ماموگرافی نقش کلیدی در غربالگری سرطان سینه دارد. این روش تصویربرداری امکان تشخیص انواع سرطان پستان، قبل از ایجاد علائم و نشانه‌های سرطان را فراهم می‌سازد. نتایج حاصل از تحقیقات متعددی نشان داده است که انجام ماموگرافی خطر مرگ ناشی از سرطان سینه را به طور واضحی کاهش می‌دهد. ماموگرافی که به صورت رایج انجام میشود، تصاویری دو بعدی از پستان را ایجاد می‌کند. نوع جدیدتری از ماموگرافی به نام ماموگرافی سه بعدی (توموسنتز ماموگرافی) تصاویر سه بعدی از پستان فراهم می‌کند. بسیاری از مراکز پزشکی علاوه بر ماموگرافی دو بعدی رایج برای غربالگری سرطان پستان، ماموگرافی سه بعدی را نیز انجام می‌دهند. تشخیص جواب ماموگرافی نرمال و غیرطبیعی بر عهده رادیولوژیست است.
تصویربرداری ماموگرافی
آزمایش ماموگرافی یک روش تصویربرداری اشعه ایکس از پستان است. این روش می‌تواند برای غربالگری سرطان سینه یا برای اهداف تشخیصی، مانند بررسی علائم یا یافته‌های غیر معمول در یک روش تصویربرداری دیگر استفاده شود. در طول ماموگرافی، پستان بین دو سطح سفت فشرده شده تا بافت سینه پخش شود. سپس اشعه ایکس تصاویر سیاه و سفیدی را می‌گیرد که روی صفحه کامپیوتر نمایش داده شده و این تصاویر از نظر علائم سرطان بررسی میشود. ماموگرافی نقش کلیدی در غربالگری سرطان پستان دارد. علت اهمیت آن این است که ماموگرافی سرطان سینه را قبل از ایجاد علائم و نشانه‌ها تشخیص می‌دهد. این امر در نتایج سرطان پستان بسیار موثر است.
متخصصان رادیولوژی در دکترنکست
انجام ماموگرافی با هدف غربالگری سرطان پستان
ماموگرافی غربالگری برای تشخیص تغییرات پستان که می‌تواند سرطانی باشد در افرادی که هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند استفاده میشود. هدف این است که سرطان را در زمانی که پیشرفت نکرده و درمان کم‌تهاجم موثر است، شناسایی کنیم. سن ماموگرافی در کشورها و جوامع مختلف متفاوت است. بهترین زمان ماموگرافی ۴۰ سالگی است. طبق بخش‌نامه کشوری در ایران، تمامی زنان باید از سن ۴۰ سالگی غربالگری سرطان پستان را آغاز کنند. سن غربالگری در افرادی که ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند بیشتر است. پیرامون عوارض ماموگرافی زیر ۴۰ سال باید به این نکته اشاره کرد که متخصصین سرطان، ماموگرافی را در سنین زیر ۴۰ سال تنها زمانی توصیه می‌کنند که فرد جهش ژنتیکی خاصی داشته باشد، توده و تغییرات خاصی در سینه او مشهود باشد یا علائم سرطان پستان را داشته باشد.
انجام ماموگرافی با اهداف تشخیصی
ماموگرافی تشخیصی برای بررسی تغییرات مشکوک پستان، مانند توده جدید سینه، درد سینه، ظاهر غیر معمول پوست، ضخیم شدن نوک پستان یا ترشحات نوک سینه استفاده میشود. همچنین برای ارزیابی یافته‌های غیرمنتظره در ماموگرافی، غربالگری نیز استفاده میشود.
محدودیت‌ها و عوارض ماموگرافی
- تصویربرداری ماموگرافی فرد را در معرض دوز پایین تشعشع قرار می‌دهد. با این حال، دوز مورد استفاده بسیار پایین است و برای اکثر افراد مزایای ماموگرافی معمولی بیشتر از خطرات ناشی از این مقدار پرتو است.
- انجام ماموگرافی ممکن است منجر به درخواست آزمایشات اضافی شود. اگر مورد غیرمنتظره‌ای در تفسیر جواب ماموگرافی تشخیص داده شد، ممکن است به آزمایش‌های دیگری نیاز باشد. بررسی‌های اضافی ممکن است شامل آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی پستان و نمونه‌برداری جهت آزمایش باشد. با این حال، بیشتر یافته‌های کشف شده در ماموگرافی سرطان نیستند.
- اگر جواب ماموگرافی موردی غیر عادی را نشان دهد، پزشکی که تصاویر را تفسیر می‌کند (متخصص رادیولوژیست) می‌خواهد آن را با ماموگرافی‌های قبلی مقایسه کند. اگر ماموگرافی را در جای دیگری انجام داده‌اید، حتما تصاویر را نزد خود نگه‌‌دارید.
- غربالگری ماموگرافی نمی‌تواند همه سرطان‌ها را تشخیص دهد. برخی از سرطان‌هایی که با معاینه فیزیکی شناسایی می‌شوند ممکن است در ماموگرافی دیده نشوند. اگر سرطان خیلی کوچک باشد یا در ناحیه‌ای قرار گرفته باشد که به سختی توسط ماموگرافی قابل رویت است، مانند زیر بغل، ممکن است تشخیص داده نشود.
- همه سرطان‌هایی که با ماموگرافی کشف می‌شوند قابل درمان نیستند. برخی از سرطان‌های سینه تهاجمی هستند، به سرعت رشد کرده و سریعا به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند.
شرایط ماموگرافی
- برای جلوگیری از درد ماموگرافی، آن را برای زمانی برنامه‌ریزی کنید که سینه‌های شما کمترین حساسیت را داشته باشد. اگر قاعدگی دارید، معمولاً در طول هفته بعد از قاعدگی برای ماموگرافی اقدام کنید. چرا که درد ماموگرافی می‌تواند آزاردهنده باشد.
- تصاویر ماموگرافی قبلی خود را همراه داشته باشید. دکتر ماموگرافی (متخصص رادیولوژیست) ممکن است تصاویر قبلی شما را برای تفسیر ماموگرافی درخواست کند.
- قبل از ماموگرافی از ضدتعریق‌ها استفاده نکنید. از استفاده از انواع ضد تعریق، پودرها، لوسیون‌ها، کرم‌ها یا عطرها در زیر بغل یا روی سینه خودداری کنید. ذرات فلزی موجود در پودرها و دئودورانت‌ها می‌توانند منجر به ایجاد ابهام در نتایج شوند.
در طول تصویربرداری ماموگرافی
- از شما درخواست میشود لباس‌های مخصوصی را به تن کرده و جواهرات و زیورآلات خود را خارج کنید.
- طی تصویربرداری، در مقابل دستگاه اشعه ایکس که مخصوص ماموگرافی طراحی شده است می‌ایستید. یکی از اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی یکی از سینه‌های شما را روی یک سکو قرار می‌دهد و سکو را بالا یا پایین می‌آورد تا با قد شما مطابقت داشته باشد. سر، بازوها و تنه به گونه‌ای قرار می‌گیرند که امکان دید بدون مانع از سینه فراهم باشد.
- سینه به تدریج توسط یک صفحه پلاستیکی شفاف روی سکو فشار داده میشود. برای چند ثانیه فشار وارد میشود تا بافت سینه پخش شود. فشار مضر نیست، اما می‌تواند باعث درد شود.
- سینه باید فشرده شود تا ضخامت آن یکنواخت شده و اشعه ایکس به بافت پستان نفوذ کند. فشار همچنین سینه را ثابت نگه می‌دارد تا تیرگی ناشی از حرکت را کاهش داده و دوز تابش مورد نیاز را به حداقل رساند. در طول مواجهه کوتاه با اشعه ایکس، از شما خواسته میشود که ثابت بایستید و نفس خود را حبس کنید.
- تصویر ماموگرافی یک تصویر سیاه و سفید از بافت سینه است. این تصاویر دیجیتالی هستند و بر روی صفحه نمایش کامپیوتر ظاهر می‌شوند. پزشک متخصص تصاویر را بررسی می‌کند.
- رادیولوژیست به دنبال شواهدی از سرطان و سایر شرایطی است که ممکن است به آزمایش، پیگیری یا درمان بیشتر نیاز داشته باشد. نتایج در یک گزارش جمع‌آوری شده و در اختیار شما قرار می‌گیرد.
تفسیر نتایج ماموگرافی و سیستم BI-RADS
BI-RADS یک ابزار ارزیابی خطر و تضمین کیفیت است که یک طرح گزارش پذیرفته شده برای تصویربرداری از پستان ارائه می‌کند. این سیستم برای ماموگرافی، سونوگرافی و MRI کاربرد دارد. نتایج تصویربرداری پستان به یکی از شش طبقه‌بندی زیر می‌انجامد:
BI-RADS 0 (ناقص): این نتیجه یعنی باید یک ارزیابی تصویربرداری مجدد (ماموگرافی اضافی یا سونوگرافی دیگر) انجام شود.
BI-RADS 1 (منفی): نتایج منفی هستند. ضایعات متقارن و بدون توده یا کلسیفیکاسیون (تجمع کلسیم) مشکوک هستند.
BI-RADS 2 (خوش‌خیم): احتمال بدخیمی صفر درصد است.
BI-RADS 3: ضایعات احتمالاً خوش‌خیم است. کمتر از ۲٪ احتمال بدخیمی وجود دارد. پیگیری با فاصله کوتاه پیشنهاد میشود.
BI-RADS 4 (مشکوک به بدخیمی): احتمال بدخیمی ۲ تا ۹۵ درصد است.
برای ماموگرافی و سونوگرافی، این موارد را می توان به دسته‌های بیشتری تقسیم کرد:
BI-RADS 5: به شدت نشان‌دهنده بدخیمی است. ۹۵٪ احتمال بدخیمی وجود دارد. اقدام مناسب باید انجام شود.
BI-RADS 6: بدخیمی شناخته شده با بیوپسی اثبات شده است.
اکثر ماموگرافی‌های غربالگری در BI-RADS 1 یا 2 قرار می‌گیرند. به ماموگرافی‌های غربالگری با یافته‌های مشکوک معمولاً امتیاز BI-RADS 0 داده میشود.
جمع‌بندی
ماموگرافی یکی از مهم‌ترین عوامل در غربالگری و تشخیص به موقع سرطان پستان است. تاثیر به‌سزای ماموگرافی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان ثابت شده است. این روش با دو هدف غربالگری و تشخیص قابل انجام است. بهترین زمان برای ماموگرافی در جمعیت با خطر متوسط (و نه بالا) سرطان پستان، سن ۴۰ سالگی است. طی این روش تصویربرداری سینه، پستان بین دو سطح تحت فشار قرار می‌گیرد تا بافت آن یکنواخت شود. سپس اشعه‌ایکس با دوز پایین به بافت پستان نفوذ کرده و یک تصویر دیجیتالی از بافت پستان ارائه می‌دهد. بهتر است ماموگرافی در زمانی که سینه‌ها کمترین حساسیت را دارند انجام شود، چرا که درد ناشی از فشار بر بافت سینه می‌تواند آزاردهنده باشد. نتایج ماموگرافی توسط متخصص رادیولوژیست تفسیر میشود.
منابع:
