دانستنی های بارداری خارج از رحم

بارداری با تخمک بارور شده آغاز می‌شود. در حالت طبیعی، تخمک به دیواره داخلی رحم می‌چسبد و بارداري اتفاق می‌افتد. اما زمانی که تخمک بارورشده در خارج از حفره اصلی رحم رشد کند، بارداری خارج از رحم رخ می‌دهد. حاملگی خارج از رحم یک وضعیت تهدید‌کننده زندگی برای خانم باردار است؛ پس باید آن را درمان کرد. اما بهترین روش درمان برای این مشکل چیست؟ در مطالب گذشته مجله سلامت دکترنکست به «پیشگیری از بارداری» پرداختیم. در این مقاله علاوه‌بر بررسی علل، علائم، خطرات و روش تشخیص بارداری خارج رحمی، بهترین روش درمان آن را معرفی خواهیم کرد؛ پس تا آخر مقاله همراه ما باشید.

بارداری خارج از رحم چیست؟

درباره‌ی دوران بارداری چه می‌دانیم؟ بارداری یکی از سخت‌‌ترین دوران‌ها برای خانم‌هاست؛ به‌‌طوری‌که از لقاح تا زایمان، شامل چندین مرحله مختلف و سخت است. اولین مرحله زمانی است که تخمک بارورشده به رحم می‌رود تا خودش به دیواره آن بچسباند. بعد از اینکه بارداری اتفاق افتاد، احتمال به‌وجود آمدن مشکلاتی مانند دیابت بارداری در این دوران هست. بعد از گذشت نه ماه بچه به دنیا می‌آید؛ ولی باز هم خانم‌ها با سختی‌هایی روبه‌رو هستند. به‌عنوان مثال، بعد از بارداری باید مراقبت‌های پس از سزارین را در نظر داشته باشند تا هیچ‌ مشکلی برای آن‌ها ایجاد نشود.

اما در بعضی مواقع و در بعضی از خانم‌ها، حدود 2 درصد از تخمک‌های بارورشده به رحم نمی‌چسبد و به جای دیواره، به لوله رحم، حفره شکمی یا دهانه رحم بچسبد؛ در نتیجه حاملگی خارج از رحم رخ می‌دهد. این نوع بارداری برای خانم‌ها بسیار خطرناک است و اگر درمان نشود، می‌تواند یک اورژانس پزشکی باشد. درمان به‌موقع، خطر عوارض ناشی از آن را کاهش می‌دهد و شانس را برای بارداری سالم در آینده بیشتر می‌کند.

علت بارداری خارج رحمی چیست؟

در بیشتر موارد، شرایطی که حرکت تخمک به سمت لوله رحم را کند یا مسدود می‌کند، باعث حاملگی خارج رحمی می‌شود. البته علت این مشکل همیشه مشخص نیست؛ چراکه بعضی شرایط دیگر هم می‌توانند منجر به بارداری خارج رحمی شوند. در ادامه به 5 مورد از این شرایط اشاره شده است:

•   التهاب و زخم در لوله رحم ناشی از یک بیماری قبلی، عفونت یا جراحی؛
•   عوامل هورمونی؛
•   شرایط غیرطبیعی ژنتیکی؛
•   عیب مادرزادی؛
•   شرایط پزشکی تاثیرگذار بر شکل و وضعیت لوله‌های رحم و اندام‌های تولید مثل.

علائم بارداری خارج رحمی

آیا علائم بارداری خارج از رحم با بیبی چک قابل تشخیص است؟ اگرچه علائم اولیه حاملگی خارج رحمی به علائم معمول بارداری بسیار شبیه باشد و آن‌ها را می‌توان با ببی‌چک تشخیص داد؛ اما در طول بارداری خارج رحمی ممکن است علائم دیگری هم ایجاد شود.

شاید بتوان از حالت تهوع و درد سینه به‌عنوان شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم نام برد. در کنار این علائم می‌توان به خونریزی واژن، درد در ناحیه زیر شکم، لگن و کمر، سرگیجه یا ضعف هم اشاره کرد. در شرایط حادتر، اگر لوله رحم پاره شود، درد و خونریزی شدیدی ایجاد می‌کند که با علائم زیر همراه است.

•   غش کردن
•   فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
•   درد شانه
•   فشار رکتوم یا مشکلات روده

خطرات بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم یک اورژانس پزشکی است. رحم تنها عضویی است که می‌تواند جنین در حال رشد را نگه دارد و با رشد آن بزرگ شود. لوله‌ رحم به اندازه خود رحم انعطاف‌پذیر نیست و با رشد تخم بارور شده پاره می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، می‌تواند باعث خونریزی داخلی شدید و یک عامل تهدید کننده برای زندگی باشد. برای جلوگیری از آسیب به لوله رحم و سایر اندام‌ها، خونریزی داخلی و حتی مرگ، باید حاملگی خارج رحمی فورا درمان شود. پس در این شرایط به جراح زنان و زایمان مراجعه کنید.

تشخیص بارداری خارج رحمی

اکثر مردم تا زمانی که برای آزمایشات دوره بارداری به پزشک مراجعه نکنند، نمی‌دانند که حاملگی آنها خارج از رحم است. احتمالا پزشک بعد از انجام این آزمایش‌ها به حاملگی خارج از رحم مشکوک شود. برای تشخیص این مشکل، پزشک چندین آزمایش را انجام می دهد. این تست ها عبارتند از:

• آزمایش ادرار
• آزمایش خون
• سونوگرافی

اگر با سونوگرافی و تهیه عکس بارداری خارج از رحم باز هم پزشک مشکوک بود، می‌تواند کولدوسنتز را ‌هم انجام دهد. هنگامی که حاملگی در خارج از رحم توسط پزشک تایید شد و محل تخمک بارور شده را تعیین کرد، در مورد روش درمانی با خانم باردار صحبت خواهد کرد.

درمان حاملگی خارج از رحم

آیا سقط جنین در حاملگی خارج از رحم وجود دارد؟ حاملگی خارج رحمی برای مادر خطرناک است. همچنین، جنین در این شرایط قادر به رشد کامل نیست. برای سلامتی فوری و باروری طولانی مدت مادر، باید جنین را در اسرع وقت خارج کرد. روش درمانی با توجه به محل حاملگی و پیشرفت آن متفاوت است. معمولا دو گزینه دارو و جراحی را برای این مشکل انجام می‌دهند.

1. درمان دارویی

اگر پزشک احتمال عوارض فوری را بعید بداند، در این شرایط ممکن است چندین دارو تجویز کند که از ترکیدن توده نابجا جلوگیری کند. دارو رشد سلول‌هایی مانند سلول‌های توده نابجا که به سرعت تقسیم می‌شوند را متوقف می‌کند. برای مطمئن بودن از تاثیر دارو باید به‌صورت منظم آزمایش خون را انجام داد.

هنگامی که دارو موثر باشد، دارای علائمی مشابه با علائم سقط جنین نظیر گرفتگی، خون‌ریزی و … است.  بعد از مصرف دارو به‌ندرت نیاز به جراحی بیشتر خواهد بود. دارو خطرات آسیب لوله رحم که در هنگام جراحی رخ می‌دهد را ندارد. البته تا چند ماه پس از مصرف دارو نمی‌توانید باردار شوید. برای دریافت داروی مناسب باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.

2. جراحی

برای درمان حاملگی خارج رحمی، بیشتر جراحان برداشتن جنین و ترمیم آسیب‌های داخلی رحم را پیشنهاد می‌کنند. این روش لاپاراتومی نامیده می‌شود. در این شرایط پزشک یک دوربین کوچک را از طریق یک برش کوچک وارد شکم می‌کند تا مطمئن شود که می‌تواند نحوه کار را ببیند. بعداز آن جراح جنین را برمی‌دارد و هر گونه آسیب به لوله رحم را ترمیم می‌کند. اگر جراحی ناموفق باشد، جراح احتمالا لاپاراتومی را از طریق یک برش بزرگتر تکرار کند. در صورتی‌که لوله رحم آسیب دیده باشد، احتمالا نیاز به برداشتن لوله رحم در حین جراحی وجود دارد.

پزشک پس از جراحی دستورالعمل‌های خاصی را در مورد مراقبت از برش‌ می‌دهد. هدف اصلی این است که برش در حین بهبودی تمیز و خشک نگه داشته شود. همچنین پس از جراحی باید انتظار مقداری خونریزی واژینال خفیف و لخته‌های خون کوچک را داشته باشید. این علائم می‌توانند تا شش هفته پس از عمل هم وجود داشته باشند.

جمع بندی

بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که یک تخمک بارور شده در خارج از رحم، معمولا در لوله رحم رشد کند. لوله رحم برای نگه‌داشتن جنین در حال رشد ساخته نشده است و این وضعیت می‌تواند برای مادر باردار خطرناک باشد. اولین علائم بارداری خارج از رحم می‌تواند تهوع و درد سینه باشد. پزشکان برای تشخیص این شرایط از آزمایش ادرار، آزمایش خون و سونوگرافی استفاده می‌کنند. زمانی‌که پزشک در مورد رشد جنین در خارج از رحم به قطعیت رسید، باید هرچه سریع‌تر درمان را شروع کند. برای درمان حاملگی خارج از رحم درمان دارویی و جراحی لاپاراتومی انجام می‌شود.

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ectopic-pregnancy/symptoms-causes/syc-20372088

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9687-ectopic-pregnancy

https://www.healthline.com/health/pregnancy/ectopic-pregnancy#symptoms