پانکراتیت چیست؟
پانکراتیت یعنی التهاب پانکراس. پانکراس (لوزالمعده) غده‌ای است که در پشت معده قرار گرفته است. پانکراس تولیدکننده آنزیم‌های گوارشی دخیل در هضم و هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون است. التهاب پانکراس می‌تواند به صورت حاد و ناگهانی یا مزمن رخ دهد. موارد خفیف این بیماری با درمان بهبود می‌یابند، اما موارد شدید می‌توانند تهدیدکننده حیات باشند. در این مقاله دکترنکست در مورد علائم پانکراتیت و علل ایجاد آن صحبت می‌کنیم.
التهاب پانکراس چه علائمی دارد؟
علائم ااتهاب پانکراس بسته به اینکه کدام نوع آن را تجربه می‌کنید ممکن است متفاوت باشند.
علائم پانکراتیت حاد عبارتند از:
- درد قسمت فوقانی شکم
- درد شکمی که به پشت انتشار دارد
- لمس دردناک شکم
- نبض سریع
- تهوع
- استفراغ
علائم پانکراتیت مزمن عبارتند از:
- درد قسمت فوقانی شکم
- درد شکمی که بعد از غذاخوردن بدتر می‌شود
- کاهش وزن بدون علت
- مدفوع چرب و بدبو (استئاتوره)
فوق تخصصان گوارش و کبد در دکترنکست
علل ایجاد التهاب پانکراس کدام‌اند؟
التهاب پانکراس زمانی رخ می‌دهد که آنزیم‌های گوارشی پانکراس قبل از خروج از پانکراس و ورود به روده فعال می‌شوند که باعث تحریک سلول‌های لوزالمعده و ایجاد التهاب می‌شود. حملات مکرر پانکراتیت حاد، می‌تواند منجر به آسیب به لوزالمعده و در نتیجه پانکراتیت مزمن شود. در صورت تشکیل بافت اسکار، عملکرد پانکراس محتل می‌شود. اختلال عملکرد پانکراس می‌تواند مشکلاتی اعم از سوء‌هاضمه و دیابت ایجاد کند.
بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به پانکراتیت حاد شوند عبارتند از:
- سنگ کیسه صفرا
- مصرف الکل
- برخی داروها
- چربی خون بالا (هایپرتری‌گلیسریدمی)
- کلسیم بالای خون (هایپرکلسمی)، که ممکن است ناشی از یک پاراتیروئید بیش‌فعال (هایپرپاراتیروئیدیسم) باشد
- سرطان لوزالمعده
- جراحی‌های شکمی
- فیبروز کیستیک
- عفونت
- آسیب به شکم
- چاقی
- تروما
گاهی‌اوقات، علتی برای التهاب پانکراس یافت نمی‌شود که در این صورت به آن «پانکراتیت ایدیوپاتیک» می‌گویند.
عوامل خطر التهاب پانکراس کدام‌اند؟
- مصرف بیش از حد الکل: تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف بیش از حد الکل (روزانه چهار تا پنج نوشیدنی)، فرد را در معرض افزایش خطر ابتلا به التهاب پانکراس قرار می‌دهد.
- سيگار کشیدن: سیگاری‌ها به طور متوسط سه برابر بیشتر احتمال ابتلا به پانکراتیت مزمن را دارند. ترک سیگار این خطر را به نصف کاهش می‌دهد.
- چاقی: احتمال ابتلا به این بیماری در افراد چاق بیشتر است.
- دیابت: داشتن دیابت خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
- سابقه خانوادگی پانکراتيت: امروزه نقش ژنتیک در ابتلا به پانکراتیت مزمن مورد توجه است. اگر یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد، خطر ابتلای شما افزایش می‌یابد — به ویژه در صورت وجود سایر عوامل خطر.
عوارض پانکراتیت کدام‌اند؟
التهاب پانکراس می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند، از جمله:
- نارسایی کلیه: پاکراتیت حاد می‌تواند موجب نارسایی کلیه شود. در صورت شدید و مداوم بودن نارسایی کلیه باید آن را با دیالیز درمان کرد.
- مشکلات تنفسی: پانکراتیت حاد می‌تواند باعث تغییرات شیمیایی در بدن شما شود که بر عملکرد ریه تأثیر می‌گذارد و باعث سقوط سطح اکسیژن خون می‌شود.
- شبه‌کیست (سودوسیست): پانکراتیت حاد می‌تواند باعث تجمع مایع در فضاهای کیسه‌‌مانندی در لوزالمعده شود. پاره‌شدن این کیست‌ها عوارضی مانند خونریزی داخلی و عفونت ایجاد می‌کند.
- سوء تغذیه: پانکراتیت حاد و مزمن هردو می‌توانند باعث کاهش تولید آنزیم‌های پانکراس شوند که برای هضم غذا به آن‌ها نیاز داریم. این امر می‌تواند منجر به سوء‌تغذیه، اسهال و کاهش وزن شود.
از سایر عوارض پانکراتیت می‌توان به عفونت، دیابت و سرطان لوزالمعده اشاره کرد.
