رزماری گیاهی مدیترانه‌ای از خانواده لامیاسه است. این گیاه دارای برگ‌های سوزنی بوده و هم به‌عنوان مصارف خوراکی (مثل دمنوش و ادویه) و هم به‌عنوان مصارف درمانی به‌کار می‌رود. رزماری سرشار از ترکیباتی مانند اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها، ترپنوئیدها و اسانس است که این ترکیبات خواص درمانی، آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد میکروبی و ضد سرطانی دارند. برای آشنایی با خواص رزماری پزشکی با پزشک طب سنتی مشورت کنید.
بیشتر بدانید: خواص زنیان برای سلامتی: از لاغری تا درمان بیماری‌ها
خواص رزماری
رزماری دارای برگ معطر و گل است که محصولاتی مانند دمنوش، آب و روغن رزماری خاصیت درمانی و آشپزی دارند. برخی ترکیبات رزماری مانند رزمارینیک اسید باعث تقویت حافظه، تمرکز و بهبود خلق و خو می‌شوند. از طرفی رزماری با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب در مغز، پتانسیل کاهش بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر را دارد. خواص دمنوش رزماری نیز همانند خود رزماری بهبود سلامت مغز، خواص ضدالتهابی، مدیریت وزن و ارتقای سلامت چشم و گوارش است.
از خواص رزماری برای مردان نیز میتوان به تعادل هورمونی، سلامت مو، مغز و کاهش استرس اشاره کرد.
خواص دمنوش رزماری
چای رزماری ممکن است حافظه، تمرکز و خلق و خو را با افزایش سطح سروتونین بهبود بخشد. برخی مطالعات چای رزماری را به علت افزایش متابولیسم توصیه می‌کنند. از طرفی ممکن است به کاهش درد و التهاب کمک کند. چای رزماری ممکن است در بهبود هوشیاری و مبارزه با خستگی ذهنی نیز موثر باشد.
خواص ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی رزماری
خواص ضد میکروبی رزماری باعث شده است که علاوه بر استفاده آن در آشپزخانه به عنوان ادویه، در محصولات دارویی گیاهی نیز موثر باشد. اسید کارنوزیک و رزمارینیک اسید مسئول این خواص هستند. رزماری دارای اثر ضد میکروبی علیه باکتری‌ها و برخی ویروس‌هاست. همچنین برخی تحقیقات اثر ضد قارچی روغن رزماری را علیه کاندیدا آلبیکنس گزارش کرده‌اند. رزماری منبع غنی آنتی اکسیدان است که با مکانیسم‌های متفاوتی به درمان بیماری‌های مختلف کمک می‌کند.
خواص رزماری برای اعصاب از طریق توانایی آن به‌عنوان محرک مغز و بهبود عملکرد شناختی است. این گیاه در مدیریت اختلالات عصبی مانند درد نوروپاتیک میتواند موثر باشد.
خواص رزماری در سلامت سیستم گوارشی و متابولیسم
در طب سنتی از رزماری برای کمک به هضم غذا و رفع ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود. خواص ضد التهابی رزماری به تسکین نفخ معده کمک می‌کند. در برخی مطالعات نیز به اثر رزماری از طریق افزایش متابولیسم لیپیدها، تنظیم سطح قند خون و مدیریت وزن اشاره شده است.
خواص ضد التهابی و ضد درد
از جمله خواص رزماری به خواص ضد التهابی و ضد دردی آن میتوان اشاره کرد. ترکیباتی مانند رزمارینیک اسید و کافئیک اسید در رزماری با مهار آنزیم‌های التهابی و تعدیل پاسخ‌های ایمنی، خواص ضدالتهابی نشان می‌دهند. علاوه بر این، رزماری با اثرات ضد دردی ممکن است در بهبود دردهای عضلانی و سردرد، جایگزینی برای مسکن‌های معمولی باشد.
خواص رزماری برای پوست و مو
خواص رزماری تازه برای مو شامل رشد، ضخامت مو، کاهش شوره سر و جلوگیری از سفید شدن زودرس است. روغن رزماری میتواند گردش خون را در پوست سر تحریک کند و از مرگ فولیکول‌های مو جلوگیری کرده و از این طرق ریزش مو را کم کند. بهتر است میزان زیادی از روغن رزماری به پوست سر زده نشود چرا که ممکن است باعث تحریک بیش از حد پوست و مو و در نهایت آسیب به مو شود.
از جمله خواص اب رزماری برای پوست، اثر جوان‌کنندگی و درخشندگی رزماری است. آب رزماری دارای خواص ضد التهابی است که حاوی مواد مغذی از جمله آهن، کلسیم، اسیدهای چرب و آنتی‌اکسیدان‌هاست. آب رزماری به کاهش پف‌کردگی نیز کمک می‌کند.
رزماری در بارداری
با وجود اینکه مطالعات زیادی در خصوص خواص رزماری برای رحم انجام شده است اما اطلاعات دقیقی در مورد خواص رزماری برای باردار شدن وجود ندارد. به طوری که توصیه شده است در دوران بارداری بهتر است از رزماری استفاده نکنید. زیرا ممکن است انقباضات رحمی را تحریک کرده و منجر به بروز عوارض شود. همچنین ممکن است برای جنین ضرر داشته باشد.
بیشتر بدانید: 3 دمنوش اصلی برای پریود شدن
رزماری و کودکان
از آنجایی که تحقیقات کافی در خصوص رزماری در کودکان انجام نشده است، نباید محصولات گیاهی حاوی رزماری را به کودکان زیر شش ماه داد. مصرف این گیاه در کودکان 6 ماه تا 6 سال نیز توصیه نمی‌شود. این محصولات شامل چای رزماری و فرآورده‌های حاوی عصاره غلیظ رزماری مانند روغن رزماری هستند. دوز درمانی در کودکان هنوز به طور دقیق تعیین نشده است. به همین علت مصرف بیش از حد رزماری در کودکان میتواند باعث استفراغ، کما و ادم ریوی شود.
عوارض و مصرف بیش از حد رزماری
استفاده از رزماری تا زمانی که به مقدار کم مصرف شود بی‌خطر است. مصرف مقادیر زیاد روغن رقیق‌نشده و برگ آن به مقدار زیاد میتواند خطرناک باشد. مصرف مقادیر زیاد رزماری نه تنها باعث از بین رفتن خواص رزماری می‌شود بلکه میتواند باعث تحریک معده و روده، آسیب به کلیه، تشنج، مسمومیت، کما، استفراغ و ادم ریوی شود.
مصرف بیش از حد رزماری میتواند خون‌ریزی قاعدگی را تحریک کرده و باعث سقط جنین شود.
همانطور که می‌دانید این محصولات طبیعی لزوما ایمن نیستند و دوز دارویی در گیاهان هم بسیار حساس است. این محصولات گیاهی بهتر است به صورت مکمل استفاده شوند. همچنین باید قبل از مصرف این گیاه به صورت دارو با پزشک داروساز مشورت کنید تا با داروهای شما تداخلی ایجاد نکند.
تداخلات دارویی رزماری
- داروهای ضد انعقاد: رزماری میتواند فرآیند لخته‌شدن را کند کرده و خطر خون‌ریزی را با مصرف داروهایی مانند آسپرین، کلوپیدوگرل و وارفارین افزایش دهد. رزماری حاوی مواد شیمیایی شبیه به آسپرین است و ممکن است در افرادی که به آسپرین حساسیت دارند واکنش حساسیتی بدهد. همچنین رزماری ممکن است خطر خون‌ریزی و کبودی را در افراد مبتلا به اختلالات خون‌ریزی افزایش دهد.
- مهارکنندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): رزماری ممکن است با عملکرد مهارکنندههای ACE مانند کاپتوپریل، انالاپریل و لیزینوپریل تداخل داشته باشد.
- لیتیم: رزماری میتواند باعث از دست دادن بیش از حد آب بدن و افزایش سطح لیتیم در بدن به سطوح سمی شود.
- رزماری ممکن است با داروهای متابولیزه‌شده توسط آنزیم‌های کبدی سیتوکروم تداخل داشته باشد و اثربخشی آن‌ها را تغییر دهد.
جمع‌بندی
رزماری حاوی ترکیبات زیادی مانند ترپنوئیدها، اسیدهای فنولیک، فلاونوئیدها و اسانس است که این ترکیبات خواص رزماری را شامل می‌شوند. برگ، روغن، آب و دمنوش رزماری قابل استفاده است. از جمله خواص رزماری اضطراب را کاهش می‌دهد. همچنین باعث بهبود سلامت پوست و مو شده و میتوان به خاصیت ضد التهابی، ضد دردی و خواص آنتی اکسیدانی آن اشاره کرد. مصرف رزماری هم مانند سایر گیاهان در میزان کم مشکلی ندارد. اما در میزان بالا و در شرایط خاص میتواند فرد را دچار مشکل کند و به جای بروز خواص رزماری، عوارض آن را مشاهده کنیم. بهتر است در این خصوص با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. در صورت نیاز می‌توانید از نوبت دهی پزشکان طب سنتی استفاده کنید.
منابع:
