وقتی سرفه می‌کنم ناگهان توده‌ای در بین قفسه سینه تا باسن در بدن من نمایان می‌شود. مشکل من فتق شکم است؟ همه چیز زمانی شروع می‌شود که اندام یا بافت داخلی از کیسه عضلانی خود بیرون بزند. اگر این اتفاق رخ دهد، شما به فتق شکم یا Suspected hernia دچار شده‌اید. وقتی دراز می‌کشید، توده ناپدید می‌شود. فتق شکم معمولا بین قفسه سینه و باسن ایجاد می‌شود. این بیماری در بعضی از افراد بدون علائم است؛ ولی ممکن است علائمی چون تب، حالت تهوع و.. به وجود آيد. حالا که دانستید فتق شکم چیست، بهتر است به کمک دکترنکست بدانید که این بیماری، چند نوع دارد و چگونه درمان می‌شود.
انواع فتق
بیماری فتق در انواع مختلفی مانند اینگوینال، فمورال، نافی، هیاتال، اسپیگلین، دیافراگم و… تقسیم‌بندی می‌شود. هر کدام از این نوع‌ها به دلایل مختلفی مانند وارد شدن فشار به شکم، افزایش سن و… به وجود می‌آیند.
- فتق اینگوینال
وقتی بافت چربی یا بخشی از روده فرد بیمار به بالای قسمت داخلی کشاله ران نفوذ کند، بیماری فتق اینگوینال رخ می‌دهد. مردان نسبت به زنان، بیشتر به فتق اینگوینال مبتلا می‌شوند. از دلایل نمایان‌شدن این بیماری، می‌توان به افزایش سن و فشار مکرر روی شکم اشاره کرد.
- فتق فمورال
فتق فمورال هم مانند اینگوینال زمانی رخ می‌دهد که بافت چربی یا بخشی از روده فرد بیمار به قسمت بالای داخل کشاله ران نفوذ کند. برخلاف فتق اینگوینال، بیشتر مبتلایان به فتق فمورال بانوان هستند. افزایش سن و فشار مکرر به شکم از دلایل نمایان‌شدن فتق فمورال در زنان است.
- فتق نافی
وقتی بافت چربی یا بخشی از روده از نزدیک ناف عبور کند، فتق نافی رخ می‌دهد. این فتق شکم بیشتر در نوزادان ایجاد می‌شود. زمانی که بند ناف در کودک به درستی بسته نشود، او با فتق نافی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. در بعضی شرایط بزرگسالان نیز بعد از وارد شدن فشار مکرر روی شکم، به فتق نافی دچار می‌شوند.
- فتق هیاتال
زیر قفسه سینه ورقه نازکی قرار دارد که وظیفه آن جداکردن شکم از قفسه سینه است. وقتی بخشی از معده با فشردن منفذ در دیافراگم به این ورقه فشار وارد می‌کند، فتق هیاتال رخ می‌دهد. در بعضی اوقات، این نوع فتق علائمی ندارد، ولی ممکن است باعث سوزش سر دل شود. ضعیف‌شدن دیافراگم، افزایش سن و فشار روی شکم از دلایل بروز فتق هیاتال است.
انواع دیگر فتق
هرنی برش، اسپیگلین، دیافراگم، عضلانی و… از دیگر انواع فتق هستند که روی شکم تاثیر می‌گذارند. دلایل بروز هر هرنی متفاوت است. در ادامه با انواع و دلایل بروز فتق‌ها آشنا می‌شوید.
- فتق برش: وقتی بعد از عمل، زخم جراحی به طور کامل بهبود پیدا نکند، بافت از طریق این زخم عبور می‌کند و هرنی برش رخ می‌دهد؛
- هرنی اپی گاستر: وقتی بافت چربی این فتق بین ناف و قسمت پایینی استخوان سینه عبور می‌کند، این فتق رخ می‌دهد؛
- هرنی اسپیگلین: وقتی بخشی از روده بیمار از زیر ناف عبور می‌کند، این فتق پدیدار می‌شود؛
- هرنی دیافراگم: وقتی اندام‌های شکم از طریق سوراخ در دیافراگم به سمت قفسه سینه حرکت می‌کند، این اتفاق پدیدار می‌شود که ممکن است بر روی نوزادان هم تاثیر بگذارد؛
- هرنی عضلانی: وقتی یک آسیب ورزشی ایجاد می‌شود و بخشی از عضله از بافت عبور می‌کند، فتق عضلانی رخ می‌دهد.
نشانه های فتق شکم
ده‌ها مدل هرنی وجود دارد و در برخی از آن‌ها، علائم فتق شکم نمایان نمی‌شود. ضعف، سوزش، ناراحتی در شکم، درد شدید شکم و… از نشانه‌های فتق هستند. نشانه‌های هرنی شکم در نوع‌های فمورال، اینگوینال، نافی و برش به شرح زیر است:
- تورم در زیر پوست یا کشاله ران و ناپدیدشدن این تورم‌ها بعد از درازکشیدن
- سنگینی شکم در بعضی اوقات به‌همراه یبوست یا خون در مدفوع
- ناراحتی در شکم یا کشاله ران در زمان بلند کردن اجسام یا خم‌شدن
- سوزش یا درد در محل برآمدگی
- ضعف یا فشار در کشاله ران
- سوزش سر دل
- سخت‌شدن بلع غذا
- درد داشتن در حین ورزش‌هایی مانند تیراندازی
- استفراغ
- یبوست
- درد و تورم در اطراف بیضه‌ها در آقایان
- نمایان‌شدن سوزش سر دل و درد بالای شکم در فتق هیاتال
علائم فتق حبس‌شده
فتق ممکن است در بافت بدن حبس شود که به آن هرنی خفه شده هم گفته می‌شود. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، جریان خون به بافت حبس‌شده قطع می‌شود. این فتق از خطرناک‌ترین هرنی‌ها است و باید فورا به پزشک مراجعه کنید. علائم فتق خفه‌شده، عبارتند از:
- حالت تهوع، استفراغ و در بعضی اوقات هر دو
- تب
- درد ناگهانی که شدت آن بیشتر می‌شود
- برآمدگی فتق به رنگ‌های قرمز، بنفش یا تیره
- عدم توانایی در دفع گاز
علائم و نشانه‌های فتق در کودکان
درد شدید شکم در نوزادان شایع است. وقتی بخشی از دیواره شکم نوزادان در زمان تولد ضعیف باشد، احتمال نمایان‌شدن این مشکل در آن‌ها وجود دارد. یک برآمدگی در ناحیه کشاله ران یا اطراف ناف، گریه کردن زیاد، امتناع از خوردن غذا، برآمدگی بعد از سرفه، مدفوع یا گریه از علائم فتق در کودکان است.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان فتق شکم
شما ممکن است به عنوان بیمار، با علائمی مانند درد ناگهانی و شدید، مشکل در خارج‌کردن باد و عدم توانایی در تغییر مکان فتق برآمده شده دست‌و‌پنجه نرم کنید. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، ممکن است خون‌رسانی به اندام قطع شده و یا روده دچار انسداد باشد. این علائم خطرناک هستند و ممکن است جان بیمار را به خطر بیندازند.
معاینه فتق توسط پزشک
یکی از راه‌های تشخیص پارگی فتق شکم، معاینه پزشکی توسط پزشک عمومی است. اگر پزشک عمومی نتواند مشکل شما را تشخیص دهد، باید به یک بیمارستان برای انجام سونوگرافی بروید. وقتی تصویر بخشی از داخل شکم شما در اختیار پزشک قرار می‌گیرد، او تصمیم می‌گیرد که آیا به عمل برای درمان شکم درد یا هرنی نیازی دارید یا خیر.
عوامل زیادی مانند نوع هرنی، علائم، سلامت عمومی و… در نظر پزشک تاثیر دارد. پزشک بعد از بررسی عوامل زیر، تصمیم می‌گیرد مدل جراحی فتق شکم شما را انتخاب کند.
- اگر فتق به بخشی از روده، ماهیچه، یا سایر بافت‌ها آسیب زده باشد، احتمال انسداد روده را افزایش می‌دهد؛
- انسداد روده یکی از خطرناک‌ترین دلایلی است که لازم است بیمار تحت جراحی قرار بگیرد. اگر نوع فتق باعث انسداد روده شده باشد، شما باید تحت عمل فتق شکم قرار بگیرید؛
- در صورتی که این بیماری بر زندگی روزانه شما تاثیر منفی گذاشته باشد و توانایی فعالیت عادی تحت تاثیر قرار بگیرد، باید تحت عمل جراحی قرار بگیرید؛
- جراحی برای کسانی که سلامت عمومی ضعیفی دارند، خطرناک است.
جراحی برای فتق
درد فتق زیر شکم هیچوقت درمان نمی‌شود و عمل جراحی به دستور پزشک، یکی از بهترین راه‌های درمان است؛ با این وجود در بعضی شرایط، خطرات جراحی از مزایای آن بیشتر است. جراحی فتق به دو روش زیر انجام می‌شود:
- جراحی باز: از این راه قسمتی از شکم برش زده می‌شود تا جراح بتواند توده را به داخل شکم بازگرداند. با این راه برآمدگی یا باد فتق شکم برطرف می‌شود؛
- لاپاراسکوپی: بعد از ایجاد چندین برش کوچک‌تر، با ابزارهای مختلف فتق بیمار ترمیم می‌شود.
درمان فتق شکم با داروی گیاهی
شاید شما به دنبال درمان نفخ و فتق شکم با داروی گیاهی باشید. اگر به دنبال بهبود نفخ هستید، بهتر است مطلب کاهش نفخ شکم از سایت دکترنکست را مطالعه کنید. بعضی از پزشکان معتقد هستند که با داروهای گیاهی مانند مصرف آب آلوئه‌ورا، ریشه زنجبیل و… می‌توان درد فتق را بهبود بخشید؛ اما این راه‌ها 100% درمان ندارد و پزشک می‌تواند بهترین راه را به شما توصیه کند.
جمع بندی
هرنی یا باد فتق شکم زمانی پدیدار می‌شود که یکی از قسمت‌های داخلی بدن در قسمت بالایی ران، ناف، کشاله ران یا شکم ضعیف شده باشد و عضله یا بافت بیرون بزند. فتق شکم انواع متفاوتی مانند اینگوینال، فمورال، نافی و… دارد. هر کدام از این هرنی‌ها، علائم خاصی مانند تب، حالت تهوع، برامدگی در شکم و… دارند. زمانی که شما با علائم خطرناکی چون درد ناگهانی و شدید مواجه می‌شوید، باید توسط پزشک عمومی به صورت سونوگرافی یا دیگر راه‌ها بررسی شوید. ممکن است پزشک از شما بخواهد از شکم بند بعد از عمل فتق استفاده کنید. در این مرحله ممکن است پزشک عمومی از شما بخواهد به‌همراه مدرک سونوگرافی، به‌صورت اورژانسی به یک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. در چنین لحظه‌ای، شما می‌توانید از سایت دکترنکست، با متخصصان ما ارتباط برقرار کنید.
منابع:
