از نقایص قلبی همراه تولد چه می‌دانیم؟

اختلال قلبی همراه تولد

نقص قلبی همراه تولد یک اختلال در ساختار قلب است که نوزاد همراه با آن متولد می‌شود. برخی از نقایص قلبی همراه تولد در نوزادان علائمی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند. سایر نقایص اختلالات قلبی همراه تولد پیچیده‌تر هستند و ممکن است نیاز به چندین عمل جراحی در یک دوره چند ساله داشته باشند. یادگیری در مورد اختلال قلبی همراه تولد به والدین کمک می‌کند تا با بیماری بیشتر آشنا شوند و بدانند در آینده نزدیک و دور، چه در انتظار فرزندشان است. در این مقاله دکترنکست مختصری به اختلالات قلبی همراه تولد می‌پردازیم.

تظاهرات اختلالات قلبی همراه تولد چگونه است؟

نقایص قلبی جدی در زمان تولد

نقایص قلبی همراه تولد اگر جدی باشند، معمولاً بلافاصله پس از تولد یا طی چند ماه اول زندگی علائمی ایجاد می‌کنند. علائم و نشانه‌ها در این اختلالات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییر رنگ آبی کم‌رنگ یا خاکستری در لب‌ها، زبان یا ناخن‌های دست (سیانوز)
• تنفس سریع و عمیق
• تورم در پاها، شکم یا نواحی اطراف چشم
• تنگی نفس در طول شیردهی که منجر به وزن‌گیری ضعیف می‌شود

نقایص قلبی همراه تولد کم‌خطر

این اختلالات ممکن است تا اواخر دوران کودکی تشخیص داده نشود. علائم و نشانه‌های نقص قلبی همراه تولد در کودکان بزرگتر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس تنگی نفس در حین ورزش یا فعالیت
• خستگی زودرس به دنبال فعالیت معمول
• غش کردن در حین ورزش یا فعالیت
• تورم در دست یا مچ‌ پا

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

نقایص قلبی همراه تولد، در صورتی که جدی باشند، اغلب قبل یا بلافاصله پس از تولد تشخیص داده می‌شوند. اگر فرزند شما هر یک از علائم یا نشانه‌های نقص قلبی کمتر جدی را در حین رشد دارد، با پزشک کودک خود تماس بگیرید. پزشک فرزند شما می‌تواند به شما اطلاع دهد که آیا علائم به دلیل نقص قلبی بوده یا بیماری دیگری مطرح است. برای مشورت با پزشک می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.

 

قلب چگونه کار می‌کند؟

برای درک علل نقایص قلب، ممکن است دانستن نحوه عملکرد قلب مفید باشد. قلب به چهار حفره تقسیم می‌شود، دو حفره در سمت راست و دو حفره در سمت چپ. برای پمپاژ خون در سراسر بدن، قلب از سمت چپ و راست خود برای کارهای مختلف استفاده می‌کند. سمت راست قلب خون را از طریق شریان‌های ریوی به ریه‌ها منتقل می‌کند. در ریه‌ها، خون اکسیژن را می‌گیرد و سپس از طریق سیاهرگ‌های ریوی به سمت چپ قلب باز می‌گردد. سپس سمت چپ قلب خون را از طریق شریان اصلی بدن (آئورت) به بقیه بدن می‌رساند.

نقایص قلبی همراه تولد چگونه ایجاد می‌شود؟

در شش هفته اول بارداری، قلب جنین شروع به تشکیل کرده و اولین ضربان قلب اتفاق می‌افتد. رگ‌های خونی اصلی که به قلب می‌روند و از قلب خارج می‌شوند نیز در این زمان حیاتی شروع به رشد می‌کنند.

در این مرحله از رشد جنین است که ممکن است نقایص قلبی همراه تولد شروع به شکل‌گیری کنند. محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چه چیزی باعث بیشتر این نقص‌ها می‌شود. اما به نظر می‌رسد ژنتیک، برخی شرایط پزشکی، برخی داروها، عوامل محیطی و سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن، ممکن است در بروز این مشکلات نقش داشته باشند. انواع مختلفی از نقص قلبی همراه تولد وجود دارد. این اختلالات در دسته‌بندی‌های کلی قرار می‌گیرند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

اتصالات تغییر یافته در قلب یا عروق خونی

اتصالات تغییر یافته باعث می‌شود خون در جایی که معمولاً جریان ندارد جریان یابد. وجود سوراخ در دیواره بین حفره‌های قلب یکی از نمونه‌های این نوع نقص قلب است. یک اتصال تغییر یافته می‌تواند باعث شود که خون بدون اکسیژن با خون غنی از اکسیژن مخلوط شود. این امر مقدار اکسیژن ارسال شده به اندام‌های مختلف بدن را کاهش می‌دهد. تغییر در جریان خون، قلب و ریه‌ها را مجبور می‌کند تا سخت‌تر کار کنند.

انواع اتصالات تغییر یافته در قلب یا عروق خونی عبارتند از:

• نقص سپتوم دهلیزی که سوراخی بین حفره‌های فوقانی قلب (دهلیزها) است.
• نقص سپتوم بطنی که سوراخی در دیواره بین حفره‌های پایینی قلب راست و چپ (بطن) است.
• مجرای شریانی باز که یک اتصال بین شریان ریوی و شریان اصلی بدن (آئورت) است. این مجرا زمانی که نوزاد در رحم رشد می‌کند باز است و معمولا چند ساعت پس از تولد بسته می‌شود. اما در برخی از نوزادان باز می‌ماند و باعث جریان خون نادرست بین دو سرخرگ اصلی می‌شود.
• اتصال غیرطبیعی ورید ریوی زمانی اتفاق می‌افتد که تمام یا برخی از رگ‌های خونی ریه‌ها (وریدهای ریوی) به ناحیه یا نواحی اشتباهی از قلب متصل شوند.

مشکلات دریچه قلب همراه تولد

دریچه‌های قلب متشکل از دریچه‌های بین حفره‌های قلب و رگ‌های خونی هستند. دریچه‌های قلب باز و بسته می‌شوند تا خون در جهت مناسب حرکت کند. اگر دریچه‌های قلب نتوانند به درستی باز و بسته شوند، خون نمی‌تواند در یک جهت جریان یابد. اختلالات دریچه‌ای شامل تنگی دریچه و همچنین نارسایی دریچه است. تنگی دریچه مانع از خروج کامل خون می‌شود. نارسایی دریچه باعث عدم بسته شدن کامل دریچه و بازگشت خون می‌شود. نمونه‌هایی از مشکلات دریچه‌ای قلب در زمان تولد عبارتند از:

تنگی دریچه آئورت

نوزاد ممکن است به جای سه دریچه، با یک دریچه آئورت متولد شود. این امر یک سوراخ کوچک و باریک برای عبور خون ایجاد می‌کند. قلب باید بیشتر کار کند تا خون را از طریق دریچه پمپ کند. در نهایت، این اختلال منجر به بزرگ شدن قلب و ضخیم شدن عضله قلب می‌شود.

تنگی دریچه ریوی

تنگی دریچه شریان ریوی نقصی در دریچه یا نزدیک دریچه ریوی است که دهانه دریچه ریوی را باریک و جریان خون از قلب به ریه را کند می‌کند.

ترکیبی از نقایص قلبی همراه تولد

برخی از نوزادان با چندین نقص قلبی متولد می‌شوند که بر ساختار و عملکرد قلب تأثیر می‌گذارد. مشکلات قلبی بسیار پیچیده ممکن است باعث تغییرات قابل توجهی در جریان خون یا حفره‌های توسعه نیافته قلب شود. به عنوان مثال، تترالوژی فالوت ترکیبی از چهار نقص قلبی است:

• سوراخی در دیوار بین حفره‌های پایینی قلب (بطن‌ها)
• تنگی دریچه بین بطن راست و شریان ریوی
• تغییر در اتصال آئورت به قلب
• ضخیم شدن ماهیچه در بطن راست

نمونه‌های دیگر از نقایص قلبی پیچیده همراه تولد عبارتند از:

آترزی دریچه شریان ریوی

دریچه‌ای که خون را از قلب خارج می‌کند تا به ریه‌ها برسد (دریچه ریوی)، به درستی تشکیل نشده است. بنابراین خون نمی‌تواند مسیر معمول خود را برای دریافت اکسیژن از ریه‌ها طی کند.

آترزی دریچه سه‌لتی

دریچه سه‌لتی (دریچه بین دهلیز راست و بطن راست) در این اختلال تشکیل نشده است. در عوض، بین اتاقک فوقانی قلب راست (دهلیز) و محفظه پایینی راست (بطن) یک دیواره وجود دارد. این نقص قلبی جریان خون را محدود می‌کند و باعث می‌شود بطن راست تکامل نیابد.

جابجایی شریان‌های بزرگ

در این نقص جدی و نادر قلبی، دو شریان اصلی که از قلب خارج می‌شوند معکوس می‌شوند (محل اتصالشان عوض می‌شود). دو نوع از این اختلال وجود دارد. انتقال کامل شریان‌های بزرگ معمولاً در دوران بارداری یا بلافاصله پس از تولد مشاهده می‌شود. جابجایی ناکامل شریان بزرگ کمتر رایج است. علائم ممکن است فوراً تظاهر نیابند.

سندرم هیپوپلاستیک قلب چپ

در این اختلال بخش عمده‌ای از قلب به درستی رشد نمی‌کند. در سندرم قلب چپ هیپوپلاستیک، سمت چپ قلب به اندازه کافی رشد نکرده است که به طور موثر خون کافی را به بدن پمپاژ کند.

عوامل خطر در ایجاد نقایص قلبی همراه تولد

بیشتر نقایص قلبی همراه تولد ناشی از تغییراتی است که در اوایل رشد قلب کودک قبل از تولد رخ می‌دهد. علت دقیق اکثر نقایص قلبی همراه تولد ناشناخته است. اما برخی از عوامل خطر شناسایی شده‌اند. عوامل خطر شناخته شده برای نقایص قلبی همراه تولد عبارتند از:

• سرخجه

ابتلا به سرخجه در دوران بارداری می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در رشد قلب کودک شود. آزمایش خون انجام شده قبل از بارداری می‌تواند مشخص کند که آیا مادر باردار نسبت به سرخجه مصون است یا خیر. یک دوز واکسن برای کسانی که مصون نیستند تزریق می‌شود.

• دیابت

کنترل دقیق قند خون قبل و در طول بارداری می‌تواند خطر ابتلا به نقایص قلبی را در نوزاد کاهش دهد. دیابتی که در دوران بارداری ایجاد می‌شود (دیابت بارداری) به طور کلی خطر نقص قلبی را در نوزاد افزایش نمی‌دهد.

• داروها

برخی از داروهای مصرف شده در دوران بارداری ممکن است باعث نقص قلبی همراه تولد شود. لیست کاملی از داروهای مادر باردار باید حتما با پزشک مطرح شود.

• مصرف الکل و سیگار در دوران بارداری

مصرف الکل و سیگار در دوران بارداری خطر نقص قلبی همراه تولد را افزایش می‌دهد.

• سابقه خانوادگی و ژنتیکی نقایص قلبی همراه تولد

گاها این اختلالات در نوزادان زمینه ژنتیکی داشته و با یک سابقه خانوادگی مثبت همراه است. بسیاری از کودکان مبتلا به سندرم داون دارای نقص قلبی همراه تولد هستند.