ویروس هپاتیت ب یکی از 5 ویروس شایع آلودهکنندهی بافت کبد است. این ویروس از طریق مایعات بدن منتقل میشود و میتواند التهاب و نارسایی کبد را به دنبال داشته باشد. هپاتیت ب عموما به عنوان یک بیماری خاموش شناخته میشود؛ چون میتواند تا سال‌ها بدون علامت باقی بماند و در عین حال در بدن فرد بیمار پیشروی کند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با علائم این بیماری شایع آشنا کنیم و روشهای درمانی متعدد آن را به شما معرفی کنیم.
بیماری هپاتیت B چیست؟
هپاتیت ب نوعی عفونت ناشی از ویروس است که منجر به آسیب و اختلال عملکرد کبد میشود. در ابتدا علائم آن به شکل یک عفونت حاد بروز پیدا می‌کند و معمولا کوتاه‌مدت است؛ ولی بعضی از افراد می‌توانند وارد فاز مزمن این عفونت شوند که امکان درمان آن بسیار سخت است. این التهاب مزمن و طولانی‌مدت میتواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به کبد فرد مبتلا وارد کند و در نهایت سیروز و نارسایی کبد را به دنبال داشته باشد.
یکی از ویژگی‌های عفونت مزمن کبدی بی‌علامت‌بودن آن است. در نتیجه ممکن است فرد بیمار وارد فاز مزمن بیماری شده باشد، در حالی که خودش از آن خبر ندارد. به همین علت طول عمر بیماران هپاتیت ب زیاد است و فرد مبتلا تا سال‌ها میتواند به زندگی خود ادامه دهد. البته برای هر عدد و رقم آماری استثنایی وجود دارد. در نتیجه می‌توان گفت که طول عمر این بیماران با توجه به شرایط بدن هر فرد و شدت بیماری او میتواند متفاوت باشد.
علایم هپاتیت B چیست؟
لزوما همه افراد مبتلا به این بیماری علائم ندارند. در نتیجه در فاز حاد یا مزمن هپاتیت ب علائم بیماری میتواند ظاهر شود یا نشود. همچنین در صورت بروز، این علائم در هر فرد میتواند متفاوت باشد و به صورت خفیف یا شدید بروز پیدا کند. با این حال چه علائم بروز پیدا کند چه علامتی ظاهر نشود، فرد مبتلا ناقل بیماری است و میتواند آن را به فرد دیگری انتقال دهد. به طور کلی نشانه‌های وجود هر عفونتی در بدن شامل:
- تب
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- درد شکم
- ضعف و خستگی
- درد مفاصل
همچنین در صورت درگیری کبد این نشانه‌ها هم میتواند بروز پیدا کند:
- زردی پوست و سفیدی چشم
- ادرار تیره رنگ
- مدفوع روشن یا سفالی رنگ
- تورم همراه با مایع در شکم یا بازوها و پاها
علائم هپاتیت ب در مردان و زنان مشابه یکدیگر است. البته با توجه به ساختار متفاوت بدن زن و مرد این علائم میتواند تظاهرات به خصوصی در بدن هر جنس داشته باشد. برای مثال اختلالات قاعدگی به عنوان یکی از علائم هپاتیت ب در زنان شناخته میشود که میتواند در اثر آسیب به بافت کبد اتفاق بیفتد. همچنین به منظور آشنایی بیشتر با این بیماری و علائم آن تنها با چند کلیک می‌توانید سوالات خود را با متخصص عفونی آنلاین دکترنکست مطرح کنید.
نحوه ابتلا به هپاتیت ب چگونه است؟
ویروس هپاتیت ب باعث ابتلا به این بیماری میشود. این ویروس از طریق مایعات بدن قابل انتقال است و زمانی منتقل میشود که مایعات بدن فرد آلوده به ویروس وارد بدن فرد سالم بشود. روشهای انتقال مایعات بدن شامل:
- زایمان
- تماس جنسی
- تماس با زخم باز
- استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک
- استفاده از مسواک یا تیغ و ژیلت مشترک
- تماس با ابزار تیز آلوده به مایعات آلوده بدن فرد بیمار (مثل ابزار تیز آلوده به خون)
ویروس هپاتیت ب حداقل تا 7 روز روی سطوح خارجی زنده می‌ماند. در نتیجه احتمال انتقال این ویروس از وسایل استریل‌نشده مثل ابزار پزشکی، تیغ و … زیاد است. هپاتیت ب برخلاف سایر ویروس‌ها به راحتی از طریق بزاق منتقل نمی‌شود. بنابراین احتمال ابتلا به این بیماری از طریق ظروف غذا، عطسه و سرفه کم است.
از طرف دیگر هپاتیت ب، بیماری کلامیدیا و شپش عانه سه مورد از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی هستند که می‌توانند از راه جنسی انتقال پیدا کنند. بنابراین برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی لازم است پیش از اولین رابطه جنسی مراقبت‌های لازم را جدی بگیرید تا رابطه‌ی جنسی ایمنی را تجربه کنید.
چه کسانی بیشتر در معرض بیماری هپاتیت ب هستند؟
هر چه محیط اطراف شما بیشتر آلوده باشد، خطر ابتلا به هپاتیت ب افزایش می‌یابد. به عبارتی افزایش شیوع عفونت با افزایش میزان ابتلا به این بیماری رابطه‌ی مستقیم دارد. گروههای حساسی که معمولا بیشتر درگیر هپاتیت ب می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
- بیماران مبتلا به ویروس HIV (بیماری ایدز)؛ حدود 7.5 درصد از بیماران مبتلا به ایدز دچار عفونت مزمن هپاتیت ب هستند.
- افرادی که از داروهای وریدی استفاده میکنند.
- مردم آفریقا، بخشی از آسیا و ساکنان جزایر اقیانوس آرام.
بیماری هپاتیت ب با چه عوارضی همراه است؟
پیشرفت عفونت و عدم درمان آن میتواند همراهی بیماری‌های دیگر را با این عارضه به دنبال داشته باشد. البته بیشتر این عوارض به دنبال فاز مزمن بیماری اتفاق می‌افتد؛ اما به صورت نادر ممکن است این تظاهرات در فاز حاد بیماری هم بروز پیدا کند. عوارض به دنبال عفونت هپاتیت ب شامل موارد زیر است:
- هپاتیت D؛ این بیماری معمولا با هپاتیت B همراه است و فشار روی کبد را دو برابر می‌کند. این افزایش غیرطبیعی عملکرد میتواند نارسایی کبد را به دنبال داشته باشد.
- سیروز کبدی؛ کبد زمانی دچار این اختلال میشود که بافت‌های آسیب‌دیده با بافت اسکار جایگزین شوند. در نتیجه‌ی این اتفاق عملکرد کبد متوقف میشود و موجب نارسایی مزمن این اندام خواهد شد.
- نارسایی مزمن کبد؛ در نتیجه این اختلال، کبد به تدریج عملکرد خود را از دست می‌دهد. نارسایی مزمن کبدی معمولا به دنبال سیروز اتفاق می‌افتد و تنها راه درمان، عمل پیوند کبد است.
- سرطان کبد؛ به طور شایع افراد مبتلا به بیماری هپاتیت ب بیشتر در معرض سرطان کبد هستند. در واقع سرطان کبد یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در بیماران مبتلا به هپاتیت ب مزمن است.
درمان هپاتیت ب چیست؟
بسته به شدت عفونت و مرحله بیماری، درمان میتواند متفاوت باشد. بنابراین پزشک با توجه به این عوامل اقدامات درمانی مناسب را به بیمار توصیه می‌کند. سیر درمان از مرحله پیشگیری تا فاز مزمن بیماری به شرح زیر است:
درمان پیشگیرانه
اگر در معرض عفونت‌های متعدد هستید، یا محیط زندگی شما از استانداردهای بهداشتی پایینی برخوردار است؛ به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری انجام واکسیناسیون توصیه میشود. همچنین یکی دیگر از روشهای پیشگیری تزریق گلوبولین ایمنی هپاتیت ب (HBIG) است. HBIG شامل خون حاوی آنتی بادی علیه ویروس است که میتواند علیه هپاتیت ب مقاومت خوبی ایجاد کند و به تقویت سیستم ایمنی شما کمک می‌کند.
درمان فاز حاد
معمولا داروی خاصی برای درمان فاز حاد بیماری تجویز نمی‌شود و بسیاری از افراد به درمان نیاز ندارند. اما اگر عفونت با علائم شدیدی همراه شود، لازم است پزشک بیمار را تحت نظر داشته باشد و از درمان‌های حمایتی زیر استفاده کند:
- مایعات IV
- تغذیه IV
- مسکن‌ها
درمان فاز مزمن
در فرایند درمان فاز مزمن بیماری لازم است پزشک بر پیشرفت یا بهبود بیماری در طول فرایند درمان نظارت داشته باشد. به این منظور توصیه میشود بیمار هر 6 ماه یک بار یک سری آزمایش هپاتیت انجام دهد و پزشک را در جریان وضعیت عملکرد کبد و پیشرفت بیماری قرار دهد. این آزمایشات شامل موارد زیر است:
- آزمایشات خون
- تست‌های تصویربرداری
- الاستوگرافی (این روش بخش‌هایی از بافت کبد را که سخت شده‌اند، شناسایی می‌کند)
اکثر افراد مبتلا به عفونت هپاتیت ب تا آخر عمر وابسته به درمان هستند. درمان به کاهش آسیب بافت کبد کمک می‌کند و موجب جلوگیری از انتقال بیماری به فرد دیگر میشود. روشهای درمانی رایج مربوط به این عارضه شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد ویروسی مثل تنوفوویر. این دارو به عنوان یکی از درمان‌های این بیماری است. داروی جدید درمان قطعی هپاتیت ب هنوز جای بحث میان دانشمندان و پزشکان دارد.
- تزریق اینترفرون alfa-2b؛ این درمان معمولا برای جوانانی که قصد دریافت درمان طولانی مدت ندارند یا خانم‌هایی که بعد از چند سال قصد بارداری دارند، استفاده میشود.
- عمل پیوند کبد؛ در صورت آسیب گسترده‌ی بافت کبد پزشک جراح کبد سالم را جایگزین اندام آسیب‌دیده می‌کند تا بیمار به دنبال کاهش عملکرد این اندام مهم با مشکلات جدی‌تری مواجه نشود.
در حال حاضر درمان قطعی هپاتیت ب در ایران ترکیبی از همین روشهای درمانی است. هرچند که نمی‌توان صد در صد اعلام کرد که این بیماری قابل درمان است. پزشک با توجه به شدت بیماری و شرایط بیمار میتواند از داروهای تائیدشده‌ای مثل اینترفرون آلفا، پگ اینترفرون آلفا، لامیوودین، آدفوویر، انتکاویر، و تلبیوودین استفاده کند.
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
درمان قطعی هپاتیت ب با طب سنتی چیست؟
حقیقت امر این است که تنها با کمک‌گرفتن از گیاهان دارویی و طب سنتی نمی‌توانید به درمان قطعی برسید؛ بلکه لازم است در کنار استفاده از درمان دارویی سبک زندگی و رژیم غذایی خود را تغییر دهید. برای مثال رعایت موارد زیر به تسریع روند درمان کمک می‌کند:
- نوشیدن آب
- داشتن خواب کافی و مناسب
- کنترل وزن
- داشتن تحرک کافی
همچنین مصرف مواد غذایی زیر که دشمن هپاتیت ب هستند نیز میتواند تاثیر مثبتی بر سرعت بهبودی بیماری داشته باشد:
- سبزیجات و میوه‌هایی مثل موز، هویج، آووکادو، بروکلی و …
- غلات کامل مثل جو پرک و برنج قهوه‌ای
- پروتئين‌هایی مثل ماهی و سفیده‌ی تخم مرغ
- لبنیات کم چرب
جمع بندی
هپاتیت ب یکی از عفونت‌های شایع کبد است که میتواند تخریب و نارسایی این بافت را به دنبال داشته باشد. معمولا پس از درمان فاز حاد احتمال دوباره فعال شدن ویروس هپاتیت ب وجود دارد. ضعیف‌شدن سیستم ایمنی به دلیل استرس و فشار زیاد، کم‌خوابی، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها و … میتواند نقش مهمی در بروز این عارضه داشته باشد.
به دلیل آثار جبران‌ناپذیر بیماری هپاتیت ب در فاز مزمن لازم است تشخیص سریع و درمان آن را جدی بگیرید. البته برای درمان هپاتیت ب غیرفعال داروی خاصی توصیه نمی‌شود. صرفا اصلاح رژیم غذایی، استراحت کافی و سبک زندگی سالم میتواند موثر باشد. با این وجود در صورت تشخیص پزشک لازم است بیمار از درمان دارویی مناسب به منظور بهبود سریع بیماری استفاده کند.
منابع:
mayoclinic، clevelandclinic، mayoclinic، hopkinsmedicine، niddk
