اختلال شخصیت وسواسی اجباری یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی‌ست که در آن، بخش عمده‌ای از ذهنیات فرد، به کمال‌گرایی، سازمان‌دهی و کنترل اختصاص دارد. افراد مبتلا به OCPD باورهای سفت‌و‌سختی دارند و باید بر خود، دیگران و موقعیت‌ها کنترل صددرصدی داشته باشند. این میل به کنترل و کمال‌گرایی، یک حالت مصنوعی مانند آنچه در اختلال شخصیت نمایشی (هیستریونیک) اتفاق می‌افتد، نیست. در ادامه با زوایای پنهان این اختلال بیشتر آشنا خواهیم شد.
اختلال شخصیت وسواسی اجباری چیست؟
اختلال شخصیت وسواسی-اجباری (ocpd) وضعیتی‌ست که مانند سایر بیماری‌های روان از جمله بیماری دو قطبی، بر سلامت روان، اثر منفی دارد. همان‌طور که در مقدمه اشاره شد، این اختلال باعث اشغال گسترده ذهن با مفاهیمی چون کمال‌گرایی، میل به سازمان‌دهی و کنترل می‌شود. این رفتارها و الگوهای فکری در انجام کارها و حتی روابط افراد تداخل دارند. افراد مبتلا به OCPD باورهای سفت‌وسخت و روش‌های خاصی برای انجام وظایف محوله دارند.
این اختلال، اجازه هیچ‌گونه انعطاف‌پذیری و سازگاری با افراد مبتلا به شرایط متفاوت و دیگر آدم‌ها را نمی‌دهد. افراد مبتلا به OCPD اغلب متوجه نمی‌شوند که رفتار و طرز فکرشان مشکل‌ساز است. OCPD جزو اختلالات شخصیتی و روانی به نام «خوشه C» است که شامل اضطراب و ترس است. فوبیا و کرونوفوبیا هم جزو اختلالاتی‌ست که در این دسته قرار می‌گیرد.
انواع اختلال شخصیت وسواسی اجباری
این نوع اختلال شخصیت به 2 دسته OCD و OCPD تفکیک می‌شود. با وجود اینکه این دو، شبیه به هم به نظر می‌رسند؛ اما در اصل، اختلال شخصیت وسواسی-اجباری (OCPD) و اختلال وسواس فکری (OCD) متفاوت هستند.
OCD یک اختلال اضطرابی‌ست که فرد در آن، اغلب افکار ناخواسته و مزاحم وسواسی دارد که باعث می‌شوند رفتارهای تکراری انجام دهد؛ مانند چک‌کردن چندین‌باره اجاق‌گاز یا شستن مکرر دست‌ها. افراد مبتلا به OCD معمولا می‌دانند که این اختلال، باعث رفتار آن‌ها شده است و می‌پذیرند که برای درمان آن به کمک یک متخصص نیاز دارند. در مقابل، افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری معمولا خودآگاهی نسبت به رفتارهای خود ندارند.
علت شخصیت وسواسی اجباری
معمولا درک و آگاهی زیادی در مورد دلایل اختلال شخصیت وسواسی اجباری وجود ندارد. محققان زیادی در تلاشند تا علت دقیق آن را کشف کنند. با این وجود، اعتقاد بر این است اختلالات شخصیت چون اختلال شخصیت وسواس اجباری به خاطر عوامل مهمی چون موارد زیر ایجاد می‌شوند.
عوامل ژنتیکی
در شکل‌گیری این بیماری روانی هم مانند اکثر اختلالات چون اختلال شخصیت اسکیزوئید، ژنتیک نقش اصلی دارد. همچنین افرادی که اعضای بیولوژیکی خانواده آن‌ها اختلالات شخصیتی، اضطراب یا افسردگی دارند، معمولا بیشتر به OCPD مبتلا می‌شوند.
تروماهای دوران کودکی
یک مطالعه علمی نشان داده است که تروماها یا همان آسیب‌های روانی دوران کودکی مثل کودک‌آزاری و تجاوز توسط افراد مبتلا به پدوفیلیا و مواردی از این‌دست، می‌تواند در ایجاد چنین اختلالات شخصیتی اثر داشته باشد.
علائم اختلال شخصیت وسواسی اجباری
نشانه اصلی اختلال شخصیتی وسواسی اجباری، اغلب با میل به نظم افراطی، کمال‌گرایی، کنترل و پیروی از روش‌های خاص انجام کارها همراه است. این رفتارها انجام وظایف را دشوار می‌کنند و باعث ایجاد مشکلاتی در روابط می‌شوند. علائم این نوع اختلال را در موارد زیر می‌توان خلاصه کرد:
- افراد مبتلا، درگیر جزئیات، قوانین، فهرست‌ها، نظم و سازمان‌دهی هستند و بر آن‌ها پافشاری می‌کنند.
- نوعی کمال‌گرایی دارند که در انجام کارها اختلال ایجاد می‌کند.
- به کار و بهره‌وری بیشازحد تعهد دارند که منجر به غفلت از سرگرمی و صرف زمان کمتر با عزیزان می‌شود.
- در کار با دیگران یا تفویض کار مشکل دارند؛ مگر اینکه فرد مقابل بپذیرد که کارها را دقیقا همان‌طور که فرد دارای اختلال شخصیت وسواسی اجباری می‌خواهد، انجام دهد.
- شک و تردید بیشازحد دارند.
- از شکست آن‌قدر می‌ترسند که تمام کارها را با احتیاط بیمارگونه انجام می‌دهند.
- در عقاید و روش‌های انجام کارها، سرسخت و بدون انعطاف هستند.
- تمایلی به سازش با دیگران ندارند.
- تمایلی به دور‌انداختن اشیاء شکسته یا بی‌ارزش ندارند؛ حتی اگر ارزش احساسی نداشته باشند.
- در مقابله با انتقاد مشکل دارند.
- بیشازحد روی عیوب افراد دیگر متمرکز می‌شوند.
در یک نگاه، افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری معمولا بااعتمادبه‌نفس، دارای نظم و به‌عنوان فردی موفق در جمع ظاهر می‌شوند! استانداردهای دقیق آن‌ها حتی ممکن است برای مشاغل خاصی مفید باشد. بااین‌حال، ناتوانی آن‌ها در سازش یا تغییر رفتارها، معمولا بر روابط آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
اختلال OCPD چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص این نوع اختلال‌ها کار بسیار دشوار و پیچیده‌ای است؛ زیرا اکثر افراد مبتلا به OCPD فکر نمی‌کنند که رفتار یا طرز فکر آن‌ها مشکلی دارد. همچنین علائم این اختلال چون علائم اختلال مانیا (شیدایی( جدی گرفته نمی‌شود. متخصصان سلامت روان اغلب با خانواده و دوستان فرد صحبت می‌کنند تا اطلاعات بیشتری در مورد رفتارهای او به دست بیاورند.
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
درمان اختلال شخصیت وسواسی اجباری
در بیشتر موارد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواس فکری-اجباری (OCPD) باور ندارند که رفتارهایشان مشکل‌ساز است. بااین‌حال، روان‌درمانی معمولا راه خوبی برای درمان این نوع اختلال شخصیت است. دو نوع روان‌درمانی خاص که می‌توانند به افراد مبتلا به OCPD کمک کنند عبارتند از:
روان درمانی پویا
این نوع درمان بر ریشه‌های روانی و رنج عاطفی ایجادکننده اختلال تمرکز دارد. فردی که تحت درمان قرار می‌گیرد، از طریق خودبازتابی و خودآزمایی، به روابط مشکل‌ساز و الگوهای رفتاری در زندگی خود نگاه می‌کند تا خود را بهتر درک کند و نحوه ارتباطش با افراد دیگر و محیط خود را تغییر دهد.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
این یک نوع درمان اختلال شخصیت وسواسی اجباری ساختاریافته و هدف‌گراست. در این روش، درمانگر یا روانشناس به فرد کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را از نزدیک ببیند. فرد متوجه خواهد شد که چگونه افکارش بر اعمالش تاثیر می‌گذارد. از طریق CBT، فرد مبتلا به OCPD می‌تواند افکار و رفتارهای منفی خود را بشناسد و یاد بگیرد که الگوها و عادات فکری سالم‌تری اتخاذ کند.
چشم‌انداز OCPD
پیش‌آگاهی یا چشم‌انداز این اختلال، بستگی به درمان یا عدم درمان آن دارد. در صورت عدم درمان، OCPD ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- روابط ضعیف فردی؛
- مشکلات شغلی؛
- اختلال در عملکرد اجتماعی و انزوا.
جمع بندی
نباید فراموش کرد که اختلال شخصیت وسواسی اجباری (OCPD) یک وضعیت مختل‌کننده سلامت روان است. مانند همه اختلالات، به‌محض ظاهر‌شدن علائم، باید به دنبال کمک بود. مشاوره با یک روان پزشک آنلاین به شما برای غلبه بر استرس، افسردگی و انزوا که نتیجه این اختلال هستند، کمک خواهد کرد.
منابع:
