باروری به عنوان توانایی باردار شدن و تولید فرزند تعریف می‌شود. بر این اساس، ناباروری امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی زوج‌ها می‌باشد. باروری با لقاح تخمک با سلول اسپرم آغاز می‌شود، اما چندین عامل وجود دارد تا یک بارداری سالم امکان پذیر باشد که در این مقاله دکترنکست به آن اشاره می‌کنیم. مراحلی که طی آن باروری سالم صورت می‌گیرد به طور خلاصه به شرح زیر است:
- هورمون‌ها در بدن زن باعث می‌شوند که تخمدان یک تخمک را در فرآیندی به نام تخمک‌گذاری آزاد کند.
- بدن مرد باید اسپرم زنده و کافی تولید کند.
- هنگامی که تخمک از طریق لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند، برای بارور شدن باید با یک سلول اسپرم روبرو شود و اسپرم وارد تخمک شود.
- سپس تخمک بارور شده باید در پوشش داخلی رحم کاشته شود تا طی دوره بارداری رشد کند و جنین سالم تشکیل شود.
اگر تخمک پس از رها شدن بارور نشود، بدن تخمک و پوشش داخلی رحم را در طول قاعدگی دفع می‌کند.
ناباروری چگونه تعریف می‌شود؟
ناباروری اصطلاحی به معنی ناتوانی در تولیدمثل به روش طبیعی است. باردار نشدن بعد از یک سال رابطه جنسی بدون پیشگیری از بارداری ناباروری در نظر گرفته می‌شود. ناباروری اغلب به دلیل مشکل در یک یا چند مرحله از فرآیند باردار شدن اتفاق می‌افتد. اگر زوجین برای باردار شدن به مدت ۱۲ ماه (برای زنان بالای ۳۵ سال، ۶ ماه) بدون موفقیت باشند، برای آن‌ها ناباروری تشخیص داده می‌شود.
ناباروری چقدر شایع است؟
ناباروری حدود ۹درصد از مردان و ۱۱ درصد از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه گاهی اوقات ناباروری زوجین مربوط به یکی از آن‌هاست، اما در حدود یک سوم زوج‌ها، هر دو طرف در ناباروری دخیل هستند. در ۱۰ تا ۲۰ درصد از زوج‌های نابارور نهایتا علت خاصی برای ناباروری یافت نمی‌شود.
تشخیص ناباروری چگونه است؟
آزمایش‌هایی که برای تشخیص علل ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل تستهای آزمایشگاهی، تصویربرداری و آزمایش‌های دیگر می‌باشد که اطلاعاتی در مورد سیستم تولید مثل زوجین و روند باردار شدن ارائه می‌دهد.
متخصصان زنان و زایمان و نازایی در دکترنکست
چه کسانی باید از نظر ناباروری آزمایش شوند؟
زوج‌هایی که ناباروری را تجربه می‌کنند یا دارای مشکلات پزشکی زمینه‌ای هستند، باید با پزشک خود صحبت کنند تا ببینند که آیا باید آزمایش شوند یا خیر و کدام آزمایش‌ها برای وضعیت آن‌ها کمک‌کننده است. شما می‌توانید برای مشورت با پزشک از خدمات نوبت دهی آنلاین دکترنکست استفاده کنید. علاوه بر افرادی که قبلاً ناباروری را تجربه کرده‌اند، عوامل خطری برای شناسایی ناباروری وجود دارد که ممکن است بر باروری زوجین تأثیر بگذارد. ارزیابی ناباروری ممکن است زمانی مهم باشد که زوجین یک یا چند مورد از عوامل خطر زیر را داشته باشند:
- زنان بالای ۴۰ سال
- دوره‌های قاعدگی نامنظم یا توقف قاعدگی
- سابقه خانوادگی یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان
- سابقه جراحی تخمدان
- اندومتریوز در مراحل پیشرفته
- مشکلات رحمی یا لوله‌ای
- قرار گرفتن در معرض داروهای سیتوتوکسیک یا پرتودرمانی لگنی
- ابتلا به بیماری خودایمنی
- مصرف سیگار
- سابقه ابتلا اوریون بالغین
- سابقه ضربه به بیضه
- ناتوانی جنسی یا سایر اختلالات جنسی
انواع تستهای ناباروری
به منظور ارزیابی علل ناباروری زنان، پزشکان با سوال از تاریخچه سلامت زنان و انجام معاینه فیزیکی ارزیابی را آغاز می‌کنند. از آنجایی که مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری یکی از دلایل شایع ناباروری است، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی برای اطمینان از تخمک‌گذاری توصیه شود. چندین آزمایش برای کمک به پزشکان جهت تشخیص مشکلات تخمک‌گذاری استفاده می‌شود:
نمودار چرخه قاعدگی
ردیابی چرخه‌های قاعدگی می‌تواند به پزشکان در تعیین احتمال وقوع تخمک‌گذاری کمک کند. چرخه‌های قاعدگی که بین ۲۵ تا ۳۵ روز طول می‌کشد معمولاً تخمک‌گذاری سالم را نشان می‌دهد، در حالی که چرخه‌های طولانی‌تر یا کوتاه‌تر ممکن است نشان دهند که تخمک‌گذاری به درستی انجام نمی‌شود.
پایش دمای پایه بدن
پس از تخمک‌گذاری، پروژسترون در بدن ترشح می‌شود که باعث افزایش دمای بدن می‌گردد. در طی پایش دمای پایه بدن، یک زن هر روز صبح قبل از بلند شدن از رختخواب دمای بدن خود را اندازه می‌گیرد.
آزمایش پروژسترون
آزمایش پروژسترون غلظت پروژسترون را در نمونه خون اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند به پزشکان کمک کند تا تعیین کنند که آیا به زودی احتمال تخمک‌گذاری وجود دارد یا خیر. ارزیابی ناباروری همچنین ممکن است شامل آزمایش ذخیره تخمدان زنان باشد که به کمیت و کیفیت سلول‌های تخمک در تخمدان‌ها اشاره دارد.
چندین آزمایش ممکن است برای ارزیابی ذخیره تخمدان در زنان انجام شود:
- آزمایش هورمون آنتی‌مولرین در نمونه خون
- آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH) در نمونه خون
- تست چالش کلومیفن‌سیترات : اندازه‌گیری هورمون محرک فولیکول و استرادیول قبل و بعد از دریافت داروی باروری کلومیفن‌سیترات توسط بیمار
پزشکان ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای تشخیص یا رد اختلالات تخمک‌گذاری در زنان درخواست کنند:
- آزمایش پروژسترون در نمونه خون (سطوح پروژسترون بالاتر بین تخمک‌گذاری و قاعدگی وجود دارد)
- آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH) در نمونه خون
- آزمایش تستوسترون در نمونه خون (تستسترون ممکن است در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک افزایش یابد)
- آزمایش پرولاکتین در نمونه خون (هورمون پرولاکتین از غده هیپوفیز ترشح می‌شود)
ارزیابی ناباروری در مردان
در مردان، ارزیابی ناباروری با سوال از تاریخچه سلامتی مرد و انجام معاینه فیزیکی و چندین آنالیز مایع منی آغاز می‌شود. آنالیز مایع منی کیفیت و کمیت اسپرم را در مایع منی مرد اندازه‌گیری می‌کند. نمونه‌های منی پس از دو تا هفت روز عدم انزال برای تجزیه و تحلیل جمع‌آوری می‌شوند. پس از تجزیه و تحلیل مایع منی، پزشک ممکن است آزمایش غدد درون‌ریز را توصیه کند. مشکلات غدد درون‌ریز می‌توانند باعث ایجاد اختلال در باروری شوند.
آزمایش‌های غدد درون‌ریز جهت ارزیابی مشکلات مرتبط با باروری در مردان
- اندازه‌گیری سطح تستوسترون در نمونه خون
- اندازه‌گیری هورمون LH نمونه خون یا ادرار
- اندازه‌گیری FSH نمونه خون
در صورت نیاز ممکن است ارزیابی‌های آزمایشگاهی دیگری برای بررسی سایر شرایط مرتبط با باروری یا موثر بر آن درخواست شود. علاوه بر تستهای آزمایشگاهی، سونوگرافی از کیسه بیضه و انتهای روده بزرگ می‌تواند به پزشکان در تشخیص انسداد مجرای انزالی کمک کند.
دکترنکست و امکان نمونه‌گیری در محل
سلامتی، مهم‌ترین سرمایه هر انسان است. بنابراین اهمیت حفظ و مراقبت از آن بر کسی پوشیده نیست. در روزگاری چنین پرمشغله، نباید از چکاپ‌های روتین سلامت خود غافل شویم. همه افراد باید با توجه به وضعیت سلامتی، در فواصل منظم شش‌ماهه تا یک‌ساله، جهت انجام چکاپ‌های روتین خود اقدام کنند. با این وجود، مراجعه حضوری به آزمایشگاه یا بیمارستان‌ها ممکن است برای همه چندان کار آسانی نباشد. مشکلاتی از جمله دشواری رفت‌‌وآمد، آلودگی هوا، ناتوانی فیزیکی و محدودیت زمان ممکن است فرد را از انجام چکاپ روتین یا انجام آزمایش برای یک مشکل خاص منصرف کنند.
پلتفرم دکترنکست با هدف تسهیل ارزیابی‌های سلامت، امکان نمونه‌گیری در محل درخواستی شما را فراهم کرده است. شما نه تنها مشکل مراجعه حضوری را نخواهید داشت، بلکه برای ثبت آزمایش‌های درخواستی خود، نیازی به نسخه پزشک نیز ندارید. کافی است درخواست خود را در پلتفرم دکترنکست ثبت کنید. تیم ما در اسرع وقت جهت نمونه‌گیری (شامل نمونه خون، ادرار و مدفوع) در محل درخواستی شما حاضر می‌شوند. نتایج آزمایش‌های شما همراه با تفسیر رایگان به زودی در اختیار شما قرار می‌گیرد.
برای انجام آزمایش، وارد بخش چکاپ سلامت آقایان یا چکاپ سلامت بانوان شده و از خدمات ما بهره‌مند شوید.
