شاید نام روش IVF (لقاح آزمایشگاهی) را برای درمان ناباروری شنیده باشید و برای‌تان سؤال شود که آی وی اف چیست؟ در این روش درمان ناباروری، تخمک‌ها با اسپرم خارج از بدن و در آزمایشگاه ترکیب میشوند. این روش برای افرادی استفاده میشود که بارداری بهصورت طبیعی برای‌شان ممکن نیست. در ادامه، بیشتر در مورد این روش کمکباروری صحبت کرده‌ایم.
عمل آی وی اف چیست؟
لقاح آزمایشگاهی یا همان آی وی اف، نوعی روش کمک‌باروری‌ست که در آن، اسپرم و تخمک در خارج از بدن و در محیط آزمایشگاه بارور میشوند. در واقع این یک فرایند پیچیده و شامل بازیابی تخمک‌ها از تخمدان است و بعد از آن در آزمایشگاه ترکیب دستی آن‌ها با اسپرم انجام میشود. چند روز پس از لقاح، تخمک بارورشده که دیگر جنین نام دارد در داخل رحم قرار میگیرد. نشانه های بارداری زمانی ظاهر میشوند که جنین برای لانه‌گزینی در دیواره رحم موفق شود.
تقریبا 5 درصد از زوج‌های مبتلا به ناباروری IVF را امتحان می‌کنند. از سال 1978 میلادی بیش از 8 میلیون نوزاد در جهان با کمک این روش متولد شده‌اند و به‌عنوان یکی از مؤثرترین فناوری‌های کمکباروری (ART) شناخته میشود. می‌توانید فیلم ای وی اف واقعی را در اینترنت مشاهده کنید.
هدف از آی وی اف چیست و چه کسانی آن را انجام می‌دهند؟
افراد IVF را به دلایل زیادی انتخاب می‌کنند؛ دلایلی از جمله مشکلات ناباروری یا زمانی که یکی از شریک‌های زندگی، دارای شرایطی‌ست که بارداری طبیعی را غیر ممکن می‌کند. همچنین پس از شکست سایر روش‌های مورد استفاده برای باروری یا در سنین بالا هم از IVF استفاده میشود. در اصل یک روش باروری برای افرادی‌ست که مشکلات زیر را دارند:
- لوله‌های فالوپ مسدود‌شده یا آسیب‌دیده؛
- اندومتریوز؛
- تعداد کم اسپرم یا سایر اختلالات اسپرم؛
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا سایر بیماری‌های تخمدان؛
- فیبروئید رحم؛
- ناباروری بدون دلیل.
فرق بچه های ای وی اف با طبیعی
تنها تفاوت بین IVF و فرایندهای طبیعی باروری، این است که در مورد IVF، اسپرم و تخمک در آزمایشگاه تحت نظر پزشکان مجرب بارور میشوند. همجوشی بین این دو هم به‌جای لوله فالوپ در محیط آزمایشگاهی انجام میشود.
مراحل انجام و روش آی وی اف چیست؟
آی وی اف فرایندی پیچیده و دارای مراحل متعدد است که بین 4 تا 6 هفته طول می‌کشد. این زمان شامل بازیابی تخمک، بارور‌کردن آن و لانه‌گزینی جنین است. مراحل انجام IVF را می‌توان به موارد زیر تقسیم کرد.
-
تحریک تخمدان
اگر برای‌تان سوال پیش آمده که اولین مرحله درمان آی وی اف چیست، باید گفت که اولین گام، تحریک تخمدان است تا تخمکهای متعدد به‌جای یک تخمک تولید شوند. در این مرحله از داروهای هورمونی تزریقی استفاده میشود تا کل گروه تخمکهای آزادشده در یک چرخه به بلوغ همزمان و کامل برسند. این یعنی به‌جای داشتن یک تخمک، تعداد زیادی تخمک بالغ داشته باشید. نوع، دوز و دفعات داروهای تجویز شده، بر اساس سابقه پزشکی، سن، سطح AMH (هورمون ضد مولرین) و پاسخ شما به تحریک تخمدان در چرخه‌های قبلی IVF تنظیم میشود.
-
بازیابی تخمک و جمع‌آوری اسپرم
مرحله بعدی در فرایند IVF، بازیابی تخمک است که یک جراحی جزئی‌ست و با بیهوشی سبک انجام میشود. در این مرحله، یک سوزن کوچک از طریق واژن به هر تخمدان وارد میشود تا یک تخمک از هر فولیکول خارج کند. هنگامی که تخمک‌ها جمع‌آوری شدند، مرد نمونه‌ای از اسپرم را به پزشک ارائه می‌دهد تا اسپرم‌هایی با بهترین ویژگی‌ها جدا شوند.
-
لقاح و کشت جنین
شاید از خود بپرسید که مهمترین مرحله آی وی اف چیست؟ باید گفت هنگامی که تخمک‌ها و اسپرم‌ها جمع‌آوری شدند، با دقت آماده میشوند و سپس برای لقاح در یک ظرف آزمایشگاهی قرار می‌گیرند. اگر مشکلی در کیفیت اسپرم وجود داشته باشد، روشی به نام تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) انجام میشود. هنگامی که لقاح اتفاق می‌افتد، جنین شروع به رشد می‌کند. آن‌ها حداقل 2 تا 6 روز در محیط مخصوص آزمایشگاهی کشت میشوند.
-
انتقال جنین
3 تا 5 روز پس از لقاح، جنین‌ها درجه‌بندی میشوند و بهترین جنین برای انتقال به رحم زن انتخاب میشود. هورمون پروژسترون برای تزریق به زن داده میشود تا آندومتر (پوشش داخلی رحم) برای لانه‌گزینی جنین آماده شود.
-
انجماد جنین
پس از انتقال بهترین جنین، جنین‌های باقی‌مانده، منجمد و ذخیره میشوند. از این جنین‌ها، بعدا در صورتی که انتقال جنین اولیه موفق نبود یا حتی برای تولد فرزند بعدی هم می‌توان استفاده کرد.
آماده شدن برای درمان IVF
قبل از شروع این روش درمانی به معاینه کامل پزشکی و آزمایش‌های باروری نیاز است. شریک زندگی شما هم باید معاینه و آزمایش شود. اگر برای‌تان سوال پیش آمده است که مراحل آی وی اف چیست، باید کارهای زیر را انجام دهید:
- مشاوره با پزشک برای آی وی اف؛
- معاینه رحم و انجام تست پاپ‌اسمیر و ماموگرافی (برای افراد بالای 40 سال)؛
- تجزیه‌وتحلیل مایع منی؛
- غربالگری عفونت‌های مقاربتی (STIs) و سایر بیماری‌های عفونی؛
- آزمایش ذخیره تخمدان؛
- آزمایش خون و ادرار؛
- ارزیابی حفره رحم.
خطرات آی وی اف چیست؟
- زایمان زودرس: ممکن است این روش، خطر تولد نوزاد زودتر از زمان معمول یا با وزن کمتر را به همراه داشته باشد.
- بارداری خارج از رحم: وضعیتی‌ست که تخمک بارورشده در خارج از رحم رشد می‌کند.
- عوارض حین بازیابی تخمک: خونریزی، عفونت و آسیب به مثانه، روده یا اندام‌های تناسلی در طول فرایند بازیابی تخمک ممکن است رخ دهد.
- سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان: یک بیماری نادر است که باعث درد شکمی، تهوع، استفراغ، اسهال، افزایش سریع وزن، نفخ، تنگی نفس و ناتوانی در دفع ادرار میشود.
- خطر هماتوم در بارداری: با اینکه ایجاد هماتوم در فرایند IVF بسیار نادر است، اما ممکن است اتفاق بیفتد.
آیا بارداری IVF پرخطر است؟
بارداری با IVF به‌طور طبیعی پرخطر نیست؛ اما اگر شرایطی وجود داشته باشد که مادر را در معرض خطر قرار دهد، حاملگی با کمک این روش پرخطر محسوب میشود. به‌عنوان مثال، مواردی مانند سن بالای مادر، سابقه دیابت بارداری، سابقه چندقلوزایی یا فشارخون بالا، ممکن است برای این روش خطرزا باشند.
چقدر طول می‌کشد تا بدانید که بعد از IVF باردار هستید؟
پس از انتقال جنین، حدود 9 تا 14 روز لانه‌گزینی طول می‌کشد. زمان دقیق به عواملی چون سن مادر یا مطب و کلینیک باروری که آی وی اف در آن انجام شده است، بستگی دارد. به احتمال زیاد از آزمایشات دوره بارداری مثل آزمایش خون برای بررسی وضعیت بارداری استفاده میشود. آزمایش خون، hCG (گنادوتروپین جفتی انسان) را اندازه‌گیری می‌کند که هورمون تولید شده توسط جفت در دوران بارداری است. سایر آزمایشات بارداری از جمله بررسی اندازه سر نوزاد در سونوگرافی و موارد دیگر، در طول دوره بارداری انجام میشود.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
راه‌های افزایش شانس بارداری با آی وی اف چیست؟
عوامل متعددی می‌توانند در موفقیت IVF دخیل باشند؛ برخی از این عوامل تحت کنترل شما هستند و برخی دیگر از عوامل خیر. مهمترین عوامل عبارت‌اند از:
- سن؛
- قد و وزن؛
- تعداد کل حاملگی‌ها با استفاده از این روش؛
- میزان موفقیت کلینیک باروری؛
- شرایط جسمی فرد؛
- علت ناباروری شما.
مشاوره دقیق با پزشک، برای تعیین اینکه چگونه می‌توان با استفاده از IVF شانس باردارشدن خود را افزایش داد، مهم است. بنابراین، باید هرگونه اطلاعاتی چون سابقه پزشکی، تجربه عفونت های بعد از زایمان در پایان حاملگی‌های قبلی و… را بهصورت دقیق به پزشک خود ارائه دهید.
تفاوت بین آی یو آی و آی وی اف چیست؟
لقاح داخل رحمی (IUI) با لقاح آزمایشگاهی (IVF) متفاوت است؛ زیرا در روش IUI، لقاح در بدن فرد اتفاق می‌افتد. یک نمونه اسپرم جمع‌آوری و شسته میشود تا فقط اسپرم دارای کیفیت بالا باقی بماند. اسپرم در طول چرخه تخمک‌گذاری به‌وسیله یک کاتتر وارد رحم میشود تا خیلی راحت‌تر به تخمک برسد؛ به این امید که لقاح اتفاق بیفتد. با IVF، اسپرم و تخمک در خارج از رحم شما (در آزمایشگاه) بارور میشوند و سپس به‌عنوان جنین در رحم شما قرار می‌گیرند. IUI نسبت به IVF ارزان‌تر و کمتر تهاجمی‌ست؛ بااین‌حال، درصد موفقیت کمتری دارد.
جمع بندی
در این مقاله از مجله دکترنکست به این سوال که آی وی اف چیست، پاسخ دادیم و مراحل انجام آن را نیز مورد بررسی قرار دادیم. اگر شما برای باروری، علاقه‌مند به انجام این روش هستید، توصیه میشود که با یک متخصص زنان و زایمان و نازایی آنلاین مشورت کنید و اطلاعات بیشتری در این زمینه دریافت کنید.
منابع:
