آلودگی هوا و ارتباط آن با بروز بیماری‌های روماتولوژیک

عوامل محیطی در اتیولوژی بیماری‌های روماتولوژیک

طبق باور عمومی، برهمکنش‌های میان پس‌زمینه ژنتیکی افراد و مواجهه با عوامل محیطی مانند آلودگی هوا منجر به مجموعه‌ای از واکنش‌های ایمنی می‌گردد. این امر در نهایت باعث ایجاد بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید (RA)، آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان (JIA), لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) و درماتومیوزیت نوجوانان می‌شود. برای مثال، یک عامل محیطی که به طور قطعی بر استعداد ابتلا به RA تأثیر می‌گذارد، سیگار کشیدن است. با وجود سابقه ژنتیکی مثبت خطر ابتلا نیز افزایش می‌یابد.

آلودگی هوا به عنوان یک عامل محیطی مؤثر

آلاینده‌های موجود در هوا یک عامل خطر مورد تایید برای بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی می‌باشد. اما اخیرا ارتباط این فاکتور محیطی با بیماری‌های ناشی از سیستم ایمنی مانند بیماری‌های التهابی روده و مولتیپل اسکلروزیس (MS) تایید شده است. آلودگی هوا ممکن است با تحریک مستقیم سیستم التهابی، تأثیر خود را بر بروز بیماری‌های خودایمنی توجیه کند. بنابراین به نظر می‌رسد که هوای آلوده بر توسعه بیماری‌های روماتیسمی تأثیر می‌گذارد. در ادامه به منابع آلودگی هوا، نحوه اندازه‌گیری آلودگی و شواهدی برای توجیه ارتباط میان توسعه بیماری روماتیسمی و مواجهه با آلاینده‌ها می‌پردازیم.

منابع آلودگی هوا

آلاینده‌های هوا شامل ترکیب پیچیده‌ای از ذرات و گازهای انتشار یافته از منابع مختلف صنعتی و غیرصنعتی می‌باشد. استفاده از سوخت‌های فسیلی منبع اصلی انتشار آلاینده‌های موجود در هوا در کشورهای توسعه یافته است.

اثر بر سیستم ایمنی

به طور کلی، مواجهه با هوای آلوده می‌تواند منجر به فعال شدن پاسخ ایمنی شود. یک مطالعه اولیه تفاوت‌های قابل اندازه‌گیری را در ایمونوگلوبولین‌ها، اجزای کمپلمان، هاپتوگلوبین و a-1-گلیکوپروتئین بین جمعیت زنانی که در معرض آلودگی بیشتر قرار داشتند، نشان داده‌ است. تمرکز اکثر مقالات در مورد آلاینده‌های هوا و سلامت بر روی ذرات معلق با اندازه کمتر از 2.5 میکرومتر (PM 2.5) بوده است. آلودگی هوای PM 2.5 مخلوطی از ذرات جامد، مایع، یا جامد و مایع معلق در هوا است که می‌تواند مسافت‌های طولانی را از منابع دور طی کند یا توسط عوامل مرتبط با آب و هوا (مثلاً جریان وارونگی هوا در زمستان) متمرکز شود. این ماده عمدتاً متشکل از سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم حاصل از احتراق سوخت دیزل و محصولات گازی وسایل نقلیه موتوری و نیروگاه‌های زغال سنگ می‌باشد.

تأثیر PM2.5 بر ریه

ذرات PM2.5 می‌توانند به نواحی مسئول تبادل گاز در ریه نفوذ و استرس اکسیداتیو ایجاد کنند. در نتیجه باعث فعال شدن ماکروفاژها و سلول‌های اپیتلیال در بافت آلوئولی و نهایتاً منجر به پاسخ التهابی و ترشح سیتوکین‌های پیش‌التهابی می‌شوند.

سایر آلاینده‌های حائز اهمیت

سایر آلاینده‌های مورد مطالعه عبارتند از ذرات معلق کمتر از 10 میکرومتر (PM 10)، دی‌اکسید گوگرد (SO2) و دی‌اکسید نیتروژن (NO2). ذرات PM10 بزرگتر هستند و بنابراین احتمال کمتری دارد که از منابع دور منتقل شوند و یا به درخت برونشیال نفوذ کنند. SO2 در طی پالایش نفت یا تولید سیمان و همچنین از نیروگاه‌های زغال‌سنگ، لوکوموتیوها، کشتی‌ها و برخی تجهیزات غیرجاده‌ای سوخت دیزل تشکیل می‌شود.

آلودگی هوا و آرتریت روماتوئید (RA)

با توجه به زمینه التهابی آرتریت روماتوئید، این بیماری بیش از سایر انواع آرتریت، تحت‌تأثیر آلاینده محیطی می‌باشد. محققان بسیاری تاثیر این فاکتور محیطی را بر میزان فعالیت بیماری آرتریت روماتوئید بررسی کرده‌اند.‌ آلودگی هوا به طور قابل توجهی با میزان فعالیت بیماری در بیماران RA مرتبط است. NO2 و SO2 مهمترین عوامل خطر موثر در فعالیت آرتریت روماتوئید هستند. شایان ذکر است که ارتباط دقیقی میان میزان آلودگی و شدت فعالیت بیماری (شعله‌ور شدن) به دست نیامده است.

آلودگی هوا و استئو آرتریت (OA)

استئوآرتریت (OA) یک بیماری دژنراتیو و پیشرونده مفصلی است که معمولاً در سن 40 سالگی مشاهده می‌شود. اولین علامت بیماری که موجب پیگیری بیمار می‌شود، درد است. معمولا قبل از ایجاد درد، تشخیص بیماری مشکل است. نتایج مطالعات اخیر پیرامون ارتباط میان OA و آلودگی محیطی تایید کرده است که دوزهای بالای PM به طور قابل توجهی باعث افزایش فاکتورهای پیش‌التهابی مانند فاکتور نکروز تومور آلفا، اینترلوکین1بتا و 6 و ماکروفاژهای M1 در ریه می‌شود. علاوه بر این، سطوح استئوکلسین، پروتئین ماتریکس الیگومریک غضروف (COMP) و N-telopeptideهای کلاژن نوع I تحت‌تأثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند. طبق مطالعات شدت OA ممکن است با مواجهه با PM از طریق اثر غلظت PM بر مکانیسم‌های التهابی سیستمیک افزایش یابد. تا به امروز محققان به مطالعات بسیاری پیرامون ارتباط میان اختلالات روماتولوژیک و آلودگی هوا پرداخته‌اند. با این حال اطلاعات بسیار محدودند و همچنان نیاز است بررسی‌های جامع‌تری در این زمینه به عمل آید.

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

اینستاگرام  تلگرام  لینکدین  آپارات  توییتر  فیسبوک  یوتیوب