هیرسوتیسم وضعیتی‌ست که باعث رشد موهای زائد در قسمت‌های خاصی از بدن شما می‌شود. این بیماری عمدتا در زنان رخ می‌دهد و علت شناخته‌شده‌ای ندارد؛ اما ممکن است نشانه‌ای از وجود بیماری‌های دیگر، از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد. در ادامه این مطلب، گزینه‌های درمانی این بیماری و علت احتمالی بروز آن را بررسی می‌کنیم.
هیرسوتیسم چیست؟
Hirsutism یک بیماری شایع است که باعث رشد بیشازحد موهای زائد می‌شود. این بیماری بیشتر در زنان بروز پیدا می‌کند. در واقع، باعث رشد موهای ضخیم، درشت و تیره در قسمت‌هایی از بدن می‌شود که معمولا موها در این بخش‌ها به‌صورت نازک و ظریف رشد می‌کنند. به‌عنوان مثال، موها ممکن است روی صورت، سینه، پشت، پایین شکم، بالای بازوها یا ساق پاها ضخیم‌تر و درشت‌تر شوند.
هیرسوتیسم چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
همان‌طور که اشاره شد، این بیماری عمدتا زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته ممکن است مردان را هم مبتلا کند؛ اما تشخیص تفاوت بین آن و رشد موهای ضخیم، تیره و بلند معمولی مردانه دشوار است. به‌طور کلی، احتمال ابتلای افراد با خصوصیات زیر به این بیماری بیشتر است:
- سابقه خانوادگی بیماری‌هایی چون سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و هیپرپلازی مادرزادی
- چاقی
- نژ‌‌اد‌های مدیترانه‌ای، اسپانیایی، آسیای جنوبی یا خاورمیانه‌ای
Hirsutism به‌ندرت در کودکان رخ می‌دهد و در صورت بروز، می‌تواند نشانه بلوغ زودرس باشد.
تاثیر روانی هیرسوتیسم
این بیماری می‌تواند از نظر اجتماعی (اینکه چگونه جامعه و گروه‌های اجتماعی بر افکار و احساسات شما تاثیر می‌گذارند) و از نظر روانی (نحوه فکر‌کردن در مورد خود و رفتارتان) روی شما اثر داشته باشد. همچنین ممکن است استرس عاطفی، اضطراب و افسردگی را تجربه کنید.
علت هیرسوتیسم
در بسیاری از موارد، این عارضه، علت شناخته‌شده‌ای ندارد. بااین‌حال، شرایط متعددی باعث بروز آن می‌شوند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
تولید بیشازحد آندروژن
همه افراد دارای هورمون آندروژن هستند؛ اما در مردان نسبت به زنان، آندروژن بیشتری تولید می‌شود. اگر زنی سطح آندروژن بالایی داشته باشد یا فولیکول‌های موی او به آندروژن‌ها حساس‌تر باشند، ممکن است به این عارضه مبتلا شود.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک، یک بیماری شایع هورمونی‌ست که باعث می‌شود بدن زن، آندروژن‌های زیادی تولید کند. سایر علائم PCOS شامل مواردی چون آکنه، قاعدگی نامنظم، دیابت، افزایش وزن و مشکلاتی برای باروری‌ست.
سندرم کوشینگ
سندرم کوشینگ زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما هورمون کورتیزول زیادی داشته باشد. این امر می‌تواند بر مجموعه‌ای از اندام‌ها چون مو، پوست، ناخن‌ها، غدد و اعصاب تاثیر بگذارد و باعث بروز هیرسوتیسم شود. سایر علائم سندرم کوشینگ، شامل موارد زیر می‌شوند:
- چاق‌شدن سریع صورت؛
- زخم‌هایی که به‌خوبی بهبود نمی‌یابند؛
- فشار خون بالا؛
- دیابت.
فوق تخصصان غدد داخلی و متابولیسم در دکترنکست
یائسه شدن
تغییرات هورمونی که پس از یائسگی در بدن شما رخ می‌دهند، ممکن است منجر به افزایش موهای صورت از جمله سبیل یا ریش شوند. اگر آزمایش ناباروری داده‌اید و علت اصلی آن یائسگی است، ممکن است که یائسگی در بروز این عارضه نیز موثر باشد.
سایر علل
اگر هیرسوتیسم در زنان به‌طور ناگهانی همراه با علائمی مانند صدای بم‌تر و مردانه، آکنه یا افزایش رشد عضلانی رخ دهد، ممکن است عارضه جدی‌تری داشته باشید که می‌تواند شامل اختلال غده آدرنال یا اختلال در عملکرد تخمدان باشد.
علائم و نشانه‌های هیرسوتیسم
در درجه اول، موهای سفت یا تیره در بدن زنانی که معمولا مو ندارند، ظاهر می‌شود که اصلی‌ترین علامت این عارضه است. هنگامی که سطح بالای آندروژن، باعث هیرسوتیسم می‌شود، علائم دیگری ممکن است در طول زمان ایجاد شوند که اغلب شامل موارد زیر است:
- صدای بم‌تر و مردانه‌تر؛
- طاس شدن؛
- بروز آکنه؛
- کاهش سایز سینه؛
- افزایش توده عضلانی؛
- بزرگ‌شدن کلیتوریس.
چه آزمایش‌هایی برای تشخیص هیرسوتیسم انجام می‌شود؟
اگر به Hirsutism مبتلا هستید، پزشک برای تشخیص علت این عارضه، ممکن است انجام آزمایش‌های مختلفی را درخواست کند که عبارت‌اند از:
- آزمایش خون برای ارزیابی سطح هورمون‌ها؛
- سونوگرافی برای بررسی تخمدان‌ها و رحم شما؛
- عکس‌برداری اشعه ایکس برای ارزیابی تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی.
درمان هیرسوتیسم
این بیماری نیاز به درمان مداوم دارد. هیچ‌یک از روش‌های درمانی، باعث از‌بین‌رفتن کامل مو نمی‌شوند؛ اما به کندی رشد و کاهش میزان موهای زائد کمک زیادی می‌کنند. هنگامی که یک روش درمانی موثر پیدا کردید، بهتر است از آن برای مدت طولانی استفاده کنید. روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:
-
کاهش وزن
کاهش وزن، اغلب اولین قدم برای درمان هیرسوتیسم در مردان و زنان است. کاهش حتی 5 درصد از وزن بدن، می‌تواند سطح آندروژن شما را کاهش دهد. برای همین، می‌تواند رشد بیشازحد مو را متوقف کند.
-
قرص‌های ضد بارداری خوراکی
قرص‌های ضد بارداری، رایج‌ترین داروهایی هستند که برای درمان این عارضه استفاده می‌شوند. آن‌ها سطح آندروژن را کاهش می‌دهند، چرخه قاعدگی شما را تنظیم می‌کنند و از بارداری جلوگیری می‌کنند. عوارض جانبی ممکن است شامل حساسیت یا تورم سینه، سردرد، تحریک‌پذیری یا بدخلقی، حالت تهوع و لکه‌بینی بین قاعدگی (قاعدگی غیر طبیعی) باشند.
-
داروهای سرکوب‌کننده آندروژن
یکی از روش‌های دارو درمانی هیرسوتیسم، استفاده از این دسته داروهاست. این داروها می‌توانند موارد خفیف Hirsutism را با کاهش میزان آندروژن تولید‌شده در بدن شما درمان کنند. عوارض جانبی این داروها، ممکن است شامل خشکی پوست، سوزش سر دل، لکه‌بینی بین قاعدگی، سرگیجه، خستگی و آسیب کبدی باشد.
-
داروهای استروئیدی با دوز کم
غدد فوق کلیوی، غدد کوچکی هستند که درست بالای هر کلیه قرار دارند و هورمون‌های جنسی از جمله آدرنالین و کورتیزول را تولید می‌کنند. اگر فعالیت بیشازحد غدد آدرنال یا فوق کلیوی، باعث پرمویی شما شود، پزشک شما ممکن است داروهای استروئیدی با دوز پایین را تجویز کند. عوارض جانبی این دسته از داروها، ممکن است شامل افزایش اشتها، افزایش وزن، تغییر در خلق‌وخو و تاری دید باشد.
-
داروهای کاهنده انسولین
این داروها سطح انسولین و آندروژن خون را کاهش می‌دهند. بااین‌حال، استفاده از آن‌ها بحث‌برانگیز است و به دلیل عوارض جانبی قابل توجه آن‌ها، نباید در خط مقدم درمان قطعی هیرسوتیسم باشند. عوارض جانبی این داروها، ممکن است شامل واکنش‌های آلرژیک، مشکلات تنفسی، ضربان قلب آهسته یا نامنظم، وجود خون در ادرار و علائم و نشانه‌های قند خون پایین (هیپوگلیسمی) باشد.
-
تزریق آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH)
این مواد باعث کاهش تولید آندروژن در تخمدان‌ها می‌شوند. این روش درمانی، نیاز به تزریق دارد و می‌تواند گران باشد. از طرفی، مزایای بیشتری نیز نسبت به قرص‌های ضد بارداری ندارد. عوارض جانبی ممکن است شامل گرگرفتگی، افزایش وزن، احتباس مایعات و کاهش میل جنسی (هیپوگنادیسم) باشد.
-
حذف موهای زائد با الکترولیز
در این روش درمان هیرسوتیسم از جریان الکتریکی استفاده می‌شود تا ریشه‌های موهای زائد را یکی‌یکی از بین ببرند. هر فولیکول مو، نیاز به درمان دارد؛ بنابراین، ممکن است استفاده از الکترولیز در ناحیه وسیعی از بدن شما عملی نباشد. عوارض جانبی آن نادر است؛ اما ممکن است شامل تغییر رنگ خفیف پوست و ایجاد لکه‌های تیره موقت باشد.
-
لیزر موهای زائد
در این روش، گرمای لیزر، سلول‌هایی را که دارای رنگ‌دانه زیادی هستند، از بین می‌برد. موهای تیره رنگ‌دانه زیادی دارند؛ بنابراین، بیشترین گرما را جذب می‌کنند. مو گرما را به فولیکول‌ها منتقل می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد؛ پس در این حالت مو نمی‌تواند رشد کند. عوارض لیزر موهای زائد ممکن است شامل تاول، سوختگی، جای زخم، ایجاد نواحی تیره روی پوست (هیپرپیگمانتاسیون) و ایجاد نواحی روشن روی پوست (هیپوپیگمانتاسیون) باشد.
درمان خانگی هیرسوتیسم
- اصلاح: اصلاح رایج‌ترین روش حذف موهای زائد است. این روش ساده و ایمن است؛ اما باید به طور مرتب انجام شود. عوارض جانبی اصلاح، ممکن است شامل بریدگی و رشد موهای زیرپوستی باشد.
- بلیچینگ: محصولات سفیدکننده و روشن‌کننده مو را بلیچینگ می‌نامند. البته توجه داشته باشید که برخی از محصولات سفیدکننده چون دکلره، اگر برای مدت طولانی روی پوست شما باقی بمانند، می‌توانند باعث تحریک پوست شوند.
- اپیلاسیون و کندن مو: اپیلاسیون یا استفاده از موچین برای برداشتن مو از ریشه، موثر اما دردناک است. عوارض جانبی ممکن است شامل تحریک پوست و رشد موهای زیرپوستی باشد.
جمع بندی
هیرسوتیسم یک بیماری شایع است که عمدتا زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری ممکن است نشانه بیماری‌های دیگری از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک، سندرم کوشینگ، اختلال غده فوق کلیوی یا اختلال تخمدان باشد. موهای ناخواسته همچنین می‌توانند باعث خجالت شما شوند که این مسئله، می‌تواند بر سلامت روان شما تاثیر بگذارد. با این توضیحات، بهتر است به‌محض مشاهده علائم آن با یک فوق تخصص غدد آنلاین مشورت کنید.
منابع:
