پرکاری تیروئید یک اختلال پزشکی است که با تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی توسط غده تیروئید شناخته می‌شود. در حالی که پرکاری تیروئید معمولاً در بزرگسالان دیده می‌شود، ممکن است کودکان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. تیروئید یک غده مهم است که نقش زیادی در رشد و نمو کودک دارد؛ بنابراین شناخت علائم کم کاری یا پرکاری تیروئید در کودکان اهمیت زیادی دارد. شناخت علائم پرکاری تیروئید در کودکان، برای تشخیص و درمان زودهنگام بسیار مهم است. این مقاله به بررسی ۱۵ علامت شایع پرکاری تیروئید در کودکان از جمله در گروه‌های سنی خاص مثل علائم تیروئید در کودکان ۷ ساله می‌پردازد و در مورد عوارض بالقوه‌ای که ممکن است ایجاد شود بحث می‌کند. در مقالات دیگر درباره علائم کم کاری تیروئید در نوجوانان دختر و پسر صحبت کرده‌ایم.
پرکاری تیروئید در کودکان
غده تیروئید به‌عنوان یک غده حیاتی بدن نقش اصلی را در تنظیم سوخت و ساز بدن دارد. اختلال تیروئید به هر شرایطی اطلاق می‌شود که بر عملکرد یا ساختار غده تیروئید تأثیر بگذارد. این اختلال می‌تواند به صورت کم کاری تیروئید، که در آن غده تیروئید هورمون‌های ناکافی تولید می‌کند، یا پرکاری تیروئید، که با تولید بیش از حد هورمون شناخته می‌شود، ظاهر شود.
تعریف پرکاری تیروئید در کودکان و علت آن
پرکاری تیروئید در کودکان به تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی، شامل تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) گفته می‌شود. این عارضه می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مثل بیماری گریوز، آدنوم سمی تیروئید و گواتر مولتی‌ندولار سمی باشد.
شیوع پرکاری تیروئید در کودکان
اگرچه پرکاری تیروئید در کودکان نسبت به بزرگسالان کمتر شایع است، اما همچنان تعداد قابل توجهی از کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسته به موقعیت جغرافیایی و علت زمینه‌ای، شیوع این بیماری متفاوت است و کودکان در هر سنی از نوزادی تا نوجوانی ممکن است به پرکاری تیروئید مبتلا شوند.
علائم پرکاری تیروئید در کودکان
۱) افزایش اشتها و کاهش وزن
کودکان مبتلا به پرکاری تیروئید اگرچه افزایش قابل توجهی در اشتها دارند اما همزمان با کاهش وزن دست و پنجه نرم می‌کنند. علت این موضوع افزایش سرعت متابولیسم ناشی از بالا بودن هورمون‌های تیروئیدی است.
۲) خستگی و بی‌قراری
پرکاری تیروئید می‌تواند منجر به خستگی مفرط و بی‌قراری در کودکان شود. بالا بودن سطح هورمون‌های تیروئیدی باعث اختلال در تنظیم انرژی می‌شود و الگوهای خواب کودک را مختل می‌کند که می‌تواند به خستگی مفرط کودک منجر شود.
۳) عدم تحمل گرما و تعریق بیش از حد
پرکاری تیروئید در کودکان ممکن است خود را با عدم تحمل گرما نشان دهد. علاوه بر این، به دلیل افزایش سرعت متابولیسم، کودک می‌تواند تعریق بیش از حدی داشته باشد.
۴) بالا بودن سرعت ضربان قلب و فشار خون
یکی از علائم رایج پرکاری تیروئید تپش قلب سریع است. همچنین به‌علت افزایش برون‌ده قلبی و مقاومت عروق محیطی ممکن است فشار خون در کودک بالا باشد.
۵) لرزش (ترمور) و ضعف عضلانی
یکی از علائم پرکاری تیروئید در کودکان می‌تواند لرزش دست‌ها و انگشتان باشد که به دلیل تحریک بیش از حد سیستم عصبی اتفاق می‌افتد. علاوه بر این، کودکان ممکن است از ضعف عضلانی رنج ببرند که کارهای ساده را برایشان چالش‌برانگیز می‌کند.
۶) افزایش حرکات روده و اسهال
سطح بیش از حد هورمون تیروئید می‌تواند تحرک سیستم گوارشی را زیاد کند که باعث افزایش حرکات روده و در برخی موارد اسهال می‌شود. این وضعیت معمولاً با نام روده بیش‌فعال شناخته می‌شود.
۷) تحریک‌پذیری و تغییرات عاطفی
پرکاری تیروئید می‌تواند بر سلامت عاطفی کودک تاثیر بگذارد و باعث نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری کودک شود. در این شرایط کودک ممکن است تغییرات عاطفی از خود نشان دهد که قبلاً از او دیده نشده است.
۸) مشکلات چشمی تحت عنوان اگزوفتالموس
برآمدگی چشم‌ها یا اگزوفتالموس یکی از علائم پرکاری تیروئید در کودکان است. این عارضه به دلیل التهاب و تورم بافت‌های پشت چشم رخ می‌دهد. مشکلات چشمی ناشی از تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند باعث تغییرات در بینایی کودک شود.
۹) اختلالات خواب
مشکلات خواب مثل بی‌خوابی ممکن است در کودکان مبتلا به پرکاری تیروئید دیده شود. بالا بودن هورمون‌های تیروئیدی چرخه خواب و بیداری طبیعی را مختل و خواب راحت و آرام را برای کودک دشوار می‌کند.
۱۰) گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید
برخی از کودکان مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است دچار بزرگی غده تیروئید شوند که به‌نام گواتر نیز شناخته می‌شود. علائم بیماری گواتر می‌تواند به صورت تورم در گردن قابل مشاهده باشد و در موارد شدید باعث ناراحتی یا مشکل در بلع شود.
۱۱) مشکلات رشد
پرکاری تیروئید می‌تواند تکامل و رشد کودک را تحت تاثیر قرار دهد. تاخیر در بلوغ، توقف رشد و عدم افزایش وزن از جمله مشکلاتی است که می‌تواند ناشی از پرکاری تیروئید باشد. درمان زودهنگام این بیماری تاثیر زیادی در جلوگیری از این مشکلات دارد. علاوه بر این، پرکاری تیروئید در بارداری نیز نقش مهمی در رشد و نمو جنین دارد.
فوق تخصصان غدد داخلی و متابولیسم در دکترنکست
۱۲) طوفان تیروئیدی
یک عارضه نادر اما شدید پرکاری تیروئید، طوفان تیروئیدی است. این علامت با بدتر شدن ناگهانی علائم از جمله تب بالا، بی‌قراری شدید و ناپایداری سیستم قلبی عروقی شناخته می‌شود. در این مواقع مداخله سریع و اورژانسی ضروری است.
۱۳) پوکی استخوان
اگر پرکاری تیروئید درمان نشود در طولانی مدت باعث از دست رفتن تراکم استخوان و ضعیف شدن آن می‌شود که به آن پوکی استخوان می‌گویند. این عارضه خطر شکستگی و سایر عوارض مرتبط با استخوان را در کودکان افزایش می‌دهد.
۱۴) بی‌نظمی قاعدگی در دختران نوجوان
یکی از علائم پرکاری تیروئید در نوجوانان دختر بی‌نظمی قاعدگی است. این عارضه می‌تواند منجر به قاعدگی‌های سبک‌تر یا تعداد کمتر یا حتی آمنوره (عدم قاعدگی) گردد.
۱۵) تشنگی و تکرر ادرار
کودکان مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است تشنگی و متعاقباً تکرر ادرار را تجربه کنند. افزایش سرعت متابولیسم ناشی از بالا بودن هورمون‌های تیروئید می‌تواند منجر به افزایش مصرف مایعات و ادرار شود.
علائم پرکاری تیروئید در کودکان زیر دو سال
علائم پرکاری تیروئید در کودکان زیر دو سال ممکن است مشابه با علائم تیروئید در کودکان ۱۲ ساله باشد اما لزوماً اینطور نیست. توجه به این نکته ضروری است که علائم پرکاری تیروئید در نوزادان می‌تواند با رفتار طبیعی نوزاد همپوشانی داشته باشد. اگر به پرکاری تیروئید در نوزاد خود مشکوک هستید، بسیار مهم است که برای ارزیابی کامل و مدیریت مناسب با یک فوق تخصص غدد کودکان مشورت کنید. علائم پرکاری تیروئید که در کودکان زیر دو سال شایع‌تر است شامل تحریک‌پذیری و بی‌قراری، وزن‌گیری ضعیف، تعریق زیاد به‌ویژه هنگام خواب یا تغذیه و بزرگ شدن غده تیروئید می‌شود.
عوارض پرکاری تیروئید در کودکان
در حالی که تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب پرکاری تیروئید در کودکان ضروری است، درک عوارض بالقوه‌ای که می‌تواند ناشی از این بیماری باشد بسیار مهم است. آیا پرکاری تیروئید در کودکان خطرناک است، این سوالی است که ذهن همه والدین را به خود مشغول می‌کند. پرکاری تیروئید که با تولید بیش از حد هورمون تیروئید مشخص می‌شود، می‌تواند تأثیرات مختلفی بر سلامت کودک داشته باشد. در این بخش عوارض مرتبط با پرکاری تیروئید در کودکان را مورد بحث قرار می‌دهیم.
تاثیر عاطفی و روانی-اجتماعی
پرکاری تیروئید می‌تواند بر روان و عواطف کودک تاثیر بگذارد. مشکلاتی مثل پریشانی عاطفی، اختلال تمرکز در مدرسه و مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه تاثیرات روانی-اجتماعی زیادی بر کودک دارد. در این شرایط حمایت خانواده، دوستان و معلمان برای حفظ سلامت عاطفی کودک ضروری است.
عوارض قلبی عروقی
پرکاری تیروئید درمان نشده یا شدید در کودکان می‌تواند باعث عوارض قلبی عروقی شود. از جمله این عوارض می‌توان به آریتمی قلب و نارسایی یا بزرگ شدن عضله قلب اشاره کرد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت قلبی عروقی بسیار مهم است.
اختلالات رشد و نمو
پرکاری تیروئید و رشد قد با یکدیگر ارتباط معناداری دارند. پرکاری تیروئید می‌تواند بر رشد و تکامل کودک تأثیر منفی بگذارد. ممکن است منجر به کاهش قد نهایی و تاخیر در رشد شود. نظارت دقیق و مدیریت مناسب برای بهینه‌سازی پتانسیل رشد کودک ضروری است.
درمان پرکاری تیروئید در کودکان
راه درمان پرکاری تیروئید در کودکان بسته به سن، شدت بیماری و منشا آن می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور معمول گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر است:
داروهای ضد تیروئید
داروهای مورد استفاده در پرکاری تیروئید مثل متی‌مازول یا پروپیل تیوراسیل (PTU)، به‌طور معمول برای کنترل پرکاری تیروئید در کودکان تجویز می‌شوند اما نیازمند پایش منظم تحت نظارت پزشک هستند. این داروها به تنظیم تولید هورمون‌های تیروئیدی کمک می‌کنند.
جراحی برداشت تیروئید (تیروئیدکتومی)
در برخی موارد، جراحی تیروئیدکتومی لازم است. در این جراحی بخشی از غده تیروئید یا گاهی تمام غده برداشته می‌شود. این روش درمانی معمولاً در شرایط خاصی که سایر راه‌های درمانی منع شده یا موفقیت‌آمیز نبوده‌اند، استفاده می‌گردد.
درمان با ید رادیواکتیو
درمان با ید رادیواکتیو ممکن است برای کودکان بزرگ‌تر یا نوجوانان مبتلا به پرکاری تیروئید پیشنهاد شود. این درمان شامل تجویز ید رادیواکتیو است که به‌طور انتخابی سلول‌های تیروئید پرکار را از بین می‌برد. به دلیل عوارض جانبی احتمالی، این روش درمانی نیازمند نظارت دقیق و اقدامات احتیاطی ضروری است.
جمع بندی
شناخت و درک علائم پرکاری تیروئید در کودکان برای تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب عوارض آن بسیار مهم است. درمان سریع می‌تواند به کاهش عوارض و مشکلات جدی مثل اختلالات رشد و نمو کمک زیادی کند. این امر فقط با همکاری منظم والدین و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی میسر است. به این منظور در صورتی که کودک مبتلا به پرکاری تیروئید دارید ارتباط موثر و مداوم با فوق تخصص غدد آنلاین می‌تواند به روند مدیریت بیماری فرزند شما کمک شایانی کند.
منابع:
https://academic.oup.com/jcem/article/83/11/3767/2865199
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8558900/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2699000/
https://jag.journalagent.com/jcrpe/pdfs/JCRPE_5_50_50_56.pdf
