آیا نقایص مادرزادی قابل پیشگیری است؟

نقص مادرزادی چیست؟

نقایص مادرزادی ناهنجاری‌های ساختاری یا عملکردی هستند که در حین بارداری یا قبل از آن ایجاد می‌شود. در مواردی ممکن است پس از زایمان تشخیص داده شود. نقایص مادرزادی از علل مهم مرگ و میر و ناتوانی کودکان است. تخمین زده شده که حدودا ۳۰۳۰۰۰ نوزاد در سراسر جهان به این دلیل جان خود را از دست می‌دهند. علاوه بر مرگ و میر، نقایص طولانی‌مدت باعث ناتوانی طولانی هم می‌شود که تاثیرات قابل توجهی بر افراد، خانواده، سیستم‌های بهداشتی و جوامع دارد.

روز جهانی نقایص مادرزادی (۳ مارس) از سال ۲۰۱۵ توسط سازمان بهداشت جهانی برای افزایش آگاهی خانواده‌ها آغاز شده است. هدف، پیشگیری، افزایش مراقبت و آگاهی در مورد این نقایص است. از جمله این نقایص به بیماری‌های قلبی، نقایص دستگاه ادراری تناسلی، اسپینا بفیدا، سندروم داون و سندروم ترنر می‌توان اشاره کرد. باید بدانیم ۲ تا ۳ درصد از نوزادان در هنگام تولد یک یا چند نقص مادرزادی دارند.

همه کودکان حق شروع سالم در زندگی را دارند. بیشتر نقایص مادرزادی قابل پیشگیری هستند. آموزش زنان و خانواده‌های آن‌ها قبل از بارداری اولین گام برای پیشگیری است. باید همه زنان بدانند که بارداری سالم در قبل از لقاح شروع می‌شود. بسیاری از شرایط سلامتی که در حالت طبیعی وجود دارند، می‌توانند در دوران بارداری مضر باشند. بهترین کار قبل از بارداری افزایش آگاهی در خصوص مسائل بارداری و سلامت کودک است.

چه عواملی می‌تواند باعث نقایص مادرزادی شود؟

بررسی وضعیت سلامت مادر یکی از مهم‌ترین مسائل است که باید قبل از بارداری بررسی شود. بسیاری از بیماری‌های مزمن و چاقی می‌توانند به طور مستقیم بر سلامت مادر و کودک در دوران بارداری و پس از ان آسیب برساند. همچنین در طول بارداری طبق نظر پزشک خود ویتامین‌های لازم را دریافت کنید. مثلا مصرف فولیک اسید با دوز صحیح می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به نقص سیستم عصبی در نوزاد را کم کند. برای مشورت با پزشک در این مورد می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.

این نقایص ممکن است به علت عوامل ژنتیکی، عفونی، تغذیه‌ای یا محیطی باشد. اختلالات مادرزادی با مرده‌زایی و زایمان زودرس نیز مرتبط است. نوزادان زیادی به علت عدم رعایت مواردی مانند مصرف کمبود ریزمغذی، عفونت‌ها و قرار گرفتن در معرض الکل به دنیا می‌آیند.

• الکل: رایج‌ترین علتی که باعث نقایص مادرزادی می‌شود، الکل است. در صورتی که مادری هنگام بارداری الکل مصرف کند ممکن است کودک متولد شده علائم زیر را داشته باشد: بیش‌فعالی، تاخیر در رشد و ناهنجاری‌های صورت
• مصرف دارو: لازم به ذکر است مصرف برخی داروها مانند ایزوترتینوئین نیز می‌توانند باعث آسیب به جنین در دوران بارداری شود. لازم است قبل از بارداری در خصوص مصرف داروهایتان با پزشک صحبت کنید. همچنین مصرف برخی داروها توسط مرد نیز می‌تواند باعث نقایص مادرزادی شود.
• دیابت و چاقی
• عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی می‌تواند قابل پیشگیری باشد. برای همین بهتر است آزمایش‌های قبل از ازدواج را جدی بگیرید.

برای پیشگیری و تشخیص نقایص مادرزادی چه کار کنم؟

پیشگیری

• سیگار نکشید
• الکل مصرف نکنید
• وضعیت سلامت و بهداشت خود را با پزشک بررسی کنید
• مواد ریزمغذی و ویتامین‌های مناسب را دریافت کنید

تشخیص

بیشتر نقایص مادرزادی در همان سه ماهه اول بارداری مانند سندروم داون قابل تشخیص هستند:

• آزمایش خون مادر: آزمایش خون می‌تواند گردش DNA و پروتئین را اندازه‌گیری کند.
• سونوگرافی: مایع اضافی در پشت گردن نوزاد می‌تواند نشانه اختلال کروموزومی یا مشکلات قلبی باشد.

در سه ماهه دوم نیز مشکلات ساختاری و آناتومیکی را می‌توان تشخیص داد:

• آزمایش خون مادر
• سونوگرافی ناهنجاری‌ها

در صورت غیرطبیعی بودن این موارد نیاز به آزمایشات بیشتری وجود دارد.