زمانی که یک درمان پزشکی و یا جراحی باعث ایجاد یک بیماری یا جراحت جدید شود، به چنین شرایطی ایاتروژنیک یا مشکلات درمان‌زاد گفته می‌شود. همواره در افراد این ترس وجود دارد که وقتی به سراغ مراقبت‌های پزشکی می‌روند دچار مشکلات جدید شوند. حوادث ایاتروژنیک ممکن است شرایط بیماری فعلی را پیچیده‌تر کند و یا مشکلی جدید و متفاوت با چیزی که بخاطر آن به پزشک مراجعه کرده‌اید، ایجاد کند. این موقعیت‌ها به ندرت پیش می‌آید که عمدی باشد، اگرچه ارائه‌دهندگان خدمات پزشکی انسان هستند و می‌توانند اشتباه کنند. با وجود اینکه شما نمی‌توانید خطر یک حادثه ایاتروژنیک را از بین ببرید اما راهکارهایی برای کاهش آن وجود دارد که در این مقاله دکترنکست به آن اشاره می‌کنیم.
مثال‌هایی از حوادث ایاتروژنیک
واژه ایاتروژنیک (Iatrogenic) از زبان یونانی گرفته شده است. Iatros به معنای پزشک یا درمانگر است و gennan به معنی نتیجه است. بنابراین این واژه به معنای ” نتیجه کار درمانگر” است. حوادث ایاتروژنیک می‌تواند ناشی از هرگونه خطای پزشکی باشد. این حوادث می‌تواند در طول بستری در بیمارستان یا ویزیت معمول پزشک رخ دهد. هیچ علت ثابت و مشخصی برای توضیح این حوادث وجود ندارد. چنین حوادثی می‌تواند باعث ایجاد مشکلات فیزیکی، روانی یا ذهنی و حتی در برخی موارد منجر به مرگ شود.
چند مثال از حوادث ایاتروژنیک:
- اگر پزشک یا پرستار بعد از تماس با بیمار قبلی دست خود را نشوید و باعث انتقال عفونت به شما شود، این اتفاق یک عفونت ایاتروژنیک در نظر گرفته می‌شود.
- اگر جراحی داشته باشید و در آن کلیه شما اشتباه برداشته شود یا زانوی اشتباه جایگزین شود یک آسیب ایاتروژنیک رخ داده است.
- زمانی که نسخه دارویی دریافت می‌کنید و در آن داروهایی با تداخل شناخته شده وجود دارد که شما نسبت به آن آگاه نیستید، عوارضی که ایجاد می‌شود در واقع یک اثر ایاتروژنیک است.
- اگر یک نوع درمان روانشناختی منجر به بدتر شدن وضعیت روانی شود، یک بیماری ایاتروژنیک رخ داده است.
دیدگاه‌های متفاوت
افراد در جایگاه‌های مختلف ممکن است دیدگاه متفاوتی به حوادث ایاتروژنیک داشته باشند. به عنوان یک بیمار و یا پدر و مادر نگران هستید و می‌خواهید بدانید که اگر با سیستم مراقبت‌های بهداشتی تعامل نداشته باشید آیا مریض نمیشوید و آسیب نخواهید دید؟ الویت شما این است که بدانید پیامدهای کوتاه مدت و بلند مدت چگونه خواهد بود. از طرفی پزشک، پرستار و درمانگر شما با احتیاط بر روی پیشگیری از اشتباهات پزشکی و حوادث ایاتروژنیک متمرکز هستند. اگرچه این اشتباهات از قبل تعیین نشده‌اند.
در عین حال برخی درمان‌های توصیه شده، پتانسیل عوارض جانبی دارند. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما مزایا و معایب این درمان‌ها را خواهند سنجید و شما را نسبت به خطرات آگاه خواهند کرد. بیمارستان‌ها به دنبال پیشگیری از حوادث ایاتروژنیک هستند و معمولاً با دید کلی‌تری به این قضیه نگاه می‌کنند. آن‌ها تمایل دارند به شناسایی و بهبود فرآیندها بپردازند. سازمان‌های دولتی نیز عموماً به دنبال این هستند که چه چیزی یک حادثه ایاتروژنیک را شکل می‌دهد.
پزشکان بیماری‌های عمومی در دکترنکست
هرچند وقت یکبار این حوادث رخ می‌دهد؟
براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا (CDC) هر روز حدود یک نفر از 25 بیمار بستری در بیمارستان دچار عفونت مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی درمانی می‌شود. اما تعداد کلی بروز حوادث ایاتروژنیک به سختی قابل ثبت است. معمولاً آمارهایی که اندازه‌گیری می‌شود مرتبط با مرگ است و نه تمام عوارض جانبی. علت این است که عمدتاً محاسبه آمار مرگ‌ومیر آسان‌تر است. به عنوان یک بیمار و یا پدر و مادر چند مرحله وجود دارد که شما می‌توانید برای جلوگیری از حوادث ایاتروژنیک انجام دهید:
- سعی کنید روش‌های درمانی خود را درک کنید و سوالات زیادی بپرسید تا ذهن خود را راحت کنید.
- بعد از هرگونه روش درمانی، از همه عوارض جانبی بالقوه آگاه باشید و اگر متوجه مورد جدی شدید با پزشک مشورت کنید. برای این کار می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید. سعی کنید یکی از اعضای خانواده و یا دوست مورد اعتماد خود را در ویزیت‌های پزشکی همراه خود بیاورید. شما باید از قبل تاریخچه پزشکی و لیستی از داروها و آلرژی‌ها را برای خود تهیه کنید چراکه ممکن است برخی از جزئیات را وقتی بیمار هستید فراموش کنید.
