آیا تزریق ژل در آرتروز مفصل زانو مفید است؟

استئوآرتریت چیست؟

استئوآرتریت یا آرتروز مفصلی، یکی از انواع شایع بیماری‌های مفصلی است. آرتروز مفصل زانو شایع‌ترین شکل این بیماری‌ است که امروزه در جوامع مختلف مشاهده می‌شود. شیوع این بیماری به این صورت است که هر یک از ما در خانواده یا نزدیکان مسن، حداقل یک نفر را می‌شناسیم که از درد مزمن زانو شکایت داشته باشد. حال بسته به شرایط بیمار یا این درد خفیف بوده و با قرص‌های مسکن قابل مدیریت است و یا بسیار شدید بوده، به طوری که فعالیت روزانه فرد را مختل کرده باشد.

روش‌های مدیریت درد در آرتروز زانو

روش‌هایی که معمولا توسط افراد جهت مدیریت درد زانو مورد استفاده قرار می‌گیرد، اغلب درمانی نیستند و مفصل تخریب‌شده را ترمیم نمی‌کنند. بلکه صرفا درمان علامتی هستند که منجر به کاهش درد می‌شود. در این میان تعویض مفصل زانو روشی درمانی بوده و اخیرا نشان داده شده است که کیفیت زندگی خوبی را برای این افراد در بلندمدت فراهم می‌کنند. مشورت با پزشک در مورد بهترین روش درمان یا تسکین درد در بیماران توصیه می‌شود. به این منظور می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست برای مشورت با متخصص ارتوپدی استفاده کنید.

در میان روش‌های درمان موقتی، یکی از موارد، تزریق ژل به مفصل زانو می‌باشد. بسیاری از افراد در صورتی که پزشک معالج این اجازه را به آن‌ها بدهد، جهت کاهش درد و بهبود فعالیت‌های روزمره اقدام به تزریق ژل به داخل فضای مفصلی زانو می‌کنند. این تزریق اغلب توسط پزشک روماتولوژیست و یا ارتوپد انجام می‌شود. در ادامه در مورد محتوای ژل تزریقی، فواید، مضررات و اثربخشی آن صحبت می‌کنیم. اطلاعات زیر جهت اطلاع بیماران محترم و همراهان آن‌ها بوده تا بتوانند رویکرد کامل‌تری نسبت به تزریق ژل در آرتروز مفصلی داشته باشند.

ژل تزریقی حاوی هیالورونیک اسید است

در هنگام ایجاد آرتروز مفصلی، اسید هیالورونیک در مفصل آسیب دیده کاهش می‌یابد و حجم آن کم می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود به مرور زمان سایش در استخوان‌ها اتفاق بیفتد و به دنبال حرکت مفاصل این ساییدگی میان دو سر استخوان موجب تحریک گیرنده‌های درد ناحیه‌ای بشود. در نتیجه‌ی این اتفاق، فرد با حرکت مفاصل خود احساس درد می‌کند و در مواردی که این ساییدگی و تخریب استخوانی شدید باشد، درد بیمار نیز شدید است.

هیالورونیک اسید مایعی ژلاتینی است که به طور طبیعی در بدن انسان ساخته می‌شود. این مایع به عنوان نرم‌کننده و روان‌کننده در فضای مفصلی عمل می‌کند. با وجود هیالورونیک اسید در فضای مفصلی میان دو استخوان، از ساییدگی دو سر استخوان‌ها به هم جلوگیری می‌شود. تزریق اسید هیالورونیک به منابع طبیعی بدن می‌افزاید. ممکن است بشنوید که پزشک از این تزریق‌ها با عنوان “Viscosupplementation” یاد می‌کند. تزریق باعث می‌شود حجم هیالورونیک اسید در فضای مفصلی افزایش یابد. در نتیجه ساییدگی میان دو سر استخوان کاهش می‌یابد. بنابراین متعاقب آن درد بیماران در هنگام حرکت مفصل نیز کاهش پیدا می‌کند. شایان توجه است که با وجود مکانیسم عمل توجیه‌کننده این تزریقات، انجام آن در همه بیماران دچار آرتروز مفصلی، منجر به کاهش درد و بهبود حرکت نمی‌شود. سودمندی آن تنها در درصدی از بیماران نشان داده شده است.

آیا باید تزریق هیالورونیک اسید را امتحان کرد؟

پزشکان نمی‌توانند پیش‌بینی کنند که چه کسی از تزریق اسید هیالورونیک سود خواهد برد. اما بسیاری از پزشکان آن را برای افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو، که علائم آن‌ها با مسکن یا درمان‌های غیردارویی مانند گرما یا یخ بهبود نیافته است، تجویز می‌کنند. همچنین تزریق هیالورونیک اسید اغلب در افرادی انجام می‌شود که به دلایلی نمی‌توانند مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن مصرف کنند و آمادگی عمل جراحی تعویض کامل زانو را ندارند.

تزریق هیالورونیک اسید برای آرتروز مفصلی چقدر موثر است؟

مطالعات نشان می‌دهد که تزریق اسید هیالورونیک ممکن است برای برخی از افراد مبتلا به استئوآرتریت بهتر از مسکن‌ها عمل کند. مطالعات دیگر نشان داده‌اند که این تزریقات همچنین ممکن است به خوبی تزریق کورتیکواستروئید به زانو عمل کنند. با توجه به شواهد، به نظر می‌رسد تزریق اسید هیالورونیک در برخی افراد بهتر از دیگران عمل کند. همچنین نشان داده شده است که تزریق آن در افراد مسن و افراد مبتلا به استئوآرتریت شدید ممکن است کمتر موثر باشد.

بنابرین لازم است توسط پزشک معالج این مورد به بیمار گوشزد شود که ممکن است درد بعد از تزریق بهبود نیابد. همچنین بیماران با درد شدید باید بدانند احتمال اثربخشی تزریق در آن‌ها کم است. معمولا در صورتی که این درمان سودمند نباشد، بیماران از جهت توانایی و آمادگی تعویض مفصل زانو ارزیابی می‌شوند.

تزریق هیالورونیک اسید به چه صورتی انجام می‌شود؟

بسته به نوع ژلی که مورد استفاده پزشک قرار می‌گیرد، ممکن است یک دوز دریافت کنید و یا سه تا پنج تزریق به فاصله یک هفته دریافت کنید. تزریق برای همه انواع ژل هیالورونیک اسید در دسترس، به یک شکل انجام می‌شود.

ابتدا پزشک ناحیه مورد نظر را تمیز می‌کند. اگر زانوی شما در اثر تجمع مایع اضافی متورم شده است، پزشک ممکن است یک مسکن موضعی تزریق کند، سپس یک سوزن را به مفصل وارد می‌کند تا مایع اضافی خارج شود. با همان سوزن که هنوز در جای خود است، پزشک معمولاً می‌تواند اسید هیالورونیک را به مفصل زانو تزریق کند. پس از تزریق، یک یا دو روز نباید جسم سنگین بلند کنید. بعد از دو روز، باید بتوانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید.

تزریق ژل چه عوارضی دارد؟

شایع‌ترین عوارض جانبی کوتاه‌مدت، درد خفیف در محل تزریق و تجمع جزئی مایع مفصلی است. این علائم ظرف چند روز بهتر می‌شوند و جای نگرانی نیست. به ندرت مفصل تزریق‌شده ممکن است با افزایش التهاب دچار تشدید درد شود. در این صورت حتما با پزشک متخصصی که تحت‌نظرش هستید تماس بگیرید.