بیماری تحلیل لثه در کودکان و بزرگسالان، آنچه می‌دانیم
تحلیل لثه چیست؟ آیا تحلیل لثه درمان دارد؟ خطرات تحلیل لثه چیست؟ آیا جلوگیری از تحلیل لثه ممکن است؟ تحلیل لثه یا آتروفی لثه، اگرچه به اندازه سایر بیماری‌های دندانی مورد بحث قرار نمی‌گیرد، مسئله مهمی است که بسیاری از افراد را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحلیل لثه با از بین رفتن تدریجی بافت لثه مشخص می‌شود، می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای سلامت دهان و دندان و بهزیستی کلی داشته باشد. در این مقاله، پیچیدگی‌های آتروفی لثه را بررسی کرده و به علل، تظاهرات، تشخیص و راهکارهای مدیریتی آن می‌پردازیم.
تحلیل لثه چیست
تحلیل لثه که همچنین به عنوان آتروفی لثه (Gingival atrophy) نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که با نازک شدن و تحلیل پیش‌رونده لثه‌ها مشخص می‌شود. در حالی که تحلیل رفتن لثه یک یافته رایج در جمعیت عمومی است، آتروفی لثه نشان‌دهنده مرحله پیشرفته از دست دادن بافت لثه است که اغلب با نگرانی‌های عملکردی و زیبایی همراه است. درک مکانیسم‌های زمینه‌ای که این وضعیت را هدایت میکند برای مدیریت و پیشگیری موثر ضروری است.
تحلیل لثه در کودکان
پایین رفتن سطح لثه دندان در کودکان می‌تواند باعث نگرانی والدین شود. تحلیل لثه اگرچه بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما می‌تواند کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. البته میزان بروز آن در کودکان کمتر است. علل تحلیل لثه در کودکان مشابه علل آن در بزرگسالان است.
دندان پزشکان عمومی در دکترنکست
علت تحلیل لثه در کودکان و بزرگسالان
علت تحلیل رفتن لثه چیست؟ آتروفی لثه یک بیماری چند عاملی است که تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سیستمیک قرار می‌گیرد. از جمله عوامل دخیل کلیدی عبارتند از:
استعداد ژنتیکی
اگر با شکایت تحلیل لثه به دندان‌پزشک مراجعه کنید، احتمالا از سابقه علائم مشابه در خانواده شما خواهد پرسید. سابقه خانوادگی نقش مهمی در تعیین حساسیت فرد به نازک شدن لثه دارد. تغییرات ژنتیکی در متابولیسم کلاژن و مسیرهای پاسخ ایمنی می‌تواند بر انعطاف‌پذیری بافت‌های لثه تأثیر بگذارد.
عادات بهداشت دهان و دندان
بهداشت نامناسب دهان که با مسواک زدن ناکافی، نخ دندان نکشیدن و عدم مراجعه منظم به دندان‌پزشک مشخص می‌شود، محیطی را برای تجمع پلاک و التهاب لثه ایجاد میکند. قرار گرفتن طولانی‌مدت لثه در معرض پلاک‌های دندانی می‌تواند منجر به التهاب لثه و متعاقب آن، از بین رفتن بافت لثه شود.
آسیب تروماتیک
ترومای مکانیکی ناشی از مسواک زدن تهاجمی دندان، خمیر دندان ساینده یا وسایل نامناسب دندانی می‌تواند به بافت‌های ظریف لثه آسیب برساند و به تحلیل موضعی یا عمومی لثه منجر شود، مانند تحلیل لثه بعد از کشیدن دندان و تحلیل لثه بعد از ارتودنسی.
بیماری‌های پریودنتال
تحلیل استخوان لثه به چه علت رخ می‌دهد؟ بیماری‌های پریودنتال ساختار استخوان اطراف دندان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری‌ها توسط باکتری‌های موجود در پلاک‌های دندانی ایجاد می‌شود. پریودنتیت مزمن که با التهاب و تخریب ساختارهای نگهدارنده دندان مشخص می‌شود، یکی از علل اصلی تحلیل لثه است. از دست دادن اتصال بافت همبند و تحلیل استخوان آلوئولی (استخوانی که ریشه‌های دندانی را فرا گرفته است) باعث تشدید تحلیل بافت لثه می‌شود.
عوامل سیستمیک
برخی شرایط سیستمیک، مانند اختلالات خود ایمنی (مانند لیکن‌پلان، پمفیگوئید)، عدم تعادل هورمونی (به عنوان مثال، بلوغ، بارداری، یائسگی)، کمبودهای تغذیه‌ای (مانند کمبود ویتامین C، و مصرف انواع داروها) می‌تواند افراد را مستعد آتروفی لثه کند.
مصرف سیگار و مشتقات تنباکو
سیگار یک عامل خطر مهم برای تحلیل لثه، اختلال در جریان خون لثه، به خطر انداختن عملکرد ایمنی و مهار مکانیسم‌های ترمیم بافت است. افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های پریودنتال هستند و میزان تحلیل لثه در آن‌ها بیشتر است.
تظاهرات بالینی تحلیل لثه
علائم تحلیل لثه چیست؟ تحلیل لثه با طیفی از علائم و نشانه‌های بالینی ظاهر می‌شود که عبارتند از:
- تحلیل رفتن بافت لثه: علامت بارز آتروفی لثه، در معرض دید قرار گرفتن ریشه دندان به دلیل پایین رفتن خط لثه است. پایین رفتن خط لثه ممکن است به تدریج یا به سرعت رخ دهد، یک یا چند دندان را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به افزایش حساسیت دندان و نگرانی‌های مرتبط با زیبایی شود.
- نازک شدن لثه: آتروفی لثه علاوه بر پایین رفتن خط لثه، با کاهش ضخامت و حجم بافت لثه مشخص می‌شود. لثه‌های نازک ممکن است نیمه شفاف یا شکننده به نظر برسند و فاقد بافت سفت لثه سالم باشند.
- قرار گرفتن ریشه دندان در معرض آسیب: ریشه‌های دندان نسبت به ساییدگی و فرسایش مکانیکی آسیب‌پذیر هستند. از دست دادن سد محافظ لثه، سطح ریشه زیرین را در معرض آسیب‌های محیطی و رشد میکروبی قرار می‌دهد.
- خونریزی هنگام مسواک زدن: التهاب و شکنندگی بافت ممکن است منجر به خونریزی لثه در حین مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن شود که نشانه التهاب زمینه‌ای لثه یا بیماری پریودنتال باشد.
- تغییر در خط لبخند: پایین رفتن قابل توجه لثه می‌تواند تقارن و خطوط لبخند را تغییر داده و زیبایی چهره و اعتماد به نفس را تحت تاثیر قرار دهد. نمایش بیش از حد لثه (لبخند لثه‌ای) یا حاشیه‌های ناهموار آن ممکن است باعث شود افراد به دنبال اقداماتی در راستای بهبود ظاهر باشند.
- اختلالات عملکردی: موارد شدید آتروفی لثه می‌تواند بر ثبات و عملکرد دندان تأثیر گذاشته و منجر به اختلالات عملکردی، اشکال در جویدن و گفتار شود. اختلالات عملکردی ممکن است نیاز به مدیریت تخصصی، از جمله مداخلات دندانی و ارتودنسی داشته باشد.
در صورت مشاهده علائم ذکرشده در کودک خود، توصیه می‌شود از خدمات نوبت دهی پزشکان متخصص دندانپزشکی اطفال استفاده کنید.
تشخیص بیماری تحلیل لثه
تشخیص آتروفی لثه نیاز به ارزیابی جامع شرایط دندانی و پزشکی بیمار دارد. دندان‌پزشک متخصص بیماری‌های لثه، متخصص تحلیل لثه بوده و با تخصص خود این وضعیت را مدیریت میکند. همچنین معاینه بالینی کامل و در صورت لزوم، تصویربرداری رادیوگرافیک ممکن است لازم باشد:
- معاینه بالینی: معاینه بصری و لمس لثه برای ارزیابی تحلیل لثه، بافت آن و وجود التهاب اساسی است. استفاده از پروب پریودنتال امکان اندازه‌گیری عمق پروب و ارزیابی از دست رفتن چسبندگی اطراف دندان را فراهم میکند.
- ارزیابی رادیوگرافیک: رادیوگرافی پری اپیکال یا پانورامیک ممکن است برای ارزیابی میزان از دست دادن بافت استخوان آلوئولی، شناسایی ناهنجاری‌های آناتومیکی یا تشخیص علائم بیماری پریودنتال استفاده شود. تصویربرداری رادیوگرافی مکمل یافته‌های بالینی است و به برنامه‌ریزی درمان کمک میکند.
- سابقه پزشکی: شرح حال دقیق پزشکی به شناسایی عوامل سیستمیک مؤثر در آتروفی لثه، مانند بیماری‌های خودایمنی، عدم تعادل هورمونی، کمبودهای تغذیه ای یا مصرف دارو کمک میکند. آگاهی از شرایط بهداشتی زمینه‌ای، رویکرد تشخیصی و درمانی را نشان می‌دهد.
- تحقیقات آزمایشگاهی: در موارد خاص، آزمایش‌های تشخیصی، از جمله آزمایش‌های خون برای نشانگرهای التهابی (مانند ESR و CRP) یا آنتی‌بادی‌های خودایمنی، ممکن است برای ارزیابی درگیری سیستمیک و هدایت تصمیم‌های درمانی ضروری باشد.
تحلیل لثه: راهکارهای مدیریت و درمان
آیا جراحی لثه تحلیل رفته ممکن است؟ درمان خانگی تحلیل لثه چیست؟ درمان لثه تحلیل رفته بدون جراحی چگونه است؟ مدیریت تحلیل لثه به علل زمینه‌ای بستگی داشته و با هدف کاهش علائم، حفظ سلامت و عملکرد لثه انجام می‌شود.
- بهبود بهداشت دهان‌و‌دندان: تاکید بر نکات مهم پیرامون بهداشت دهان و دندان از جمله مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان‌شویه‌های ضد میکروبی برای کنترل پلاک و کاهش التهاب ضروری است. آموزش به بیمار نقش اساسی در ارتقاء سواد سلامت دهان و تغییر رفتار عادات منفی دارد.
- درمان پریودنتال: مداخلات غیر‌جراحی و جراحی پریودنتال، مانند جرم‌گیری و بلیچینگ، جراحی فلپ پریودنتال و بازسازی بافت با ایمپلنت لثه تحلیل رفته، با هدف بازگرداندن سلامت پریودنتال و تقویت حمایت از لثه در اطراف دندان‌ها انجام می‌شود.
- ترک سیگار: ترک سیگار برای افراد سیگاری مبتلا به بیماری تحلیل لثه بسیار مهم است؛ زیرا ترک سیگار می‌تواند جریان خون لثه را بهبود بخشد، التهاب را کاهش دهد و بهبود بافت را ممکن سازد.
- مکمل‌های غذایی: رفع کمبودهای تغذیه‌ای، مانند کمبود ویتامین C، از طریق اصلاح رژیم غذایی یا مکمل‌های خوراکی، سلامت لثه و سنتز کلاژن را ارتقا می‌دهد. یک رژیم غذایی متعادل غنی از میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های بدون چربی به سلامت کلی دهان و دندان کمک میکند.
- مدیریت دارویی: بررسی رژیم‌های دارویی و به حداقل رساندن استفاده از داروهای مرتبط با تحلیل بیش‌از‌حد لثه (به عنوان مثال، مسدود‌کننده های کانال کلسیم مثل نیفدیپین، داروهای ضد صرع مثل فنی‌توئین) به کاهش اثرات نامطلوب بر بافت‌های لثه کمک میکند.
جمع‌بندی
تحلیل لثه که همچنین به عنوان آتروفی لثه (Gingival atrophy) و یا پسروی لثه نیز شناخته می‌شود، وضعیتی است که با نازک شدن و تحلیل پیش‌رونده لثه‌ها مشخص می‌شود. در حالی که تحلیل رفتن لثه یک یافته رایج در جمعیت عمومی است، آتروفی لثه نشان‌دهنده مرحله پیشرفته از دست دادن بافت لثه است که اغلب با نگرانی‌های عملکردی و زیبایی همراه است. از جمله علل تحلیل لثه می‌توان به استعداد خانوادگی، آسیب تروماتیک، مصرف سیگار و عوامل سیستمیک و دارویی اشاره کرد.
منبع:
