانی زیادی دارد. هر چه این مواد طولانی‌تر مورد استفاده قرار گیرند، اثرات منفی آن‌ها بیشتر خواهد بود.
ورزش
برای درمان مشکلات عمومی سلامت، ورزش باید در سبک زندگی گنجانده شود. ورزش مداوم همراه با رژیم غذایی سالم باعث افزایش سلامتی می‌شود. برخی از مطالعات بر رابطه سبک زندگی فعال با شادی تأکید می‌کنند. همچنین ورزش به طور موثری سطح HDL را که اثری مثبت در جلوگیری از بیماریهای قلبی دارد، افزایش می‌دهد.
خواب
یکی از پایه‌های زندگی سالم، خواب است. زندگی را نمی‌توان بدون خواب ادامه داد. اختلالات خواب پیامدهای اجتماعی، روانی، اقتصادی فراوانی دارد. اما از همه مهمتر، تاثیرات مشکلات خواب بر سلامت افراد می‌باشد. شیوه زندگی ممکن است بر خواب تأثیر بگذارد و خواب تأثیر واضحی بر سلامت روحی و جسمی دارد.
رفتار جنسی
رابطه‌جنسی طبیعی در زندگی سالم ضروری است. اختلال در روابط جنسی، مشکل اکثر جوامع است و بر سلامت روحی و جسمی تأثیر بسزایی دارد. می‌توان گفت که رابطه جنسی ناکارآمد ممکن است منجر به مشکلات مختلف خانوادگی یا بیماریهای مقاربتی شود (مثل ایدز).
سوء مصرف مواد
اعتیاد به عنوان یک سبک زندگی ناسالم در نظر گرفته می‌شود. سیگار کشیدن و استفاده از مواد دیگر ممکن است مشکلات مختلفی ایجاد کند. برای مثال می‌توان به بیماریهای قلبی‌عروقی، آسم، سرطان، و آسیب مغزی اشاره کرد. بر اساس مطالعات انجام شده در ایران، 43٪ از زنان و 64٪ از مردان از قلیان استفاده می‌کنند. یک مطالعه نشان می‌دهد که 30٪ از افراد بین 18 تا 65 سال به طور دائم سیگار می‌کشند.
سوء مصرف دارو
این حالت یک نوع رایج استفاده از دارو در ایران است و به عنوان یک شیوه زندگی ناسالم در نظر گرفته می‌شود. رفتارهای ناسالم در استفاده از دارو به شرح زیر است:
– خود درمانی
– استفاده مشترک از داروها
– استفاده از داروهای بدون نسخه
– تجویز دارو بیش از حد نیاز یا غیرضروری
– بدخطی در نسخه
– بی‌توجهی به داروهای متناقض
– بی‌توجهی به اثرات مضر داروها
– تجویز دارو بدون توضیح اثرات آن به بیمار
به کارگیری فناوری‌های مدرن
فناوری پیشرفته، زندگی انسان‌ها را تسهیل می‌کند. اما استفاده نادرست از فناوری می‌تواند عواقب ناخوشایندی را در پی داشته باشد. به عنوان مثال، استفاده بیش از حد از تلفن همراه، امروز از معضلات اصلی جوامع می‌باشد. با افزایش نقش ابزار الکترونیکی و اینترنت در زندگی روزانه افراد، تمایل به فعالیت فیزیکی به صورت پیشرونده‌ای در حال کاهش است.
