آیا رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته‌اید؟ یا اینکه روش کنترل بارداری شما ناموفق بوده است؟ در این شرایط باید از روش‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی استفاده کنید. یکی از روش‌های اصلی پیشگیری از باردارشدن در این مواقع، استفاده از قرص اورژانسی است. مانند هر درمان پزشکی، احتمالا برای‌تان سوال باشد که آیا پیشگیری از بارداری اضطراری ایمن است یا خیر؟ برای آشنایی با ایمنی، اثربخشی و عوارض این روش پیشگیری، ادامه مطلب را از دست ندهید.
قرص اورژانسی چیست؟
در شرایطی که رابطه جنسی محافظت‌نشده‌ای داشته‌اید یا روش پیشگیری شما موفق نبوده است، برای جلوگیری از باردارشدن باید از روش‌های پیشگیری از بارداری اضطراری استفاده کنید. به‌عنوان مثال، گاهی اوقات مصرف قرص را فراموش می‌کنید یا به دلیل اینکه آشنایی با کاندوم ندارید، کاندوم پاره می‌شود. در این مواقع، دو نوع پیشگیری از بارداری اضطراری شامل قرص اورژانسی یا آی یو دی (IUD) پیشنهاد می‌شود.
قرص‌های اورژانسی (ECPs)، قرص‌هایی هورمونی هستند که در آنها سطح بالایی از هورمون‌ها برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند. این قرص‌ها حاوی دو هورمون لوونورژسترول یا اولیپریستال هستند. این قرص‌ها، بسته به نوع آن، باید طی سه یا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شوند. نام‌های تجاری مختلفی برای قرص‌های اورژانسی وجود دارد.
دکتر جیمز تروسل «James Trussell»، عضو هیئت علمی دانشگاه پرینستون و محقق در زمینه سلامت باروری، می‌گوید: «اینها داروهای فوق‌العاده ایمنی هستند». تاکنون موردی از مرگ‌ومیر ناشی از استفاده از قرص‌های ضد بارداری اورژانسی گزارش نشده است. همچنین فواید جلوگیری از بارداری بعد از رابطه جنسی نسبت به خطرات احتمالی مصرف قرص‌ها پررنگ‌تر است.
اثربخشی قرص ضدبارداری اورژانسی
روش اصلی اثربخشی این نوع قرص‌ها جلوگیری از تخمک‌گذاری است. در واقع، تخمک‌گذاری بخشی از چرخه طبیعی تولید مثل است. در این مرحله تخمدان یک تخمک آزاد می‌کند که می‌تواند توسط اسپرم بارور شود و روند رشد جنین را آغاز کند. اگر تخمک‌گذاری نداشته باشید، امکان بارداری وجود ندارد.
اما بهترین قرص اورژانسی از نظر اثربخشی کدام نوع است؟ نمی‌توان پاسخ دقیقی به این سوال داد؛ چراکه زمان مصرف قرص اورژانسی کلید اثربخشی دارو است. پس برای اینکه قرص اثر خوبی داشته باشد، باید آن را در محدوده زمانی مشخصی مصرف کنید. در بخش بعد در مورد زمان مصرف هر کدام از انواع قرص‌های اورژانسی بیشتر بحث می‌کنیم.
طریقه مصرف قرص اورژانسی
برای مصرف قرص اورژانسی لازم نیست تا صبح روز بعد صبر کنید. اگر قرص‌های پیشگیری از بارداری اورژانسی، خیلی زود و پس از رابطه جنسی مصرف شوند، نقش بهتری برای پیشگیری از بارداری دارند. مدت زمانی که برای مصرف قرص در اختیار دارید، می‌تواند بین دو نوع مختلف قرص فرق داشته باشد. در زیر نحوه مصرف قرص اورژانسی در هر دو نوع آورده شده است:
- نوع لوونورژسترل: برای این دارو، شما معمولا یک بازه زمانی سه روزه دارید تا آن را مصرف کنید. اگر در مدت پنج روز پس از رابطه، لوونورژسترل مصرف کنید، تاثیر کمتری خواهد داشت.
- نوع اولیپریستال: برای استفاده از این دارو، تا پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده فرصت دارید تا قرص همچنان در پیشگیری از بارداری موثر باشد.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
چه کسانی نباید قرص‌های اورژانسی مصرف کنند؟
قرص اورژانسی بارداری یک روش موثر برای جلوگیری از بارداری بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده است؛ اما نباید به‌عنوان روش پیشگیری همیشگی از آن استفاده کرد. بیشتر خانم‌ها می‌توانند از قرص‌های ضد بارداری اورژانسی استفاده کنند. اما اگر به قرص حساسیت دارید، دچار آسم شدید هستید یا از داروهایی استفاده می‌کنید که با قرص‌های اورژانسی تداخل دارند، شاید نتوانید از آن استفاده کنید. بعضی از داروها که با این نوع قرص تداخل دارند شامل موارد زیر هستند:
- داروی گیاهی خار مریم؛
- برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان صرع، HIV یا سل (TB)؛
- دارویی برای کاهش اسیدیته معده، مانند امپرازول؛
- برخی از آنتی‌بیوتیک‌های کمتر مورد استفاده (ریفامپیسین و ریفابوتین).
اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد قرص ضد بارداری اورژانسی به اندازه خانم‌هایی که اضافه وزن ندارند، برای پیشگیری از باردارشدن موثر نیست. قبل از استفاده از قرص نوع اولیپریستال از باردار نبودن خودتان مطمئن شوید؛ چراکه اثرات اولیپریستال روی جنین در حال رشد ناشناخته است. همچنین اگر در دوران شیردهی هستید، اولیپریستال توصیه نمی‌شود.
عوارض قرص اورژانسی
قرص‌های اورژانسی می‌توانند باعث ایجاد عوارض جانبی هم شوند؛ به‌عنوان مثال، عوارض قرص اورژانسی بر پریود باعث خونریزی شدید در این دوران شود. علاوه‌براین، عوارضی جانبی دیگری هم برای این قرص وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به حالت تهوع یا استفراغ، سرگیجه، خستگی، سردرد، درد سینه، خونریزی بین قاعدگی و درد یا گرفتگی زیر شکم اشاره کرد. البته عوارض جانبی این قرص‌ها برای اکثر افراد خفیف است. اما اگر بعد از مصرف قرص، متوجه علائم شدیدتر شدید، با پزشک خودتان تماس بگیرید.
علائم موثر نبودن قرص اورژانسی چیست؟
اگر قرص پیشگیری از بارداری را بلافاصله بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف کنید، می‌تواند بسیار موثر باشد. پس اگر برای مصرف این نوع قرص بیشتر منتظر بمانید، تاثیر آنها کمتر خواهد شد. یکی از نشانه‌های اصلی که اثربخش‌نبودن قرص‌های اورژانسی را نشان می‌دهد، عقب افتادن قاعدگی است. اگر قاعدگی بیش از هفت روز دیرتر از حد انتظار رخ داد، تست بارداری بدهید؛ چراکه می‌تواند علائم بارداری بعد از مصرف قرص اورژانسی باشد.
البته به این نکته توجه داشته باشید که قرص‌های اورژانسی یک روش دائمی پیشگیری از بارداری نیستند. این به شانس باردار شدن در آینده آسیبی نمی‌رساند یا روی باروری شما تاثیر نمی‌گذارد. این داروها تنها یک راه موقت برای جلوگیری از بارداری هستند؛ در واقع، آنها روش‌های طولانی‌مدت کنترل بارداری نیستند.
جمع بندی
آیا تا به‌حال اسم قرص اورژانسی را شنیده‌اید؟ بعضی اوقات زوجین به دلایل مختلفی مانند فراموش کردن قرص پیشگیری، سوراخ‌شدن یا حساسیت به کاندوم و … رابطه جنسی محافظت‌نشده‌ای داشته‌اند. در این مواقع باید از روش‌های پیشگیری اضطراری مانند قرص‌های اورژانسی یا آی یو دی (IUD) استفاده کرد. قرص‌های اورژانسی دارای دو نوع لوونورژسترل و اولیپریستال هستند که با نام‌های تجاری خاصی عرضه می‌شوند. اثربخشی این نوع قرص‌ها به زمان مصرف آنها بستگی دارد. بهترین زمان برای مصرف آنها، سریع‌ترین زمان بعد از نزدیکی است. قرص پیشگیری اضطراری از بارداری با بعضی داروها تداخل دارد که روی اثربخشی آن تاثیر منفی دارد. البته این نوع قرص می‌تواند با عوارض جانبی مانند تهوع یا استفراغ، سرگیجه، خستگی، سردرد، درد سینه و … همراه باشد که درصورت شدت آنها باید با پزشک مشورت کنید.
