حتما در سال‌های اخیر نام داروی مونته لوکاست به گوشتان خورده است. این دارو به‌خصوص در زمان همه‌گیری ویروس کرونا بر سر زبان‌ها افتاد. اما داروی مونته لوکاست چیست و به چه علت تا این حد محبوب شده است؟ آیا قرص مونته لوکاست برای سرماخوردگی، در همه موارد تجویز می‌شود؟ هدف از تجویز این دارو چیست و برای چه مشکلاتی می‌توان از این دارو استفاده کرد؟ مونه لوکاست (Montelukast) یک مهارکننده گیرنده لکوترین است. این دارو در سال ۱۹۹۸ تایید شد و از آن زمان، نقش مهمی در مدیریت مشکلات مختلف تنفسی و آلرژیک ایفا کرده است.
مکانیسم عمل داروی مونته لوکاست
درک عملکرد این دارو با شناخت لکوترین‌ها به عنوان واسطه‌های مهم در فرآیندهای التهابی بدن آغاز می‌شود. لوکوترینها از اسید آراشیدونیک به دست آمده و نقش اساسی در بیماری‌هایی مانند آسم و شرایط آلرژیک دارند. این دارو به عنوان مهارکننده گیرنده لکوترین، برای مقابله با اثرات این واسطه‌های التهابی به کار برده می‌شود. در نتیجه کاربرد اصلی آن، مدیریت شرایط التهابی مانند آسم و آلرژی است. ده باور غلط درباره‌ی آسم را بشناسید.
موارد استفاده از داروی مونته لوکاست
این دارو در شرایط مختلفی، در اطفال بزرگتر از ۱۲ ماه و بزرگسال تجویز می‌شود. برخی موارد تجویز داروی مونته لوکاست عبارتند از:
بیماری آسم
بیماری آسم با افزایش حساسیت و التهاب راههای هوایی مشخص می‌شود. داروی مونته لوکاست به طور گسترده در مدیریت آسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. آسم یک بیماری التهابی مزمن راههای هوایی بوده و لوکوترینها، انقباض برونش، التهاب و تولید مخاط را تشدید می‌کنند. این دارو با مسدود کردن گیرنده‌های لوکوترینها، به کاهش این اثرات التهابی کمک کرده و منجر به بهبود کنترل آسم می‌شود. این دارو لزوما در همه موارد آسم تجویز نمی‌شود. در صورت کنترل مطلوب بیماری و عدم بروز حملات آسم، این دارو تجویز نخواهد شد. این دارو هم در بزرگسالان و هم در کودکان موثر بوده و به عنوان یک اقدام پیشگیرانه عمل میکند. به این صورت که مصرف آن با کاهش دفعات حملات آسم همراه است. بنابراین ممکن است پزشک مونته لوکاست را برای سرفه تجویز کند. ناگفته‌هایی از بیماری آسم را بدانید.
رینیت آلرژیک
علاوه بر آسم، مونته لوکاست برای درمان رینیت آلرژیک نیز تجویز می‌شود. رینیت آلرژیک که بارزترین علامت آن آبریزش بینی است بسیار آزاردهنده است. بسیاری از افراد برای مدیریت آن از داروهای آنتی‌هیستامین مانند قرص لوراتادین و سیتریزین استفاده می‌کنند. رینیت آلرژیک، چه فصلی و چه انواع دیگر آن، با علائمی مانند احتقان بینی، عطسه، خارش و آبریزش بینی مشخص می‌شود. مونته لوکاست با هدف قرار دادن پاسخ التهابی به واسطه لوکوترینها، این علائم آزاردهنده را تسکین می‌دهد. اثربخشی این دارو در موارد رینیت آلرژیک فصلی که معمولاً به عنوان تب یونجه نیز شناخته می‌شود و رینیت آلرژیک مداوم که در طول تمام فصول سال ادامه می یابد، تایید شده است.
فوق تخصصان آلرژی کودکان در دکترنکست
تنگی‌نفس و سرفه
مونته لوکاست ممکن است به دنبال احساس تنگی‌نفس و سرفه مداوم در افرادی که آسم ندارند، تجویز شود. چنین شرایطی اغلب به دنبال ابتلا به یک بیماری ویروسی راههای تنفسی ممکن است. همچنین در برخی موارد ممکن است این دارو برای پیشگیری از انقباض برونش‌ها به دنبال فعالیت (برونکواسپاسم) تجویز شود.
سایر موارد استفاده از این دارو
اگر چه این دارو عمدتا در موارد سرفه و مشکلات تنفسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مصرف آن در سایر مواردی که آلرژی در آن نقش دارد موثر است. مونته لوکاست ممکن است گاها در افرادی که کهیر مزمن (کهیری که بیش از ۶ ماه دوام داشته باشد) دارند، تجویز شود. همچنین مواردی از اثربخشی این دارو در درماتیت آتوپیک گزارش شده است.
اشکال دارویی مونته لوکاست
مونته لوکاست در اشکال دارویی مختلفی در دسترس است. تولید داخلی آن با نام ایرلوکاست (Airokast) شناخته می‌شود. دو شکل دارویی اصلی آن، قرص‌های خوراکی و قرص‌های جویدنی هستند که بر اساس ترجیحات و نیازهای فردی، علایق فرد در مصرف دارو و سایر عوامل، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قرص‌های خوراکی
قرص‌های خوراکی معمولی برای بلع کامل با آب طراحی شده‌اند. این فرم برای افرادی که فرمولاسیون قرص استاندارد را ترجیح می دهند مناسب است. قرص خوراکی در دوز ۱۰ میلی‌گرم در دسترس است. مصرف آن در هنگام عصر توصیه می‌شود. مصرف آن با یا بدون غذا مقدور بوده و موردی ندارد.
قرص‌های جویدنی
قرص‌های جویدنی برای کسانی مناسب است که ممکن است در بلع کامل قرص‌ها مشکل داشته باشند. این شکل دارویی اغلب ترجیح در جمعیت کودکان، که در آن انطباق با دارو می‌تواند چالش برانگیز باشد، ترجیح داده می‌شود. قرص جویدنی در دوز‌های ۴ میلی‌گرم و ۵ میلی‌گرم در دسترس است.
گرانول‌ها
گرانول‌ها گزینه درمانی دیگری برای بیماران اطفال هستند. در صورتی که قرص مونته لوکاست برای اطفال مناسب نباشد، سایر اشکال دارویی مدنظر قرار می‌گیرند. شکل دارویی گرانول را می‌توان با غذای نرم مخلوط کرد یا مستقیماً به صورت خوراکی مصرف کرد. گرانول‌ها برای کودکانی که ممکن است در مصرف قرص مشکل داشته باشند، گزینه دلپذیرتری را ارائه می‌دهد.
باید توجه داشت که مونته لوکاست به عنوان درمان فاز حاد بیماری آسم و یا حملات آلرژیک، کاربردی ندارد. این به این معنا است که نباید آن را به عنوان دارویی نجات‌بخش در چنین شرایطی در نظر گرفت. مدیریت حملات آسم نیاز به اقدامات ویژه از قبیل اسپری‌های استنشاقی و یا مراجعه فوری به مراکز درمان و بستری دارد.
عوارض جانبی داروی مونته لوکاست
داروی مونته لوکاست به طور کلی بی‌خطر و ایمن در نظر گرفته می‌شود. با این حال، مانند هر داروی دیگری افراد ممکن است عوارض جانبی خاصی را تجربه کنند. عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از:
- سردرد: سردردهای خفیف تا متوسط جزو شایع‌ترین عوارض گزارش شده این دارو هستند. به طور معمول، این سردردها گذرا بوده و با تطبیق بدن با دارو فروکش می‌کنند.
- درد شکم: برخی از افراد ممکن است ناراحتی یا درد شکم را، به دنبال مصرف این دارو تجربه کنند. این عارضه جانبی معمولاً خفیف بوده و بدون مداخله برطرف می‌شود.
- حالت تهوع: حالت تهوع عارضه جانبی کمتر شایع بوده و مانند سایر عوارض جانبی خفیف، اغلب با تداوم مصرف دارو کاهش می‌یابد.
- اسهال: به دنبال مصرف این دارو، اسهال ممکن است در برخی افراد رخ دهد. اگرچه این عارضه اغلب شدید نبوده و به تدریج برطرف می‌شود. مصرف آب کافی می‌تواند به مدیریت بهتر این عارضه جانبی کمک کند.
توجه به این نکته ضروری است که این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند. با این حال، اگر هر یک از عوارض جانبی مداوم یا شدیدتر شد، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
عوارض روانپزشکی داروی مونته لوکاست
یکی از جنبه‌های قابل توجه مونته لوکاست عوارض جانبی عصبی و روانپزشکی محتمل، به ویژه در بیماران اطفال است. برخی از عوارض گزارش شده شامل بی‌قراری، پرخاشگری، تغییرات خلقی و اختلالات خواب هستند. در حالی که میزان بروز این حوادث کم است، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید به این عواض آگاه باشند، به ویژه زمانی که مونته لوکاست برای کودکان تجویز می‌شود. نظارت بر هرگونه تغییر رفتاری غیرعادی ضروری است و هر گونه شواهد غیرطبیعی باید به سرعت به متخصص مراقبت‌های بهداشتی اطلاع داده شود.
ملاحظات خاص داروی مونته لوکاست
این دارو به طور کلی به خوبی تحمل می‌شود، اما ملاحظات خاصی برای جمعیت‌ها و موقعیت‌های خاص ضروری است که عبارتند از:
مصرف دارو در اطفال
والدین و یا مراقبان باید بیماران اطفال را از نظر عوارض جانبی عصبی – روانپزشکی به دقت تحت نظر داشته باشند. اشکال دارویی قرص و گرانول جویدنی گزینه‌های مناسب‌تری برای تجویز این دارو در کودکان می‌باشد.
مصرف دارو در افراد مسن
این دارو برای استفاده در افراد مسن مناسب است. با این حال پزشکان و ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید سلامت کلی و تداخلات بالقوه با سایر داروهایی که معمولاً برای افراد مسن تجویز می‌‌شوند را در نظر بگیرند.
مصرف دارو در دوران بارداری و شیردهی
اطلاعات محدودی در مورد ایمنی مونته لوکاست در دوران بارداری در دسترس است. بر این اساس این دارو در دسته B طبقه‌بندی می‌شود. به این معنی که هیچ شواهدی از خطر در مطالعات حیوانی وجود ندارد، اما مطالعات انسانی کافی در دسترس نیست. در دوران شیردهی، در حالی که مونته لوکاست وارد شیر مادر می‌شود، خطر کلی برای نوزادان و شیرخواران، “کم” در نظر گرفته می‌شود.
مصرف دارو در موارد اختلال عملکرد کبد
افراد مبتلا به اختلال عملکرد کبد باید احتیاط کنند، زیرا مونته لوکاست توسط کبد متابولیزه می‌شود. در موارد ابتلا به بیماری کبدی، تنظیم دوز ممکن است لازم باشد و نظارت منظم توصیه می‌شود.
ملاحظه در صورت بروز واکنش‌های آلرژی
واکنش‌های آلرژیک به مونته لوکاست نادر است اما ممکن است رخ دهد. افراد در صورت مشاهده علائمی مانند بثورات پوستی، خارش، تورم، سرگیجه شدید یا اختلال در تنفس باید به پزشک مراجعه کنند.
تداخلات دارویی مونته لوکاست
این دارو به طور کلی با پتانسیل کمی برای تداخلات دارویی همراه است. با این حال، ملاحظات خاصی را باید در موارد زیر در نظر داشت:
- تداخلات آنزیمی CYP450: مونته لوکاست عمدتاً توسط سیستم آنزیمی سیتوکروم P450 (CYP) متابولیزه می‌شود. هنگام تجویز همزمان مونته لوکاست با داروهایی که ممکن است مسیر CYP را تحت تأثیر قرار دهند، باید احتیاط کرد.
- فنوباربیتال و ریفامپین: فنوباربیتال و ریفامپین، ممکن است سطح مونته لوکاست را کاهش دهند. نظارت دقیق و تنظیم دوز احتمالی ممکن است ضروری باشد.
- وارفارین: در حالی که تداخلات این دارو با وارفارین به طور کلی ناچیز در نظر گرفته می‌شود، نظارت بر سطح INR، صورت استفاده همزمان وارفارین و مونته لوکاست توصیه می‌شود.
- اریترومایسین: اریترومایسین، یک مهارکننده CYP3A4 بوده که ممکن است سطح مونته لوکاست را افزایش دهد. در چنین مواردی ممکن است تنظیم دوز دارو لازم باشد.
- آسپرین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): مونته لوکاست جایگزین کورتیکواستروئیدهای استنشاقی یا خوراکی در مدیریت حملات حاد آسم نیست. آسپرین و NSAIDها باید با احتیاط مصرف شوند و دستورالعمل‌های مناسب مدیریت آسم باید رعایت شود.
جمع‌بندی
مونته لوکاست یک داروی محبوب بوده که در کاهش التهاب راههای هوایی در بیماری آسم و سایر موارد آلرژی کاربرد دارد. این دارو در مدیریت حملات حاد موثر نیست و بیشتر کاربرد پیشگیری و کاهش تعداد حملات را دارد. این دارو در اشکال دارویی مختلفی در دسترس است و اطفال بالای یک سال و بزرگسالان می‌توانند آن را مصرف کنند. این دارو به طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود. با این حال گزارشاتی از تغییرات خلقی و عوارض عصبی-روانپزشکی، به دنبال مصرف این دارو، به ویژه در اطفال گزارش شده است. بنابراین در صورتی که عوارض شدید یا تغییرات روانشناختی را در کودک خود مشاهده کردید، با پزشک او تماس بگیرید. اگر سوالی در مورد آسم و آلرژی دارید، و یا در مدیریت آسم خود یا کودکتان دچار مشکل شده‌اید، ویزیت متخصص آسم و آلرژی آنلاین می‌تواند برای شما کمک‌کننده باشد. از این طریق می‌توانید از توصیه‌های تخصصی پزشک برای موقعیت خاص خود بهره‌مند شوید.
