بیماری کبد چرب یک بیماری شایع است که به دلیل ذخیره چربی اضافی در کبد ایجاد می‌شود. اکثر افراد هیچ علامتی ندارند و مشکلات جدی برای آنها به وجود نمی‌آید. با این‌حال در برخی موارد این بیماری می‌تواند منجر به آسیب کبدی شود. امروزه با توجه به اینکه سبک زندگی ناسالم در حال افزایش است، اطلاع از خطرات کبد چرب و علائم خطرناک آن اهمیت بالایی دارد. بنابراین دکترنکست در این مطلب به موضوع کبد چرب می‌پردازد.
عملکرد کبد چیست؟
کبد یک اندام ضروری با عملکردهای متعدد است که عبارتند از:
- تولید صفرا جهت تسهیل هضم غذا
- ساختن انواع پروتئین برای بدن
- ذخیره آهن در بدن
- تبدیل مواد مغذی به انرژی برای بدن
- ایجاد موادی که به لخته شدن خون، بند آمدن خونریزی و بهبود زخم‌ها کمک می‌کنند
- ساخت فاکتورهای ایمنی و حذف باکتری‌ها و سموم (موادی که می‌توانند به بدن شما آسیب برسانند) از خون و تقویت سیستم ایمنی بدن
بیماری کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب (استئاتوز) یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در کبد ایجاد می‌شود. یک کبد سالم حاوی مقدار کمی چربی است. زمانی که چربی به ۵ تا ۱۰ درصد وزن کبد برسد مشکل‌ساز می‌شود.
چرا بیماری کبد چرب مضر است؟
در اغلب موارد، بیماری کبد چرب مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند یا مانع از عملکرد طبیعی کبد شما نمی‌شود. اما در ۷ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری، بیماری کبد چرب با گذشت زمان بدتر می‌شود. این بیماری طی سه مرحله پیشرفت می‌کند:
- کبد ملتهب (متورم) می‌شود و بافت آن آسیب می‌بیند. این مرحله استئاتوهپاتیت نامیده می‌شود.
- بافت اسکار در جایی تشکیل می‌شود که کبد شما آسیب دیده است. این فرآیند فیبروز نامیده می‌شود.
- بافت اسکار گسترده جایگزین بافت سالم می‌شود. این مرحله، سیروز کبدی نام دارد.
سیروز کبدی
سیروز کبدی در نتیجه آسیب شدید به کبد اتفاق می‌افتد. بافت اسکار سخت که جایگزین بافت سالم کبد می‌شود، عملکرد کبد را کند می‌کند. در نهایت، این پیشامد می‌تواند عملکرد کبد را به طور کامل از بین ببرد. سیروز همچنین می‌تواند منجر به نارسایی و سرطان کبد شود.
انواع کبد چرب چیست؟
دو شکل اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد:
بیماری کبد چرب ناشی از الکل
این نوع از کبد چرب ناشی از نوشیدن زیاد الکل است. حدود ۵٪ از مردم در آمریکا به این نوع از بیماری کبدی مبتلا هستند.
بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل
بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل (NAFLD) در افرادی که زیاد الکل مصرف نمی‌کنند رخ می‌دهد. این بیماری از هر سه بزرگسال یک نفر و از هر ۱۰ کودک یک کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. محققان علت دقیق بیماری کبد چرب غیر مرتبط با الکل را پیدا نکرده‌اند. عوامل متعددی مانند چاقی و دیابت می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
چه کسانی به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند؟
افراد با ویژگی‌های زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا بیماری کبد چرب هستند:
- نژاد اسپانیایی یا آسیایی
- افراد یائسه
- چاقی با سطح بالای چربی شکم
- فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا
- آپنه انسدادی خواب (حالتی از راه هوایی مسدود شده و باعث توقف و شروع تنفس سریع در طول خواب می‌شود).
چه چیزی باعث بیماری کبد چرب می‌شود؟
برخی افراد بدون داشتن هیچ‌گونه بیماری قبلی به بیماری کبد چرب مبتلا می‌شوند. اما عوامل خطر زیر احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهند:
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- ابتلا به دیابت نوع ۲ یا مقاومت به انسولین
- داشتن سندرم متابولیک (مقاومت به انسولین، فشار خون بالا، کلسترول بالا و سطح تری‌گلیسیرید بالا)
- مصرف برخی از داروها مانند آمیودارون، دیلتیازم، تاموکسیفن یا استروئیدها
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
علائم کبد چرب در مردان و زنان چیست؟
افراد مبتلا به بیماری کبد چرب اغلب هیچ علامتی ندارند تا زمانی که بیماری به سیروز کبدی پیشرفت کند. علائم کبد چرب در زنان و مردان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد شکم یا احساس پری در سمت راست بالای شکم
حالت تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها
کاهش وزن
خارش ناشی از کبد چرب
علائم کبد چرب در چهره به صورت زردی پوست یا زرد شدن سفیدی چشم
ورم شکم و پاها
خستگی شدید یا آشفتگی ذهنی
ضعف و خستگی
قرمز شدن کف دست
بیماری کبد چرب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
از آنجایی که بیماری کبد چرب اغلب هیچ علامتی ندارد، پزشک ممکن است اولین کسی باشد که آن را تشخیص می‌دهد. سطوح بالاتر آنزیم‌های کبدی (افزایش آنزیم‌های کبدی) می‌تواند مطرح‌کننده کبد چرب یا سایر بیماری‌های درگیرکننده کبد باشد. افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه آسیب کبد است. برای تشخیص، پزشک ممکن است موارد زیر را در ادامه درخواست کند:
- سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی اسکن) برای تصویربرداری از کبد
- بیوپسی کبد (نمونه بافت) برای تعیین میزان پیشرفت بیماری کبدی
- FibroScan، یک سونوگرافی تخصصی که گاهی به جای بیوپسی کبد برای تعیین میزان چربی و بافت اسکار در کبد استفاده می‌شود.
درمان کبد چرب چیست؟
هیچ دارویی به طور خاص برای بیماری کبد چرب وجود ندارد. در عوض، متخصصین گوارش و کبد بر کنترل عواملی که به این بیماری کمک می‌کنند تمرکز دارند. آنها همچنین توصیه می‌کنند که تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود. این تغییرات می‌تواند به طور قابل توجهی سلامت را بهبود بخشد. توصیه‌های رایج برای کبد چرب عبارتند از:
کاهش مصرف چربی و کالری
مصرف میوه و سبزیجات
ورزش روزانه
کاهش مصرف کربوهیدرات
نوشیدن قهوه
کنترل استرس
دوری از سیگار و الکل
چگونه می‌توان از بیماری کبد چرب پیشگیری کرد؟
بهترین راه برای جلوگیری از بیماری کبد چرب انجام کارهایی است که سلامت کلی را حفظ می‌کند:
- در وزن سالم بمانید. اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، به تدریج وزن خود را کاهش دهید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- مصرف الکل را محدود کنید.
- داروها را طبق دستور مصرف کنید.
آیا بیماری کبد چرب قابل برگشت است؟
کبد توانایی شگفت‌انگیزی برای ترمیم خود دارد. اگر از الکل اجتناب کنید یا وزن خود را کم کنید، می‌توانید چربی و التهاب کبد را کاهش دهید و آسیب اولیه کبد را از بین ببرید.
خطرات کبد چرب چیست؟
بیماری کبد چرب مشکلات عمده‌ای برای اکثر افراد ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر به سیروز کبدی تبدیل شود، می‌تواند مشکل جدی‌تری ایجاد کند. سیروز کبدی درمان نشده در نهایت منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد می‌شود. کبد عضوی است که بدون آن نمی‌توانید زندگی کنید.
برای کاهش وزن رعایت چه نکاتی لازم است؟
به دنبال درمان فوری کبد چرب نباشید. روند درمان در این بیماری تدریجی است. برای کاهش وزن، آهسته اما پیوسته از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید. کاهش وزن سریع در واقع می‌تواند بیماری کبد چرب را بدتر کند. پزشکان اغلب رژیم مدیترانه‌ای را توصیه می‌کنند که سرشار از سبزیجات و میوه‌ها است. پزشک یا متخصص تغذیه می‌توانند ما را در مورد روش‌های کاهش وزن سالم و تغذیه مناسب برای کبد چرب، راهنمایی کنند.
جمع‌بندی
کبد چرب به دنبال آسیب کبد در اثر افزایش چربی ذخیره شده ایجاد می‌شود. این اختلال می‌تواند منجر به علائمی در بدن شود. اما با این حال اغلب بدون علامت است. علائم کبد چرب می‌تواند به شکل زرد شدن پوست و سفیدی چشم تظاهر یابد. بیماری مراحل مختلفی دارد. در برخی افراد بیماری به سمت سیروز کبدی پیشرفت می‌کند. در سیروز کبدی، این عضو به طور کامل عملکرد خود را از دست می‌دهد. بیماری کبد چرب هیچ درمان دارویی ندارد. این بیماری را می‌توان با اصلاح سبک زندگی کنترل کرد. کاهش وزن به روش درست، اجتناب از الکل و ورزش منظم در بهبود کبد چرب اهمیت دارد. پزشک فوق تخصص گوارش و کبد می‌تواند در تشخیص و مدیریت کبد چرب، بیمار را راهنمایی کند.
برای مطالعه مطالب آموزشی بیشتر، به دکترنکست مراجعه کنید.
