سرطان زبان نوعی سرطان حفره دهان است که زبان فرد را درگیر می‌کند. زبان عضوی حیاتی بوده که وظیفه حس چشایی، گفتار و بلع را بر عهده دارد. سرطان زبان به رشد غیر طبیعی سلول‌های بدخیم در بافت زبان اشاره دارد. این بیماری میتواند در نوک زبان یا در قاعده آن ایجاد شود. اکثر سرطان‌های زبان، کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) هستند که از سلول‌های نازک و صافی که سطح زبان را پوشانده‌اند، ایجاد می‌شوند.
علت سرطان زبان
علت دقیق سرطان زبان شناخته‌شده نیست، اما عوامل متعددی به عنوان عوامل بالقوه در ایجاد آن شناسایی شده‌اند که عبارتند از:
۱. استفاده از تنباکو: مهم‌ترین عامل خطر سرطان زبان، استفاده از تنباکو، از جمله کشیدن سیگار، سیگار برگ، یا پیپ و همچنین جویدن تنباکو یا استفاده از انفیه است. مواد شیمیایی مضر موجود در تنباکو میتواند به DNA سلول‌ها آسیب برساند و منجر به ایجاد سرطان شود.
۲. مصرف الکل: مصرف زیاد و مزمن الکل یکی دیگر از عوامل خطر مهم سرطان زبان است. الکل میتواند سلول‌های دهان را تحریک کرده و خطر آسیب DNA و ایجاد سرطان را افزایش دهد.
۳. عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): گونه‌های خاصی از HPV، به ویژه HPV-16 و HPV-18، با افزایش خطر ابتلا به سرطان زبان و سایر سرطان‌های دهان مرتبط است. HPV یک عفونت مقاربتی است که از طریق رابطه جنسی دهانی قابل انتقال است.
۴. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: بی‌توجهی به اقدامات بهداشتی دهان، مانند مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن، میتواند خطر ابتلا به سرطان زبان را افزایش دهد. بهداشت نامناسب دهان به باکتری‌ها اجازه تجمع داده و منجر به تحریک و التهاب مزمن بافت‌های زبان می‌شود.
۵. سن و جنسیت: سرطان زبان در افراد بالای ۴۰ سال شایع‌تر است. مردان نیز در مقایسه با زنان در معرض خطر بیشتری برای این بیماری هستند.
۶. سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سرطان دهان یا زبان، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد.
۷. تحریک یا آسیب مزمن: تحریک یا آسیب مزمن زبان، مانند دندان مصنوعی نامناسب، یا قرار گرفتن مداوم زبان در معرض مواد محرک، ممکن است در ایجاد سرطان زبان نقش داشته باشد.
علائم سرطان زبان
مراحل اولیه سرطان زبان ممکن است علائم قابل توجهی ایجاد نکند. این امر تشخیص زودهنگام این بیماری را چالش‌برانگیز می‌کند. با این حال، با پیشرفت بیماری، علائم و نشانه‌های متعددی ممکن است ظاهر شوند، از جمله:
- درد مداوم دهان یا زبان
- لکه‌های قرمز یا سفید روی زبان
- زخم یا ضایعه‌ای که خوب نمی‌شود
- تورم یا ضخیم شدن زبان
- اختلال در بلع یا جویدن
- تغییرات در گفتار یا صدا
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
- بی‌حسی در زبان
- خونریزی از زبان یا دهان
- وجود برآمدگی یا توده روی زبان
توجه به این نکته ضروری است که این علائم میتواند نشان‌دهنده سایر بیماری‌های دهان و دندان نیز باشد و برای سرطان اختصاصی نیستند. با این وجود، هر کسی که علائم مداوم یا نگران‌کننده‌ای را تجربه می‌کند باید برای ارزیابی و تشخیص با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کند.
سرطان زبان و راه های تشخیص آن
اگر فردی مشکوک به سرطان زبان باشد، متخصص گوش و حلق و بینی یک ارزیابی کامل و انواع تست‌های تشخیصی را برای تایید وجود بیماری انجام میدهد. فرآیند تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک سابقه پزشکی فرد، از جمله عوامل خطر و علائم را بررسی می‌کند. معاینه فیزیکی دهان، زبان و گردن برای ارزیابی هر گونه ناهنجاری یا علائم سرطان انجام می‌شود.
- بیوپسی: بیوپسی آزمایش تشخیصی قطعی سرطان زبان است. در طول بیوپسی، تکه کوچکی از بافت ناحیه مشکوک روی زبان برداشته شده و برای بررسی میکروسکوپی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. بیوپسی به تعیین نوع و مرحله سرطان کمک می‌کند.
- تست‌های تصویربرداری: تست‌های تصویربرداری مختلف، مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، یا اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) ممکن است برای ارزیابی وسعت سرطان و تشخیص هرگونه گسترش به غدد لنفاوی مجاور یا سایر اندام‌ها انجام شود.
- ارزیابی غدد لنفاوی: اگر شواهدی مبنی بر گسترش سرطان با درگیری غدد لنفاوی وجود داشته باشد، بیوپسی یا آسپیراسیون با سوزن ظریف ممکن است جهت جمع‌آوری نمونه برای تجزیه و تحلیل انجام شود.
آیا سرطان زبان درمان دارد؟
درمان سرطان زبان به عوامل مختلفی از جمله مرحله سرطان، محل، اندازه و سلامت کلی فرد بستگی دارد. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جراحی: جراحی اغلب درمان اولیه سرطان زبان است. روش جراحی ممکن است شامل برداشتن تومور، برداشتن بخشی از زبان، یا کل زبان باشد. در برخی موارد، جراحی ترمیمی ممکن است برای بازگرداندن ظاهر و عملکرد زبان انجام شود.
- پرتودرمانی: روش پرتودرمانی از پرتوهای پر انرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی و کوچک کردن تومورها استفاده می‌کند. ممکن است این روش به عنوان درمان اولیه یا همراه با جراحی استفاده شود. پرتودرمانی خارجی و براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی) دو نوع رایج پرتودرمانی هستند که برای سرطان زبان استفاده می‌شوند.
- شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی شامل استفاده از داروهایی خاص برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. این روش ممکن است قبل از جراحی (شیمی‌درمانی نئوادجوانت) برای کوچک کردن تومورها، پس از جراحی (شیمی درمانی تکمیلی) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده یا در ترکیب با پرتودرمانی تجویز شود. درمان هدفمند، که به طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار میدهد، ممکن است در برخی موارد نیز مورد استفاده قرار گیرد. پزشک مواردی که در شیمی درمانی باید جدی گرفت را با بیمار در میان خواهد گذاشت.
- ایمونوتراپی: ایمونوتراپی یک روش درمانی جدیدتر است که به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با سرطان کمک می‌کند. این روش ممکن است در موارد پیشرفته سرطان زبان یا به عنوان بخشی از آزمایشات بالینی استفاده شود.
- مراقبت حمایتی: هدف مراقبت تسکینی بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان زبان پیشرفته با مدیریت علائم، تسکین درد و ارائه حمایت عاطفی است.
جراحی سرطان زبان
جراحی یک گزینه درمانی رایج برای سرطان زبان است. هدف از جراحی برداشتن تومور سرطانی و هر گونه بافت آسیب‌دیده در عین حفظ عملکرد و ظاهر زبان تا حد امکان است. روش جراحی خاص انجام شده به اندازه، محل و مرحله تومور و همچنین سلامت کلی فرد بستگی دارد. در اینجا برخی از روش‌های جراحی مورد استفاده در درمان سرطان زبان آورده شده است:
- برداشتن بخشی از زبان
- برداشتن کامل زبان
- نمونه‌برداری از غدد لنفاوی گردن برای بررسی گسترش بیماری
- جراحی ترمیمی ممکن است برای بازگرداندن ظاهر و عملکرد زبان و بافت‌های اطراف
- تراکئوستومی یا ایجاد یک سوراخ در جلوی گردن و قرار دادن یک لوله تنفسی به طور مستقیم در نای برای حفظ راه هوایی در حین و بعد از جراحی
جراحان گوش و حلق و بینی در دکترنکست
پیشگیری و تشخیص زودهنگام
در حالی که ممکن است نتوان به طور کامل از سرطان زبان پیشگیری کرد، اقدامات خاصی میتواند به کاهش خطر این بیماری کمک کند.
- اجتناب از دخانیات و الکل: ترک یا اجتناب از مصرف دخانیات و محدود کردن مصرف الکل میتواند خطر ابتلا به سرطان زبان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. این امر همچنین به پیشگیری از سرطان‌های دهان کمک می‌کند.
- رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن منظم، کشیدن نخ دندان و معاینات دندانپزشکی منظم به حفظ سلامت دهان و تشخیص هرگونه ناهنجاری در دهان یا زبان در مراحل اولیه کمک می‌کند.
- واکسیناسیون برای ویروس HPV: واکسیناسیون علیه HPV میتواند به پیشگیری از سرطان زبان مرتبط با HPV کمک کند. این واکسن قبل از شروع فعالیت جنسی برای هر دو جنسیت مرد و زن توصیه می‌شود.
- خودآزمایی: به طور منظم بخش‌های دهان از جمله زبان را برای هر گونه تغییر مانند زخم، لکه یا توده معاینه کنید. اگر متوجه چیز غیرعادی شدید، به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
- معاینات منظم دندانپزشکی: معاینات روتین دندان امکان تشخیص زودهنگام مشکلات سلامت دهان از جمله سرطان زبان را فراهم می‌کند.
سرطان زبان: حمایت از بیمار
تشخیص سرطان زبان از نظر عاطفی برای افراد و عزیزانشان چالش برانگیز است. اضطراب و افسردگی در بیماران دچار سرطان ممکن است رخ دهد. دریافت حمایت از متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، گروه‌های حمایتی و خدمات مشاوره‌ای میتواند راهنمایی‌های ارزشمند، حمایت عاطفی و استراتژی‌های مقابله‌ای را در طول دوره درمانی به بیمار و خانواده او ارائه دهد.
جمع‌بندی
سرطان زبان نوعی سرطان حفره دهان است که زبان فرد را درگیر می‌کند. این درگیری بسته به محل ایجاد ضایعه و میزان گسترش آن متفاوت است. علت دقیق ایجاد این سرطان دقیقا مشخص نیست اما مواردی می‌توانند خطر این سرطان را افزایش دهند. از جمله این موارد می‌توان به مصرف دخانیات، الکل، عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی و بهداشت نامناسب دهان و دندان اشاره کرد. درمان این بیماری شامل جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی یا ترکیبی از این روش‌ها است. پیشآگهی سرطان زبان به عوامل مختلفی از جمله مرحله سرطان در هنگام تشخیص، سلامت کلی فرد و اثربخشی درمان بستگی دارد. تشخیص زودهنگام و درمان به طور قابل توجهی احتمال نتایج مطلوب را افزایش میدهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره تخصصی، از ویزیت آنلاین متخصص گوش و حلق و بینی بهره‌مند شوید.
منابع:
