زخم معده شرایطی است در آن زخم‌های دردناکی در پوشش داخلی معده به وجود می‌آید؛ اما این مشکل چه وقت ایجاد می‌شود؟ بعضی اوقات لایه ضخیم مخاطی که از معده در برابر شیره معده محافظت می‌کند، کم می‌شود. در نتیجه، این شرایط به اسید معده اجازه می‌دهد تا بافت‌هایی را که روی معده قرار دارند، بخورند و باعث ایجاد زخم شوند. علائم زخم معده بسیار زیاد است و در صورت درمان‌نکردن به موقع، می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند. حتی در بعضی موارد باید آن را جراحی کرد. در این مقاله از مجله سلامت دکترنکست به این بیماری سیستم گوارشی بیشتر می‌پردازیم. در ادامه با ضمن معرفی علائم زخم معده، با علل و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا خواهید شد. پس پایان مقاله همراه ما باشید.
زخم معده و علل آن
زخم معده یک نوع زخم باز است که در پوشش داخلی معده ایجاد می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که اسیدهای گوارشی به پوشش معده آسیب می‌زند. دستگاه گوارش فرد با یک لایه مخاطی پوشیده شده است که در حالت عادی آن را در برابر اسید محافظت می‌کند. اما اگر میزان مخاط کاهش یا مقدار اسید افزایش یابد، ممکن است به زخم معده دچار شوید. علل شایع این بیماری عبارتند از:
- باکتری هلیکوباکتر پیلوری: این باکتری معمولا در لایه مخاطی که وظیفه مخافظت از بافت‌های معده و روده کوچک را دارد، زندگی می‌کند. در بیشتر موارد، باکتری مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما در بعضی شرایط می‌تواند باعث التهاب لایه داخلی معده و ایجاد زخم شود.
- استفاده مداوم از مسکن‌های خاص: مصرف آسپرین و برخی از داروهای مسکن بدون نسخه و تجویزی به نام داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، باعث تحریک یا ملتهب شدن پوشش معده و روده کوچک می‌شود. این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم،کتوپروفن و غیره است. البته استامینوفن شامل این دسته از داروها نیست.
- سایر داروها: مصرف تعدادی از داروهای دیگر همراه با NSAIDها، مانند داروهای ضد انعقاد، آسپرین با دوز پایین، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، استروئیدها، آلندرونات و ریزدرونات می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری را تا حد زیادی بالا ببرد.
البته باید به این نکته توجه داشته باشید که بعضی از افراد برای کاهش وزن از روش بالن معده استفاده می‌کنند. یکی از خطرهای این عمل جراحی، ترکیدن بالن در داخل معده است. در صورت ترکیدن بالن در معده، می‌تواند منجر به ایجاد زخم و مشکلات دیگری شود.
علائم زخم معده چیست؟
شدت علائم زخم معده و سرطان معده به شدت بیماری بستگی دارد. شایع‌ترین نشانه این بیماری احساس سوزش یا درد در وسط شکم، بین قفسه سینه و ناف است. در شرایط عادی و زمانی که معده خالی است، درد شدیدتر خواهد بود و می‌تواند چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. زخم معده علائم دیگری هم دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد مبهم در معده
- کاهش وزن
- تمایل نداشتن به غذا خوردن به دلیل درد
- حالت تهوع یا استفراغ
- نفخ
- احساس سیری
- رفلاکس اسید
- معده درد
- کم خونی
- مدفوع تیره
- استفراغ خونی
در بین علائم زخم معده که بالا اشاره شد، می‌توان حالت تهوع و استفراغ، سوزش معده و نفخ شکم را به‌عنوان علائم زخم معده عصبی نام برد. در صورتی‌که زخم معده خفیف هم باشد؛ اما درمان نشوند، می‌تواند شرایط را هم بدتر کند. چراکه خونریزی زخم‌های زندگی شخص را تهدید خواهد کرد. در صورت داشتن علائم زخم معده بدخیم یا حتی خفیف با متخصص گوارش آنلاین مشورت کنید تا مشکل را خیلی سریع بررسی کند.
روش تشخیص زخم معده
شدت و علائم زخم معده در تشخیص بیماری موثر هستند. برای تشخیص این بیماری، پزشک سابقه پزشکی فرد را همراه با علائم و هر گونه داروهای تجویزی یا بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کند، بررسی می‌کند. برای رد کردن عفونت هلیکوباکتر پیلوری، احتمالا آزمایش خون، مدفوع یا تنفس تجویز شود. همچنین برخی آزمایش‌ها و روش‌های دیگر برای تشخیص این بیماری وجود دارد؛ مانند:
- بلع باریم: در این آزمایش، بیمار با نوشیدن یک مایع غلیظ سفید رنگ که دستگاه گوارش را می‌پوشاند، به پزشک کمک می‌کند تا به کمک اشعه ایکس معده و روده کوچک را مشاهده کند.
- آندوسکوپی (EGD): در آندوسکوپی یک لوله نازک از طریق دهان وارد معده و قسمت اول روده کوچک می‌شود. این آزمایش برای بررسی زخم، خونریزی، بافت غیرطبیعی و حتی تشخیص سرطان مری استفاده خواهد شد. تهیه عکس زخم معده در اندوسکوپی می‌تواند کمک زیادی به پزشک بکند.
- بیوپسی یا نمونه‌برداری: یک تکه از بافت معده برداشته می‌شود تا بتوان آن را در آزمایشگاه آنالیز کرد.
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
درمان زخم معده
درمان زخم معده هم به علت آن بستگی دارد. اما درمان قطعی زخم معده وجود دارد؟ بیشتر زخم‌های معده را می‌توان با مصرف دارو درمان کرد؛ اما گاهی اوقات ممکن است به جراحی نیاز باشد. پس درمان سریع این بیماری بسیار ضروری است. در این شرایط حتما با پزشک خودتان در مورد برنامه درمانی صحبت کنید.
1. درمان دارویی
بهترین قرص برای زخم معده کدام است؟ اگر این بیماری در اثر باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد شود، برای درمان آن به آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهایی مهارکننده پمپ پروتون (PPIs) نیاز خواهد بود. این داروها سلول‌های تولید‌کننده اسید را در داخل معده مسدود می‌کنند. علاوه بر این درمان‌ها، پزشک ممکن است موارد زیر را هم توصیه کند:
- داروهای مسدودکننده گیرنده H2 مانند فاموتیدین
- توقف کردن استفاده از تمام NSAIDها
- قرص امپرازول
- آندوسکوپی بعدی
- پروبیوتیک‌ها
- لانسوپرازول
- مکمل بیسموت.
احتمالا با پیگیری درمان علائم زخم معده و مری خیلی سریع فروکش کند؛ اما اگر علائم هم از بین رفت، باید به مصرف قرص زخم معده ادامه دهید. این موضوع به‌ویژه در مورد عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری بسیار مهم است؛ چراکه باید علائم به‌طور کامل از بین رود.
عوارض جانبی داروهای زخم معده می‌تواند شامل حالت تهوع، سرگیجه، سردرد، اسهال و درد شکم باشد. معمولا این عوارض موقتی هستند. اگر هر یک از این عوارض جانبی باعث ناراحتی شدید شد، در مورد تغییر دارو با پزشک خودتان صحبت کنید.
2. جراحی
زخم معده در موارد بسیار نادری به جراحی نیاز دارد. این روش برای زخم‌هایی است که خوب نمی‌شوند، خونریزی شدید دارند، در شکم پارگی ایجاد کند یا از خروج غذا از معده به روده کوچک جلوگیری کنید، ضروری است. جراحی احتمالا برای موارد زیر هم استفاده شود:
- برداشتن کل زخم
- برداشتن بافت از روده و چسباندن آن روی زخم
- بستن شریان خونریزی دهنده
- قطع‌کردن منبع عصبی معده برای کاهش تولید اسید معده
3. رژیم غذایی سالم
در گذشته تصور داشتند که رژیم غذایی می‌تواند باعث ایجاد زخم شود؛ اما امروزه می‌دانیم این دیدگاه درست نیست. همچنین می‌دانیم که خوردن غذا باعث ایجاد زخم یا درمان آن نمی‌شود؛ اما خوردن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند برای دستگاه گوارش و سلامت کلی مفید باشد.
به‌طور کلی، استفاده از یک رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر مفید است. احتمالا تعدادی از غذاها در از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری تاثیر مفیدی داشته باشند. اگر به چند مورد از این غذاها و مواد خوراکی اشاره کنیم می‌توان گزینه‌های زیر را نام برد:
- کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
- سبزیجات برگ‌دار
- مواد غذایی غنی از پروبیوتیک، مانند کلم ترش، میسو، کومبوچا، ماست
- سیب
- تمشک، بلوبری، توت‌فرنگی و شاه‌توت
- روغن زیتون
4. درمان های خانگی برای زخم معده
علاوه‌بر خوردن غذاهای سالم، برخی مکمل‌ها مانند پروبیوتیک‌ها، عسل گلوتامین (منابع غذایی شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم) به کاهش اثرات هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند. با‌این‌حال، این مکمل‌ها جایگزین داروهای تجویزی یا برنامه درمانی فعلی نیستند.
یکی دیگر از درمان‌های خانگی، درمان زخم معده با صبحانه است. مصرف نان قهوه‌ای، شیر و خامه، غلات صبحانه و … می‌تواند جز بهترین‌ها برای صبحانه باشند. همچنین دمنوش زنجبیل می‌تواند بهترین دمنوش برای زخم معده باشد. البته این دمنوش برای درمان ورم معده و درمان شکم درد هم پیشنهاد می‌شود. پزشک احتمالا برای درمان‌های خانگی، پیشنهاداتی داشته باشد. پس صحبت با پزشک در مورد این درمان‌های طبیعی و خانگی برای زخم را در نظر بگیرید.
جمع‌بندی
هنگامی‌که که اسید معده، پوشش محافظ معده را از بین ببرد، منجر به زخم معده می‌شود. این اسید، زخم‌های باز ایجاد می‌کند که می‌تواند خونریزی و حتی درد معده شود. از جمله علائم زخم معده می‌توان به درد مبهم در معده، کاهش وزن، حالت تهوع یا استفراغ، نفخ رفلاکس اسید و … اشاره کرد. اگرچه این بیماری رایج و قابل درمان است؛ اما در صورت ابتلا باید جدی گرفته شوند. برای درمان زخم معده ابتدا درمان‌های خانگی و دارو تجویز می‌گردد. در
منابع:
mayoclinic، healthline، clevelandclinic، health clevelandclinic، mayoclinic
