امروزه یکی از شکایات اصلی افراد در سراسر جهان ریزش مو است. علل ریزش مو ممکن است ارثی یا اکتسابی باشند. ریزش موی سر در هر فرد ویژگی‌های متنوعی دارد و بر اساس این ویژگی‌ها، انواع مختلف ریزش مو گزارش شده است. در این مقاله دکترنکست قبل از پرداختن به انواع ریزش مو، نگاهی به چرخه رشد مو می‌اندازیم.
فولیکول مو تنها یک‌بار تشکیل می‌شود و تحت یک چرخه سه مرحله‌ای باعث ایجاد و رشد مو می‌گردد.
- آناژن: مرحله رشد مو است. در هر زمانی در ناحیه سر، ۹۰٪ موها در این مرحله قرار دارند.
- کاتاژن: مرحله‌ای است که در آن رشد مو متوقف می‌شود.
- تلوژن: مرحله پایانی چرخه و مرحله استراحت است. به دنبال کاتاژن مرحله تلوژن اتفاق می‌افتد و موها در این مرحله حدود دو تا سه ماه روی سر باقی می‌مانند.
لازم به ذکر است مدت زمان هر مرحله در افراد مختلف و در انواع مختلف مو متفاوت می‌باشد. در هر زمان هر فولیکول در یک مرحله است و سیکل مو در فولیکول‌ها به صورت همزمان رخ نمی‌دهد. به همین دلیل است که در طی چرخه مو ریزش گسترده مو اتفاق نمی‌افتد.
متخصصان پوست و مو در دکترنکست
همه انواع ریزش به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
کچلی اسکار دهنده (Cicatricial):
این دسته شامل بیماری‌های التهابی است که با درگیر کردن مو و پوست اطراف آن باعث ریزش مو در ناحیه درگیر می‌شوند. اغلب کچلی، دائمی بوده و موها قابلیت رشد مجدد نخواهند داشت. در این گروه، کچلی‌ها بر اساس فرآیند سلولی که باعث ریزش مو می‌شود به سه زیرگروه تقسیم می‌شوند:
- کچلی اسکاردهنده لنفوسیتیک اولیه
- کچلی اسکاردهنده نوتروفیلیک اولیه
- ترکیبی از دو نوع بالا
کچلی بدون اسکار (برگشتپذیر)
این دسته شامل مواردی از ریزش مو است که برگشتپذیر بوده و اسکار دائمی بر جا نمی‌گذارد. ریزش در این گروه ممکن است محدود به یک ناحیه خاص باشد (نقطه‌ای) و یا به صورت منتشر ایجاد شود.
نمونه‌هایی از ریزش موی بدون اسکار و برگشتپذیر فوکال عبارتند از:
- آلوپسی (کچلی) آرآتا: در این نوع از کچلی، ریزش مو طی یک فرآیند خودایمنی و به صورت تکه‌ای (پچی) اتفاق می‌افتد. این الگوی ریزش مو در این افراد ممکن است در سایر نواحی بدن نیز مشاهده شود.
- کچلی ناشی از سیفلیس: این حالت ممکت است در سیفلیس ثانویه ایجاد شود. الگوی ریزش در این حالت نیز به صورت تکه‌ای است.
- کچلی ناشی از فشار: در این حالت ممکن است ناحیه‌ای از سر که به صورت مداوم تحت فشار بوده است دچار ریزش شود. برای مثال وقتی فردی به مدت طولانی تحت بیهوشی عمومی برای یک عمل جراحی سنگین باشد، چند هفته پس از آن ریزش در ناحیه‌ای از سر که تحت فشار بوده است، اتفاق می‌افتد. لازم به ذکر است که رشد مجدد موها اغلب پس از مدتی آغاز می‌شود.
- کچلی مثلثی گیجگاهی: در این حالت که تقریبا در تمام طول زندگی وجود دارد، در ناحیه گیجگاه اغلب به صورت یک‌طرفه کچلی به اشکال مثلث یا بیضی دیده می‌شود. اگر این نواحی به دقت و با ذره‌بین بررسی شود، موهای ظریف و کرک مانندی قابل مشاهده است. این نوع از ریزش مو به درمان های کاشت مو به خوبی پاسخ می‌دهد.
- کچلی کششی: این نوع از ریزش مو در اثر کشیدن مداوم موها در مدل‌های خاص بستن مو مانند مدل دم‌اسبی ایجاد می‌شود. کاهش مو عمدتا در نواحی پیشانی و گیجگاهی قابل مشاهده است. در صورت تداوم کشش، ممکن است موها قابلیت رشد مجدد خود را از دست بدهند و کچلی برگشت‌ناپذیر یا اسکاردهنده ایجاد شود.
انواعی از ریزش موی برگشتپذیر، با الگوی خاصی ایجاد می‌شوند:
- کچلی آندروژنیک در مردان: ریزش مویی که در مردان با الگویی آرام و پیشرونده اتفاق می‌افتد. این نوع از کچلی تحت تاثیر هورمون مردانه بوده و در افرادی که از نظر ژنتیکی و خانوادگی مستعد هستند دیده می‌شود.
- ریزش مو با الگوی زنانه: در این حالت موها نازک شده و شکنندگی افزایش می‌یابد. این حالت با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. بیشتر در ناحیه پیشانی و پس‌سری مشاهده می‌شود.
- تریکوتیلومانیا: یک اختلال عصبی است که اخیرا در دسته‌ی وسواس‌ها طبقه‌بندی شده است. در این اختلال روانشناختی، فرد علاقه شدید به کشیدن موها دارد. در ناحیه‌ای که ریزش رخ داده، موها با ظاهری عجیب و غیر‌طبیعی رشد می‌کنند. در صورتی که از پیشروی بیماری جلوگیری نشود، ممکن است رشد موها به تدریج متوقف شود.
نمونه‌هایی از ریزش موی بدون اسکار و برگشتپذیر فوکال عبارتند از:
- آناژن: اغلب بعد از شیمی‌درمانی اتفاق می‌افتد. در این حالت چرخه مو در مرحله آناژن قطع می‌شود. این اتفاق باعث ریزش ناگهانی و وسیع مو شده چرا که مو به مرحله کاتاژن و تلوژن وارد نمی‌شود.
- تلوژن: یکی از علل شایع ریزش مو است. در این نوع از ریزش، حجم زیادی از مو از فاز آناژن مستقیما وارد فاز تلوژن می‌شود. این اتفاق منجر به ریزش موی شدید به صورت حاد یا مزمن می‌گردد. عوامل مهمی که محرک این نوع از ریزش هستند عبارتند از:
- رژیم غذایی سخت
- فعالیت فیزیکی سنگین
- زایمان
- اضطراب و فشار روانی
- داروها
ریزش موی تلوژن عموما ۳ ماه بعد از مواجهه با عامل محرک ایجاد می‌شود و مدتی بعد از اصلاح عامل تحریکی، رشد مجدد موها آغاز می‌شود.
آنچه مطالعات اخیر نشان می‌دهند
مطالعات نشان داده است افرادی که دچار ریزش موی آندروژنیک و تلوژن هستند، با مصرف مکمل‌های دارویی ویتامین D و آهن می‌توانند روند ریزش مو را بهبود ببخشند. همچنین در کچلی با الگوی زنانه مصرف مکمل دارویی به صورت روزانه مفید واقع شده است. آهن، ویتامین D، ویتامین B12 و سلنیوم، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به نظر می‌رسد کمبودشان در سفید شدن زودرس موها موثر است. مطالعات اخیر ارتباط نزدیکی را میان آلوپسی آرآتا و سطوح پایین ویتامین D نشان می‌دهند. بنابرین اگرچه این بیماری یک زمینه خودایمن دارد، اما توصیه می‌شود در صورت پایین بودن سطح ویتامین D، اقدامات جهت اصلاح کمبود صورت گیرد.
