ًافسردگی فصلی نوعی اختلال است که به تغییر فصول مربوط می‌شود و هر سال در زمان مشخصی آغاز شده و پایان می‌یابد. در اکثر افراد، علائم در پاییز شروع شده و در طول زمستان نیز ادامه پیدا می‌کند. به این ترتیب، سطح انرژی کاهش یافته و فرد دچار اختلالات خلق می‌شود. در موارد کمی، این نوع افسردگی در بهار یا اوایل تابستان بروز می‌یابد. درمان افسردگی فصلی می‌تواند شامل فوتوتراپی، دارو درمانی و روان درمانی باشد. برای مشورت با پزشک در این مورد می‌توانید از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید.
میزان شیوع افسردگی فصلی چقدر است؟
حدود ۵٪ از بزرگسالان در ایالات متحده، افسردگی فصلی را تجربه می‌کنند. تقریبا ۷۵٪ از افرادی که درگیر این نوع از افسردگی هستند، خانم می‌باشند. حدود ۱۰٪ تا ۲۰٪ افراد در آمریکا دچار فرم خفیف‌تر افسردگی فصلی می‌شوند.
افسردگی فصلی چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
در بیشتر افراد، افسردگی فصلی در اواخر پاییز و اوایل زمستان تظاهر می‌یابد و با شروع روزهای آفتابی بهار و تابستان فروکش می‌کند. به طور ناشایع، در بعضی افراد با الگوی مخالف، علائم در بهار و تابستان شروع می‌شود. در هر دو مورد، علائم به صورت خفیف آغاز شده و با پیشرفت فصل تشدید می‌گردد.
علائم و نشانه‌ها شامل موارد زیر است:
- احساس افسردگی در بیشتر روز، تقریبا هر روز
- از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌هایی که زمانی فرد از آن‌ها لذت می‌برده است.
- سطح انرژی پایین
- اختلالات خواب
- تغییرات وزن و اشتها
- احساس تنبلی یا برافروختگی
- اختلالات تمرکز
- احساس ناامیدی، بی‌‌ارزشی یا گناه
- تفکر مداوم در مورد مرگ یا خودکشی
افسردگی فصلی در پاییز و زمستان
علائم اختصاصی که در زمستان آغاز می‌شود شامل موارد زیر است:
- خواب بیش از حد
- تغییرات اشتها، به ویژه تمایل زیاد به غذاها با کربوهیدرات بالا
- افزایش وزن
- احساس خستگی یا کاهش سطح انرژی
افسردگی فصلی در بهار و تابستان
علائم اختصاصی که در تابستان آغاز می‌شود شامل موارد زیر است:
- بی خوابی
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- برانگیختگی یا اضطراب
تغییرات فصلی در بیماران دو قطبی
در بعضی افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، بهار و تابستان می‌تواند باعث شروع اپیزود مانیا یا شدت کمتری از مانیا (هایپومانیا) شود. از طرف دیگر، پاییز و زمستان می‌تواند باعث شروع اپیزود افسردگی در این بیماران گردد.
افراد مبتلا به افسردگی فصلی همچنین ممکن است اختلالات ذهنی دیگری نیز داشته باشند که شامل موارد زیر است:
- اختلال اضطراب
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
- اختلال خوردن
- اختلال پنیک
متخصصان اعصاب و روان در دکترنکست
عوامل خطر افسردگی فصلی چیست؟
- جنس زن: افسردگی فصلی در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.
- سال‌های اولیه بزرگسالی: افسردگی فصلی در اوایل بزرگسالی شایع‌تر است.
- سابقه خانوادگی: افراد با افسردگی فصلی غالبا بستگان خونی مبتلا به این نوع از افسردگی یا سایر انواع افسردگی دارند.
- مبتلایان به افسردگی شدید یا بیماری دو قطبی
- زندگی در محلی دور از خط استوا: افسردگی فصلی در افرادی که در مناطق شمالی یا جنوبی کره زمین زندگی می‌کنند، شایع‌تر است. این می‌تواند به دلیل کاهش نور خورشید در طول زمستان و روزهای طولانی‌تر در طول تابستان باشد.
- زندگی در مناطق سردسیر
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
این مسئله که افراد بعضی روزها خلق پایینی داشته باشند، عادی است. اما در صورتی که چندین روز است که خلق پایینی دارید و به انجام فعالیت‌هایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردید، تمایل ندارید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که الگوی خواب و اشتهای شما تغییر پیدا کرده است، برای راحتی و ریلکس کردن به الکل پناه می‌برید، احساس ناامیدی می‌کنید یا در مورد خودکشی فکر می‌کنید، این مسئله بیشتر حائز اهمیت است.
تست‌های تشخیصی
هیچ‌گونه آزمایش خون یا اسکنی جهت تشخیص افسردگی فصلی کاربرد ندارد. با این وجود، پزشک ممکن است صلاح بداند آزمایشاتی برای شما انجام شود که بیماری‌های دیگر با علائم مشابه کنار گذاشته شود.
چگونه پیشگیری کنیم؟
افراد دچار افسردگی فصلی ممکن است هر سال درگیر این اختلال شوند. با این حال می‌توان اقداماتی جهت پیشگیری یا تخفیف علائم در نظر گرفت.
- استفاده از جعبه نور: در اوایل پاییز نور درمانی را آغاز کنید؛ پیش از آن که علائم افسردگی فصلی را احساس کنید.
- بیرون رفتن: هر روز زمانی را در بیرون از خانه سپری کنید؛ حتی اگر هوا ابری باشد. نور روز باعث بهبود حال شما می‌شود.
- رژیم متعادل: حتی اگر بدن شما به غذاهای کربوهیدراتی و شیرین تمایل دارد، انتخاب‌های مغذی داشته باشید. یک رژیم سالم همراه با ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند انرژی لازم را برای شما تامین کند.
- ورزش: حداقل سه روز در هفته و هر بار به مدت ۳۰ دقیقه را به ورزش اختصاص دهید.
- دیدن دوستان: ارتباط خود را با نزدیکانتان حفظ کنید و دیدار‌های منظم ترتیب دهید.
- کمک بگیرید: به روان درمانگر مراجعه کنید. این درمان می‌تواند خیلی موثر باشد.
- دارو درمانی را در نظر بگیرید: در رابطه با دریافت دارو با روانپزشک خود مشورت کنید. دارو درمانی در شرایطی که علائم شما شدید است یا با وجود انجام سایر درمان‌ها ادامه یافته است، مفید می‌باشد. در بعضی موارد، دریافت دارو پیش از شروع افسردگی فصلی می‌تواند موثر باشد.
درمان چیست؟
ممکن است نیاز به ترکیبی از درمان‌های زیر وجود داشته باشد:
- فوتوتراپی
- دارو درمانی
- روان درمانی
- وقت گذراندن در خارج از خانه
- دریافت ویتامین D
مطالعات به طور مستقیم اثر روان درمانی شناختی-رفتاری را با نور درمانی مقایسه کرده‌اند. هر دو این درمان‌ها به یک اندازه در بهبود علائم افسردگی فصلی موثر بوده‌اند. بعضی از علائم با نور درمانی نسبت به روان درمانی، سریعتر بهبود پیدا کرده‌اند. هر چند، یک مطالعه طولانی مدت که بیماران مبتلا به افسردگی فصلی را طی ۲ زمستان مورد مطالعه قرار داده است، به این نتیجه رسیده که اثرات روان درمانی مدت طولانی‌تری ماندگار خواهد بود.
مشکلات ناشی از عدم درمان به موقع
علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی باید جدی گرفته شوند. افسردگی فصلی نیز می‌تواند مانند سایر انواع افسردگی، بدتر شود و در صورت عدم درمان منجر به مشکل شود. این مشکلات شامل موارد زیر است:
- قطع روابط اجتماعی
- مشکلات در مدرسه یا کار
- اعتیاد به مواد مخدر
- سایر اختلالات روان مانند اضطراب یا اختلالات غذایی
- افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
درمان می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات کمک کند؛ به ویژه اگر افسردگی فصلی قبل از بدتر شدن علائم تشخیص داده و درمان شود.
