ویتامین‌ها جزء مواد ضروری برای بدن انسان هستند و انواع مختلفی از آن‌ها شامل ویتامین C، گروه B و … وجود دارد. در این بین ویتامین ب 12 یکی از ویتامین‌های مهم برای بدن است. این ویتامین برای ساخت DNA و گلبول‌های قرمز و حمایت از سیستم عصبی بسیار مهم است. حتی تاثیر ویتامین b12 برای رشد مو به اثبات رسیده است. بسیاری از علائم کمبود ویتامین B12 منجر به کمبود سلول‌های خونی سالم می‌شود. بدن برای رساندن اکسیژن به قسمت‌های مختلف و حفظ سلامت اندام‌ها به مقدار زیادی از این سلول‌ها نیاز دارد.
اما از کجا بدانیم کمبود ب12 داریم؟ اگر با نشانه‌های کمبود این ویتامین آشنا نیستید، نگران نباشید؛ چرا که در این مقاله از دکترنکست قصد به معرفی 15 نشانه کمبود b12 بپردازیم؛ پس تا پایان مقاله همراه ما باشید.
1. خستگی
اگر کمبود ویتامین b12 دارید، احتمالا احساس خستگی می‌کنید. سلول‌های بدن برای عملکرد صحیح به این ویتامین نیاز دارند. به این ترتیب، داشتن سطوح کم B12 می‌تواند تولید طبیعی گلبول‌های قرمز خون را کاهش دهد و در نتیجه باعث مختل شدن اکسیژن‌رسانی شود. به‌طور خاص، کمبود ویتامین b12 می‌تواند باعث کم‌خونی مگالوبلاستیک شود. این نوع کم‌خونی منجر به تشکیل گلبول های قرمز بزرگ، غیر طبیعی و نابالغ می‌شود.
2. پوست رنگ پریده یا زرد
کم‌خونی مرتبط با کمبود ویتامین b12 مانند کم‌خونی ناشی از فقر آهن، احتمالا پوست بدن را به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز، رنگ پریده کند. همچنین کمبود ویتامین گروه ب می‌تواند منجر به بیماری یرقان یا زردی (jaundice) شود. در واقع این عارضه باعث می‌شود که پوست و سفیدی چشم به دلیل سطوح بالای بیلی‌روبین (bilirubin)، رنگ زردی به خود بگیرند.
3. سردرد
یکی دیگر از نشانه‌های کمبود ویتامین B12 سردرد است. سردرد یکی از شایع‌ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود این ویتامین در بزرگسالان و کودکان است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹با ۱۴۰ نفر که نیمی از آن‌ها میگرن را تجربه کردند، نشان داد که سطح ب12 خون در شرکت‌کنندگان مبتلا به میگرن به‌طور قابل توجهی کمتر بود. افرادی که بالاترین سطح B12 را داشتند، در مقایسه با شرکت‌کنندگان با کمترین سطح B12 داشتند، احتمال ابتلا آن‌ها به میگرن ۸۰ درصد کمتر بود.
4. علائم افسردگی
کمبود ویتامین B12 با خطر بیشتر ابتلا به افسردگی مرتبط است. داشتن سطوح پایین این ویتامین می‌تواند باعث افزایش سطح اسید‌آمینه حاوی گوگرد به نام هموسیستئین شود. این مشکل ممکن است با افزایش استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و مرگ سلولی در بدن، به ایجاد افسردگی کمک کند.
5. مشکلات گوارشی
کمبود ویتامین B12 احتمالا باعث اسهال، حالت تهوع، یبوست، نفخ، گاز و سایر علائم گوارشی شود. این مشکلات می‌تواند بر بزرگسالان و کودکان تاثیر بگذارد. کمبود گلبول‌های قرمز بدین معنی است که اکسیژن کافی به روده نمی‌رسد. اکسیژن ناکافی می‌تواند باعث مشکلاتی مانند اسهال شود.
6. مشکل در تمرکز
از آن‌جایی که کمبود ویتامین B12 بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر منفی می‌گذارد، افرادی که سطح پایین این ویتامین را دارند، ممکن است احساس مه‌مغزی داشته باشند و برای تمرکز و انجام وظایف خود دچار مشکل شوند. بسیاری از تحقیقات، سطوح پایین ب12 را با بدتر شدن عملکرد ذهنی در افراد مسن مرتبط دانسته‌اند. خوشبختانه، مطالعات نشان داد که اختلالات ذهنی مربوط به کمبود ویتامین B12 می‌تواند با درمان بهبود یابد.
7. درد و التهاب دهان و زبان
گلوسیت (Glossitis) یا زبان‌آماس یک اصطلاح پزشکی است که به زبان ملتهب، قرمز و دردناک اشاره دارد. این مشکل ممکن است ناشی از کمبود ویتامین B12 باشد. در افراد مبتلا به کمبود این ویتامین، گلوسیت می‌تواند همراه با زخم و التهاب در دهان (استوماتیت) باشد. اگرچه در افراد مبتلا به کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 گلوسیت و استوماتیت (Stomatitis) شایع است؛ اما این مشکلات می‌توانند بدون کم خونی هم رخ دهند و می‌تواند نشانه‌ای از کمبود اولیه این ویتامین باشد.
8. خواب رفتن دست و پا
بسیاری از بزرگسالان و کودکانی که کمبود ویتامین B12 دارند، خواب رفتن، سوزش یا گزگز شدن در نواحی خاصی از بدن مانند دست‌ها و پاها را تجربه کرده‌اند. متاسفانه این علامت با علائم مربوط به نوروپاتی دیابتی همپوشانی دارد. افراد مبتلا به دیابت که متفورمین مصرف می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود این ویتامین هستند؛ چرا که این دارو می‌تواند جذب ویتامین B12 در بدن را کاهش دهد. بنابراین، کمبود این ویتامین می‌تواند به اشتباه به‌عنوان نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به دیابت تشخیص داده شود.
9. مشکل در راه رفتن
با گذشت زمان، آسیب عصب محیطی می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی شود. بی‌حسی در پاها و اندام‌ها ممکن است راه رفتن بدون کمک را برای فرد سخت کند. همچنین با ادامه این شرایط احتمالا فرد دچار ضعف عضلانی و کاهش واکنش‌های غیرارادی (رفلکس) بدن شوند.
10. ضربان قلب سریع
ضربان قلب سریع ممکن است نشانه کمبود ویتامین B12 باشد. برای جبران کاهش تعداد گلبول‌های قرمز در بدن، احتمالا قلب سریع‌تر شروع به تپیدن کند. در واقع با این روش بدن در تلاش است تا اطمینان حاصل کند که اکسیژن کافی در تمام سیستم‌های بدن گردش میکند و به همه اندام‌ها می‌رسد.
11. تنگی نفس
کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 هم ممکن است باعث احساس تنگی نفس در فرد شود. این شرایط به کمبود گلبول‌های قرمز و ضربان قلب سریع مربوط می‌شود. هر شخصی که واقعا مشکل تنفسی دارد، باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کند.
12. کاهش اشتها و کاهش وزن
همان‌طور که گفته شد، یکی از نشانه‌های کمبود ویتامین B12، مشکلات گوارشی است. فرد در اثر این نوع مشکلات مانند حالت تهوع احتمالا اشتهای خود را از دست می‌دهد. همچنین کاهش اشتها می‌تواند در دراز مدت منجر به کاهش وزن شود.
13. اختلال در نعوظ
یکی دیگر از نشانه‌های کمبود ویتامین b12، اختلال در نعوظ است که در آقایان اتفاق می‌افتد. در واقع مردان مبتلا به کمبود این ویتامین ممکن است اختلال نعوظ را تجربه کنند. این مشکل می‌تواند در در نتیجه افزایش سطح هموسیستئین در بدن رخ دهد.
14. اختلالات بینایی
کمبود B12 ممکن است باعث اختلال در بینایی شود. اختلالات بینایی به هر نوع مشکلی گفته می‌شود که در فرآیند بینایی انسان رخ می‌دهد. این اختلالات می‌تواند شامل مشکلات خیلی ساده تا پیچیده باشد. البته این اختلالات احتمالا به‌دلیل آسیب به عصب بینایی ایجاد شوند.
15. سرگیجه
سرگیجه به وضعیتی شامل حس ناپایداری، عدم تعادل، گیجی و یا حس افتادن گفته می‌شود. این احساس ممکن است دلایلی مختلفی مانند مشکلات گوشی، مشکلات عصبی، فشار خون بالا یا پایین و … داشته باشد. یکی دیگر از دلایل ایجاد سرگیجه، کمبود ویتامین b12 است.
درمان کمبود ویتامین b12
کمبود ویتامین B12 را می‌توان با مکمل آن درمان کرد. این بیماری اغلب با سیانوکوبالامین، نوعی ویتامین B12 درمان می‌شود. با توجه به علت کمبود، احتمالا فرد فقط تا زمانی که سطح ویتامین B12 به حالت عادی برگردد، تحت درمان قرار گیرد، یا ممکن است مجبور باشد تا پایان عمر خود از درمان ویتامین B12 استفاده کند. از جمله گزینه‌های درمانی می‌توان به قرص ویتامین b12 و آمپول نوروبیون اشاره کرد. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که بهترین زمان مصرف ویتامین ب ۱۲ همراه با صبحانه یا نهار است. اگر قصد دارید با سایر قرص‌های مورد نیاز بدن آشنا شوید، مطالعه این مطلب «قرص آهن» به شما پیشنهاد می‌شود.
منابع طبیعی ویتامین B12
مقدار ویتامین B12 مورد نیاز بدن کم است. هر فرد احتمالا می‌تواند مقدار ویتامین کافی را از رژیم غذایی خود دریافت کند. مقدار مصرف ویتامین ب ۱۲ در روز برای بزرگسالان حدود 2.4 میکروگرم است. اگر رژیم غذایی متعادلی داشته باشید، احتمالا می‌توانید ویتامین کافی را از رژیم غذایی خود دریافت کنید. اگرچه این ویتامین بیشتر در محصولات حیوانی یافت می‌شود، منابع گیاهی مقدار کمی از آن دارند. منابع غذایی خوب ویتامین B12 عبارتند از:
- ماهی و صدف؛
- محصولات لبنی؛
- گوشت؛
- طیور؛
- تخم‌مرغ؛
- مخمر تغذیه‌ای
احتمالا برایتان سوال باشد که ویتامین b12 در چه میوه ای است؟ اگر قصد دارید مقدار ویتامین مورد نیاز خود را از میوه‌ها دریافت کنید، پرتقال می‌تواند منبع اصلی این ویتامین باشد. موز، انبه، سیب و بلوبری هم می‌توانند حاوی این نوع ویتامین برای بدن باشند.
جمع بندی
کمبود ویتامین B12 می‌تواند علائم مختلفی از جمله خستگی، سردرد، افسردگی، رنگ پریدگی یا زردی پوست، اختلالات ذهنی، درد و التهاب در دهان و زبان را ایجاد کند. بسیاری از علائم ناشی از سطوح پایین B12 مختص کمبود این ویتامین نیست؛ به‌همین دلیل، تشخیص آن را مقداری سخت کرده است. در این مقاله به 15 مورد از نشانه‌های کمبود این ویتامین پرداخته شد. اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا را دارید، باید با متخصص عمومی آنلاین مشورت کنید تا آزمایش‌های مناسب را انجام دهید و بعد از آن درمان مناسب برای شما تجویز شود.
منابع:
