خشکی واژن یکی از مشکلات شایع در زنان بوده که در مراحل مختلف زندگی میتواند اتفاق بیفتد. اما این عارضه چیست و چرا رخ میدهد؟ چه تاثیراتی بر زندگی روزمره دارد؟ درمان آن چیست و چگونه میتوان خشکی واژن را مدیریت کرد؟ پماد درمان خشکی واژن چیست؟ در ادامه به تشریح موضوع خشکی واژن پرداخته و به سوالات پاسخ میدهیم.
خشکی واژن چیست
پیش از آنکه به علت خشکی واژن بپردازیم، باید بدانیم پوشش طبیعی واژن چه ویژگیهایی دارد و چرا باید مرطوب باشد. پوست واژن ناحیهای حساس و نازک است که برای حفظ سلامت و عملکرد خود نیاز به رطوبت کافی دارد. رطوبت در ناحیه واژن چندین عملکرد مهم دارد، از جمله:
- خاصیت روانکنندگی: رطوبت به روان شدن مجرای واژن در هنگام برانگیختگی جنسی کمک کرده و مقاربت را راحتتر و لذت بخشتر میکند. این ویژگی همچنین اصطکاک و تحریکی را که میتواند با حرکت ایجاد شود کاهش داده و از پوشش ظریف واژن محافظت میکند.
- محافظت: رطوبت بهعنوان یک مانع محافظ عمل کرده و از خشک شدن، تحریک بیش از حد یا آسیب دیدن بافت ظریف واژن جلوگیری میکند. این رطوبت همچنین به حفظ تعادل میزان اسیدی بودن واژن کمک کرده و بستر را برای جلوگیری از ایجاد عفونت واژن فراهم میکند.
نقش هورمون استروژن در سلامت واژن
رطوبت در ناحیه واژن در درجه اول توسط هورمون استروژن تنظیم میشود. استروژن نقش مهم و پیچیدهای در حفظ سلامت و عملکرد بافت واژن دارد. این هورمون تولید گلیکوژن را تحریک میکند. گلیکوژن نوعی قند است که توسط باکتریهای طبیعی واژن، به اسید لاکتیک تبدیل میشود. اسید لاکتیک به تعدیل میزان اسیدی بودن واژن کمک کرده و محیط را برای باکتریهای مضر و مخمرها غیرقابل رشد و تکثیر میسازد. استروژن همچنین باعث افزایش جریان خون به بافتهای واژن شده که این امر افزایش آبرسانی و خاصیت ارتجاعی ناحیه را به دنبال دارد. هورمون استروژن تولید مایع روانکننده طبیعی از دیوارههای واژن، غدد و مخاط دهانه رحم را تحریک میکند. این مایع بافت واژن را مرطوب و ارتجاعی نگه میدارد.
خشکی واژن زمانی رخ میدهد که پوشش واژن فاقد رطوبت و مایع روانکننده کافی باشد. این وضعیت منجر به ناراحتی، خارش، درد در حین مقاربت و حتی گاهی خونریزی خفیف میشود. در این شرایط پوشش واژن خشک، بسیار شکننده و آسیبپذیر است. خشکی واژن میتواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی و سلامت جنسی زنان تأثیر بگذارد. درک علل و درمانهای موجود برای خشکی واژن بهمنظور مدیریت و کاهش موثر این وضعیت ضروری است.
علل خشکی واژن
تغییرات هورمونی
یکی از دلایل اصلی خشکی واژن، نوسانات هورمونی، بهویژه کاهش سطح استروژن است. همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم، استروژن نقش مهمی در حفظ سلامت و رطوبت بافت واژن دارد. خشکی واژن در طول یائسگی، پیش از یائسگی، شیردهی، خشکی واژن در بارداری و پس از زایمان، خشکی واژن قبل پریود یا برخی درمانهای پزشکی مانند شیمیدرمانی یا هورموندرمانی را میتوان به کمک تغییرات هورمونی توجیه کرد. برای مثال در زمان یائسگی، کاهش شدید سطح هورمون استروژن به خشکی واژن منجر شده و زنان درد به دنبال برقراری رابطه جنسی را تجربه خواهند کرد. این امر میتواند افراد را به اقدام جهت درمان خشکی واژن هنگام دخول ترغیب کند.
بیشتر بدانید: تغییرات واژن بعد از زایمان طبیعی
داروها
برخی داروها مانند برخی از داروهای ضدافسردگی، آنتیهیستامینها و روشهای هورمونی کنترل بارداری میتوانند بهعنوان یک عارضه جانبی در خشکی واژن نقش داشته باشند. این داروها ممکن است با مکانیسم ترشحات طبیعی بدن تداخل داشته باشند. بنابراین ممکن است پزشک شما پس از تجویز دارویی برای سلامت روان، شما را از مشکلاتی مرتبط با کاهش میل جنسی و نیز خشکی واژن آگاه سازد.
سندرم شوگرن
سندرم شوگرن یک اختلال خود ایمنی است که غدد تولیدکننده ترشحات طبیعی بدن، از جمله غدد مسئول تولید مایع روانکننده در واژن را تحت تاثیر قرار میدهد. این بیماری میتواند به خشکی واژن همراه با خشکی در سایر قسمتهای بدن مانند چشم و دهان منجر شود.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب عاطفی میتواند علائم و نشانههای فیزیکی از جمله خشکی واژن به همراه داشته باشد. پاسخ بدن به شرایط پرتنش میتواند در تنظیم طبیعی هورمونها اختلال ایجاد کرده و ترشحات واژن را کاهش دهد.
محرکها و مواد آلرژیزا
مواد خاصی مانند صابونهای قوی و نامناسب، عطرها، مواد آرایشی بهداشتی و کاندومهای لاتکس میتوانند بافت واژن را تحریک کرده و باعث خشکی شوند. برخی از زنان همچنین ممکن است واکنشهای آلرژیک به مواد خاصی داشته باشند که در نتیجه منجر به خشکی واژن شود.
علائم خشکی واژن
تشخیص خشکی واژن با مشاهده علائم آن صورت میگیرد. شدت علائم و میزان ناراحتی ایجاد شده در افراد متفاوت است. علائم خشکی واژن به تفصیل عبارتند از:
زبری یا چسبندگی
یکی از علائم اولیه خشکی واژن کاهش روانکاری طبیعی واژن است. بافت واژن دچار خشکی، زبری یا چسبندگی بیشازحد خواهد شد که باعث ناراحتی یا دردناک شدن فعالیت جنسی میشود.
ناراحتی یا درد در حین مقاربت
خشکی واژن میتواند منجر به اصطکاک شدید در حین مقاربت شود و ناراحتی یا درد را به همراه داشته باشد. اصطکاک ممکن است به حدی شدید باشد که باعث آسیب به پوشش واژن و خونریزی خفیف شود. این مشکل ممکن است به کاهش میل جنسی یا به طور کلی اجتناب از آن منجر شود.
احساس خارش یا سوزش
خشکی در ناحیه واژن میتواند باعث خارش یا احساس سوزش شود. پوست ممکن است تحریک شده یا دچار احساس خارش شدید شود. خارش بیش از حد واژن میتواند به آسیب پوشش واژن منجر شود.
بیشتر بدانید: خارش واژن و تمامی علت های آن
تحریک یا التهاب واژن
خشکی میتواند بافت واژن را مستعد تحریک یا التهاب کند. در این شرایط ممکن است قرمزی، تورم یا احساس گرمی در ناحیه واژن را تجربه کنید.
افزایش احتمال عفونتهای دستگاه ادراری (UTI) و تناسلی
کاهش رطوبت در واژن میتواند تعادل طبیعی باکتریها را مختل کند و خطر عفونتهای دستگاه ادراری را افزایش دهد. علائم عفونت ادراری ممکن است شامل تکرر ادرار، درد یا سوزش در هنگام دفع و ادرار پررنگ یا بدبو باشد. عفونت واژینال نیز در چنین شرایطی محتملتر است. مهم است که علائم عفونت و خطرات رابطه جنسی حین عفونت واژن را بشناسیم.
علائم ادراری
خشکی واژن همچنین میتواندعلائم ادراری مانند احساس دفع ادرار فوری، نشت ادرار یا عفونتهای مکرر دستگاه ادراری تشدید کند.
خونریزی واژن
در موارد شدید خشکی واژن، بافت پوشاننده واژن ممکن است شکننده و مستعد آسیب شود که این امر منجر به پارگیهای خفیف یا خونریزی در حین فعالیت جنسی یا حتی فعالیتهای عادی روزانه میشود.
نازک شدن بافت پوشاننده واژن
خشکی واژن میتواند منجر به نازک شدن بافت واژن شود که بهعنوان آتروفی واژن شناخته میشود. آتروفی واژن میتواند منجر به کاهش کشش و انعطافپذیری دیوارههای واژن شود. در نتیجه، ممکن است در حین مقاربت احساس سفتی یا ناراحتی را تجربه کنید.
تغییر در میزان اسیدیته واژن
رطوبت طبیعی در واژن به حفظ محیط اسیدی کمک کرده که این امر برای جلوگیری از رشد بیش از حد باکتریهای مضر و قارچها مهم است. خشکی واژن میتواند این تعادل را مختل کرده و منجر به افزایش اسیدیته واژن شود. این تغییرات میتواند محیط واژن را برای ابتلا به عفونتهای باکتریایی یا عفونتهای قارچی مخمری مستعد سازد.
کاهش میل جنسی
خشکی واژن و ناراحتی یا درد مرتبط با آن در حین مقاربت میتواند منجر به کاهش میل یا برانگیختگی جنسی شود. این میتواند بر رضایت جنسی فرد تأثیر گذاشته و تمایل به برقراری رابطه را در او کاهش دهد.
تأثیر عاطفی یا روانی
خشکی واژن میتواند اثرات عاطفی و روانی داشته باشد، به خصوص اگر در رفاه جنسی فرد اختلال ایجاد کرده یا باعث ناامیدی، اضطراب یا کاهش اعتماد به نفس شود. مهم است که به این نگرانیها رسیدگی کنید و در صورت نیاز به دنبال دریافت مشاوره تخصصی پزشک باشید.
گزینههای درمانی برای خشکی واژن
روانکنندهها
اگر به دنبال درمان خشکی واژن فوری در خانه هستید، ژلهای روانکننده راهحل مناسبی است. روانکنندههای مبتنی بر آب و بدون نسخه میتوانند با کاهش اصطکاک در حین فعالیت جنسی تسکین موقتی ایجاد کنند. این مواد ناراحتی ناشی از خشکی واژن را بهطور موثری کاهش میدهند. مهم است که محصولاتی را انتخاب کنید که عاری از عوامل تحریککننده و در صورت نیاز با روشهای پیشگیری از بارداری مثل کاندوم سازگار باشند.
مرطوبکنندهها
اقلام مرطوبکننده واژن محصولاتی با ماندگاری طولانی هستند که برای تامین آبرسانی مداوم به بافت پوشاننده واژن طراحی شدهاند. این مواد را میتوان بهطور منظم، حتی در زمانی غیر از رابطه جنسی، برای حفظ رطوبت واژن استفاده کرد. مرطوبکنندهها به بازگرداندن تعادل اسیدیته واژن و بهبود سلامت کلی بافت آن کمک میکنند.
هورمون درمانی
برای زنانی که خشکی واژن را به دلیل تغییرات هورمونی تجربه میکنند، هورمون درمانی یک گزینه موثر است. درمان با استروژن برای درمان خشکی واژن در یائسگی، به شکل کرمهای واژینال، حلقهها، قرصها یا درمانهای جایگزین هورمونی، میتواند سطح استروژن را جبران کرده و خشکی واژن را کاهش دهد. با این حال، هورمون درمانی باید تحت نظارت تخصصی پزشک و با در نظر گرفتن عوامل سلامت فردی و خطرات احتمالی مورد بحث قرار گیرد.
تغییرات سبک زندگی
ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی میتواند به مدیریت خشکی واژن کمک کند. این موارد ممکن است شامل اجتناب از محرکها، استفاده از صابونهای بدون عطر و ملایم، اجتناب از پوشیدن لباس زیر تنگ و چسبان، انتخاب لباس زیر نخی، مصرف آب کافی و داشتن فعالیت جنسی منظم برای تسهیل ترشحات طبیعی بدن باشد.
درمانهای دیگر
برخی از زنان با درمانهای متفرقه مانند طب سوزنی، داروهای گیاهی یا مکملهای غذایی خشکی واژن را مدیریت میکنند. با این حال، شواهد علمی برای تایید اثربخشی این رویکردها محدود است و مهم است که قبل از امتحان هرگونه درمان متفرقه، با پزشک مشورت کنید.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
جمعبندی
خشکی واژن یکی از مشکلات شایع در زنان بوده که در مراحل مختلف زندگی میتواند اتفاق بیفتد. پوست واژن ناحیهای حساس و نازک است که برای حفظ سلامت و عملکرد خود نیاز به رطوبت کافی دارد. رطوبت در ناحیه واژن با محافظت از پوشش واژن و ایجاد خاصیت روانکنندگی، محیط واژن را برای مقاربت و جلوگیری از عفونتهای باکتریایی یا قارچی، مناسب میسازد. رطوبت در ناحیه واژن در درجه اول با هورمون استروژن تنظیم میشود. هورمون استروژن تولید مایع روانکننده طبیعی از دیوارههای واژن، غدد و مخاط دهانه رحم را تحریک میکند. این مایع بافتهای واژن را مرطوب کرده و خاصیت ارتجاعی بافت را حفظ میکند. عوامل متعددی باعث خشکی واژن میشوند که از جمله آنها میتوان به تغییرات هورمونی، تحریک پوستی یا آلرژی و مصرف دارو اشاره کرد. استفاده از ژلهای روانکننده و مرطوبکننده، درمان جایگزینی هورمون و اجتناب از تماس با مواد تحریککننده و آلرژیزا از جمله راهکارهای موثر در مدیریت و بهبود خشکی واژن هستند. برای مشاوره فردی و دریافت نظر تخصصی پزشک از ویزیت متخصص زنان، زایمان و نازایی بهرهمند شوید.
منابع: