دومپریدون دارویی است که اثرات خود را با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین در مغز و دستگاه گوارش اعمال می‌کند و منجر به افزایش حرکت و انقباض معده و روده می‌شود. این دارو با افزایش تحرک معده به تخلیه آن کمک می‌کند و علائمی مانند تهوع و استفراغ را کاهش می‌دهد. در این مقاله از مجله دکترنکست در مورد موارد مصرف، عوارض جانبی، تداخلات و نکات مهم این دارو صحبت می‌کنیم.
اشکال دارویی و نام‌های تجاری دومپریدون
این دارو به‌صورت قرص خوراکی ۱۰mg و سوسپانسیون خوراکی ۱mg/mL در دسترس است. سوسپانسیون خوراکی این دارو در بین عوام به‌عنوان شربت دومپریدون برای کودکان شناخته می‌شود. از نام‌های تجاری رایج این دارو در بازار دارویی ایران می‌توان به موتیدون، دامپرکس و موتیلوور اشاره کرد.
موارد مصرف دومپریدون
این دارو در درجه اول برای درمان اختلالات گوارشی، به ویژه مواردی که شامل علائم تهوع و استفراغ است، استفاده می‌شود. علاوه بر این دومپریدون رفلاکس معده به مری (GERD)، سوء هاضمه عملکردی و گاستروپارزی را بهبود می‌بخشد. گاستروپارزی وضعیتی است که با تاخیر در تخلیه معده مشخص می‌شود و در نتیجه علائمی مانند نفخ، سیری زودرس و ناراحتی ایجاد می‌کند. این دارو با افزایش تحرک معده به تسکین این علائم، رفلاکس معده و بهبود عملکرد کلی دستگاه گوارش کمک می‌کند. همچنین پزشک ممکن است قرص دومپریدون برای نفخ تجویز کند. این دارو می‌تواند در ترکیب با سایر داروهای گوارشی برای درمان زخم معده نیز تجویز شود.
دیگر موارد مصرف
علاوه بر مصارف پزشکی تایید شده، این دارو به صورت جانبی برای افزایش تولید شیر استفاده می‌شود. برخی از زنان شیرده ممکن است در تولید شیر کافی دچار مشکل شوند و دومپریدون به دلیل پتانسیل آن در افزایش تولید شیر مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که زنان شیرده که این دارو را مصرف می‌کنند باید با پزشک متخصص مشورت داشته باشند.
دوز و نحوه مصرف دومپریدون
این دارو در اشکال مختلف از جمله قرص و سوسپانسیون خوراکی موجود است. نحوه استفاده از قرص دومپریدون ۱۰ بسته به سن، وزن و شرایط بیمار متفاوت است. برای بزرگسالان، دوز معمول توصیه شده ۱۰ میلی گرم است که به صورت خوراکی سه بار در روز و ترجیحاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از غذا و هنگام خواب مصرف می‌شود. حداکثر دوز روزانه نباید بیش از ۳۰ میلی‌گرم باشد. با این حال، مقدار مصرف ممکن است بر اساس نیازهای فردی بیمار و قضاوت پزشک تجویز‌کننده متفاوت باشد.
با توجه به این که این دارو ترجیحا قبل از غذا استفاده می‌شود، مصرف این دارو ممکن است با داروهای دیگری همزمان شود. برای مثال مصرف همزمان دومپریدون و امپرازول یا مصرف همزمان دومپریدون و پنتوپرازول قبل از غذا محتمل است که مسئله‌ای نیست و این داروها با هم تداخلی ندارند.
عوارض جانبی دومپریدون
اگرچه این دارو به طور کلی به خوبی تحمل می‌شود، مانند هر دارویی، ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کند. عوارض جانبی رایج شامل سردرد، خشکی دهان و ناراحتی‌های گوارشی مانند گرفتگی شکم، اسهال است. مصرف دومپریدون و یبوست نیز با هم مرتبط هستند. این عوارض معمولاً خفیف و گذرا هستند و بدون نیاز به مداخله پزشکی خود به خود برطرف می‌شوند. دومپریدون و لاغری با هم ارتباطی ندارند و اتفاقا این دارو می‌تواند باعث افزایش اشتها و اضافه وزن شود.
عوارض قلبی دومپریدون
یکی از نگرانی‌های مهم مرتبط با این دارو پتانسیل آن برای ایجاد عوارض جانبی قلبی است، به‌ویژه زمانی که در دوزهای بالا یا در بیمارانی با بیماری‌های قلبی زمینه‌ای استفاده می‌شود. این عوارض جانبی شامل تغییر در ریتم قلب است که به عنوان طولانی شدن فاصله QT (در نوار قلب) شناخته می‌شود و ممکن است منجر به آریتمی‌های قلبی جدی شود.
عوامل خطر دومپریدون
برخی عوامل ممکن است خطر بروز عوارض جانبی قلبی با این دارو را افزایش دهند:
- مصرف دوزهای بالای این دارو (بیش از حداکثر دوز توصیه شده روزانه).
- استفاده از این دارو همزمان با سایر داروها که ممکن است فاصله QT در نوار قلب را طولانی کند.
- داشتن بیماری‌های قلبی زمینه‌ای مانند اختلالات ریتم قلب یا نارسایی قلبی.
- استفاده از این دارو در بیماران مسن یا کسانی که نارسایی کبدی دارند؛ زیرا ممکن است دارو با سرعت کمتری از بدن خارج شده و منجر به سطوح بالاتر دارو در جریان خون شود.
تداخلات دارویی دومپریدون
دومپریدون می‌تواند با سایر داروها تداخل داشته باشد و به طور بالقوه بر اثربخشی یا ایمنی آن‌ها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، داروهایی که آنزیم CYP3A4 را که مسئول متابولیسم این دارو است، مهار می‌کنند، می‌توانند منجر به افزایش سطح خونی دومپریدون شوند و خطر عوارض جانبی قلبی را بیشتر افزایش دهند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایتراکونازول
- کتوکونازول
- نفازودون
- وراپامیل
- برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مثل اریترومایسین
- بسیاری از داروهای ضد ویروس
همانطور که گفته شد این دارو با داروهای مهارکننده پمپ پروتون مثل داروی امپرازول یا داروی لانسوپرازول تداخل جدی ندارد. برای جلوگیری از تداخلات احتمالی، ضروری است که در مورد تمام داروها، از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی به پزشک خود اطلاع دهید.
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
اقدامات احتیاطی و موارد منع مصرف دومپریدون
این دارو باید با احتیاط در بیماران خاص استفاده شود و در برخی موارد منع مصرف دارد. این دارو در بیمارانی که حساسیت شناخته‌شده به دومپریدون یا هر یک از اجزای آن دارند، نباید استفاده شود. علاوه بر این، این دارو برای استفاده در افرادی که سابقه آریتمی قلبی، نارسایی شدید کبدی یا فاصله QT طولانی در نوار قلب دارند توصیه نمی‌شود. زنان باردار و شیرده باید از دومپریدون فقط تحت نظارت و راهنمایی پزشک متخصص استفاده کنند. مصرف این دارو در کودکان زیر ۱۲ سال به طور کلی توصیه نمی‌شود.
جمع بندی
دومپریدون دارویی است که معمولاً برای مدیریت اختلالات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و گاستروپارزی تجویز می‌شود. این دارو حرکت معده را افزایش می‌دهد و باعث تخلیه سریع‌تر معده می‌شود. در حالی که این دارو به طور کلی به خوبی تحمل می‌شود، ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. آگاهی از عوارض جانبی بالقوه قلبی، به ویژه با دوزهای بالا و در بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی ضروری است. مانند هر داروی دیگری، درباره این دارو نیز پیروی از دوز تجویز‌شده و درمیان گذاشتن هرگونه نگرانی یا عوارض جانبی با متخصص گوارش آنلاین بسیار مهم است.
منابع:
Martindale: The Complete Drug Reference
Stockley’s Drug Interactions
